
ار اف ای
تحقیقات رویترز نشان میدهند که رژیم بشار اسد در سوریه عملیاتی دو ساله و مخفیانه را برای جابهجا کردن هزاران جسد از یکی از بزرگترین گورهای دستهجمعی شناختهشده در سوریه انجام داده است. این عملیات از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۱ ادامه داشته و هدف آن پنهان کردن آثار جنایات دولت اسد و متحدان آن بوده است.
رویترز با ۱۳ نفر از کسانی که اطلاعات مستقیم از این عملیات دو ساله داشتهاند مصاحبه کرده و به مدارکی نیز در همین ارتباط دست یافته است که شامل صدها تصویر ماهوارهای و تجزیه و تحلیل آنها طی چند سال بوده است.
عملیات جابهجایی جسدها از قطیفه به مکانی مخفی در فاصله چندین کیلومتری تحت عنوان «عملیات جابهجایی خاک» صورت گرفته است. به گفتۀ شاهدان عینی هدف از این عملیات، پاکسازی گور دستهجمعی قطیفه و پنهان کردن شواهد قتلعام بوده است.
گور دستهجمعی قطیفه در بیابان دومار با حداقل ۳۴ خندق به طول ۲ کیلومتر بوده و یکی از بزرگترین گورهای دستهجمعی ایجاد شده در طول جنگ داخلی سوریه به شمار میرود. بر اساس برآوردها دهها هزار نفر در این گور دستجمعی دفن شدهاند که اغلب شامل سربازان و زندانیانی می شود که در زندانها و بیمارستانهای نظامی دیکتاتور سابق سوریه کشته شدهاند. دولت اسد از اوایل جنگ داخلی سوریه در حدود سال ۲۰۱۲، اجساد قربانیان سرکوب را در منطقه قطیفه دفن میکرد.
یک فعال حقوق بشر سوری در سال ۲۰۱۴ با انتشار عکسهایی در رسانههای محلی، وجود گور دستهجمعی قطیفه را فاش کرد. محل دقیق این گور چند سال بعد در شهادتهای دادگاه و گزارشهای رسانهای آشکار شد.
رویترز در گزارش خود تصریح کرده است که از فوریه ۲۰۱۹ تا آوریل ۲۰۲۱، رژیم پیشین اسد چهار شب در هفته شش تا هشت کامیون پر از خاک و بقایای انسانی را از قطیفه به مکان دیگری در بیابان دومار منتقل میکردند.
همه کسانی که در این عملیات دخیل بودند، از جمله دو راننده کامیون، سه مکانیک، یک راننده بیل مکانیکی و یک افسر سابق گارد رژیم اسد که از آغاز در این عملیات شرکت داشتند از بوی عفن اجساد پوسیده سخن گفتهاند.
ایده جابهجایی هزاران جسد در پایان سال ۲۰۱۸ شکل گرفت، زمانی که اسد خود را در آستانه پیروزی در جنگ داخلی سوریه می انگاشت و امیدوار بود که با پنهان کردن آثار جنایاتش، از سوی جامعه بینالمللی به رسمیت شناخته شود.
تا زمان سقوط اسد، همه ۱۶ خندق ثبت شده در قطیفه توسط رویترز خالی شده بودند. بر اساس برآوردهای کارشناسان که رویترز به آنها دسترسی یافته بیش از ۱۶۰۰۰۰ نفر در دهها گور دستهجمعی در سوریه توسط رژیم سابق اسد دفن شدهاند. برغم درخواستهای مکرر خانوادههای قربانیان و ناپدیدشدگان، رهبران جدید سوریه که در دسامبر گذشته رژیم اسد را سرنگون کردند، همچنان از انتشار مدارک افراد دفن شده در این گورها خودداری میکنند.