یک هفته پس از برقراری آتش‌بس میان جمهوری اسلامی و اسرائیل به میانجی‌گری آمریکا، سرنوشت این توافق هنوز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.

خبرگزاری آسوشیتدپرس دوشنبه ۹ تیر گزارش داد با وجود توقف درگیری‌ها میان جمهوری اسلامی و اسرائیل پس از حمله آمریکا به سه سایت هسته‌ای کلیدی ایران با بمب‌های سنگرشکن، تردیدهایی جدی درباره دوام این توافق مطرح است.

این تحولات می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر آینده منطقه و معادلات جهانی داشته باشد.

میزان آسیب به برنامه هسته‌ای تهران

دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری آمریکا، بارها اعلام کرده سه سایت هسته‌ای حکومت ایران «کاملا نابود» شده‌اند و پیت هگست، وزیر دفاع ایالات متحده، نیز از «ویرانی» این تاسیسات سخن گفته است.

بر اساس گزارش مقدماتی آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا، حملات اخیر آسیب‌های چشمگیری به تاسیسات فردو، نطنز و اصفهان وارد کرده، اما این مراکز را به‌طور کامل از بین نبرده است.

رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در این باره گفت این سه سایت که «قابلیت‌هایی در زمینه پردازش، تبدیل و غنی‌سازی اورانیوم» داشتند، «تا حد قابل توجهی تخریب شده‌اند».

او در عین حال هشدار داد «بخش‌هایی هنوز پابرجا مانده» و چون قابلیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی باقی است، «اگر بخواهند، قادر خواهند بود مجددا این کار را آغاز کنند.»

آینده نامشخص روابط واشینگتن و تهران

پس از برقراری آتش‌بس، ترامپ از احتمال کاهش تحریم‌های تهران سخن گفت، اما این رویکرد مداراجویانه چندان دوام نیاورد.

علی خامنه‌ای در نخستین پیام خود پس از آتش‌بس اعلام کرد تهران «سیلی محکمی به صورت آمریکا» زده است.

ترامپ در واکنش به این اظهارات گفت رهبر جمهوری اسلامی باید بپذیرد که «به‌شدت شکست خورده است».

رییس‌جمهوری آمریکا همچنین اعلام کرد به‌دلیل اظهارات تند خامنه‌ای، از بررسی طرح کاهش تحریم‌های حکومت ایران منصرف شده است.

مقام‌های کاخ سفید می‌گویند واشینگتن و تهران در حال مذاکرات اولیه برای از سرگیری گفت‌وگوهایی هستند که پس از حملات اسرائیل متوقف شده بود.

در سوی مقابل، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، این موضوع را رد کرده است.

نقش مبهم رهبر جمهوری اسلامی

سن بالای خامنه‌ای و ظاهر ضعیف او در ماه‌های اخیر، پرسش‌هایی را درباره میزان نقش‌آفرینی‌اش در تصمیم‌گیری‌های کلان جمهوری اسلامی، از جمله واکنش به حملات آمریکا و اسرائیل و روابط با واشینگتن، برانگیخته است.

آسوشیتدپرس نوشت خامنه‌ای سه برابر بیشتر از روح‌الله خمینی بر ایران حکومت کرده و تاثیر او بر زندگی بیش از ۹۰ میلیون ایرانی «بسیار عمیق‌تر» از بنیان‌گذار جمهوری اسلامی بوده است.

او نظام حکومت «آخوندها» یا روحانیون شیعه را نهادینه کرده و موقعیت خود را در میان تندروها به‌عنوان «مرجع انکارناپذیر پس از خداوند» محکم کرده است.

احتمال تلافی تهران

کاخ سفید حمله موشکی جمهوری اسلامی به پایگاه نظامی آمریکا در قطر را که در واکنش به بمباران تاسیسات هسته‌ای در ایران صورت گرفت، اقدامی نمایشی با هدف حفظ وجهه داخلی حکومت ارزیابی کرد.

با این حال، تهدید سایبری حکومت ایران همچنان به‌عنوان یکی از چالش‌های جدی در نظر گرفته می‌شود.

هکرهای وابسته به جمهوری اسلامی پیش‌تر بانک‌ها، پیمانکاران دفاعی و شرکت‌های نفتی ایالات متحده را هدف قرار داده‌اند، هرچند تاکنون موفق به ایجاد اختلال گسترده در زیرساخت‌ها نشده‌اند.

وزارت امنیت داخلی آمریکا هفته گذشته با هشدار درباره تشدید تهدیدات سایبری جمهوری اسلامی، از مدیران زیرساخت‌های حیاتی ایالات متحده از جمله شبکه‌های آب و برق خواست اقدامات احتیاطی را افزایش دهند و نسبت به حملات احتمالی هوشیار باشند.

تداوم آتش‌بس؟

ترامپ بلافاصله پس از حملات آمریکا با بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تماس گرفت و به او اطلاع داد که واشینگتن برنامه‌ای برای حملات نظامی بیشتر به مواضع جمهوری اسلامی ندارد.

در مقابل، نتانیاهو هشدار داد در صورت تلاش جمهوری اسلامی برای ازسرگیری فعالیت‌های هسته‌ای، اسرائیل حملات خود را ادامه خواهد داد.

این آتش‌بس در شرایطی برقرار شده که تهران هیچ تعهدی برای توقف فعالیت‌های هسته‌ای خود ارائه نداده است.

با این حال، ترامپ معتقد است که جمهوری اسلامی در شرایط کنونی تمایلی به بازگشت به فعالیت‌های هسته‌ای ندارد: «آخرین چیزی که اکنون به آن فکر می‌کنند، اورانیوم غنی‌شده است.»

ایران اینترنشنال