پس از بیش از ۳۰ سال ساخت‌وساز، درهای «موزه بزرگ مصر» روز شنبه در مراسمی باشکوه به‌طور رسمی به روی عموم گشوده خواهد شد.

این پروژه یک میلیارد دلاری بزرگ‌ترین موزه جهان خواهد بود که فقط به یک تمدن اختصاص دارد و در ۵۰۰ هزار مترمربع فضا، در ابعادی بزرگ‌تر از واتیکان و تقریبا معادل ۷۰ زمین فوتبال، ساخته شده است.

در مقایسه با مجموعه این موزه که بیش از ۵۰ هزار اثر را در خود جای داده است، لوور با ۳۵ هزار اثر کوچک جلوه می‌کند. دولت مصر امیدوار است این موزه نیروی تازه‌ای را که صنعت گردشگری کشور به‌شدت به آن نیاز دارد، تزریق کند.

«موزه بزرگ مصر» یکی از ابرپروژه‌هایی است که عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری، از آن حمایت می‌کند. او از زمان به قدرت رسیدنش در سال ۲۰۱۴، با هدف احیای اقتصادی که در اثر دهه‌ها رکود و ناآرامی‌های پس از انقلاب «بهار عربی» سال ۲۰۱۱ آسیب دیده بود، اقدام به سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها کرده است.

این موزه کنار هرم جیزه واقع شده است، و نمای شیشه‌ای مثلثی سربه‌فلک‌کشیده‌ای به سبک اهرام مجاور دارد که شرکت ایرلندی هنگان پنگ آرکیتکتس (Heneghan Peng Architects) طراحی کرده است.

در ادامه، پیش از افتتاحیه باشکوه، به برخی از برجسته‌ترین بخش‌های موزه نگاهی می‌اندازیم.

تالارهای فرعون توت‌عنخ‌آمون

مجموعه ۵۰۰۰ قطعه‌ای فرعون توت‌عنخ‌آمون برای نخستین بار از زمانی که هاوارد کارتر، باستان‌شناس بریتانیایی، مقبره گمشده این فرعون را در سال ۱۹۲۲ در اقصر کشف کرد، به‌طور کامل به نمایش گذاشته خواهد شد.

توت‌عنخ‌آمون یکی از معدود فرمانروایان تاریخ است که در زمان حیاتش به‌عنوان ایزد پرستش می‌شد. پرستشگاه زرین این فرعون یکی از قابل‌پیش‌بینی‌ترین بخش‌های مهم موزه و در دو تالار به مساحت ۷۰۰۰ هزار مترمربع گسترده است.

این مجموعه شش ارابه جنگی را شامل می‌شود که برای نخستین بار کنار یکدیگر به نمایش در خواهند آمد. همچنین، سپر چرمی که پیش‌تر دیده‌ نشده‌ است، همراه چهار زیارتگاه چوبی مطلا و جنین‌های مومیایی‌شده در معرض دید قرار خواهند گرفت. سه تخت آیین تدفین نیز در مرکز مرمت تخصصی  موزه با دقت و ظرافت ترمیم شده‌اند.

این تالارها به‌گونه‌ای بازطراحی شده‌اند که بازتاب‌ تصویر مقبره فرعون در دره پادشاهان باشند، جایی که پیکرش قرار دارد. تابوت‌سنگی طلاپوش و نقاب تدفین او که از طلا، کوارتزیت، لاجورد و شیشه‌های رنگی ساخته شده است، نیز به نمایش گذاشته خواهد شد.

قایق خورشید فرعون خوفو

یکی دیگر از بخش‌های شاخص موزه، قایق خورشید ۴۶۰۰ ساله فرعون خوفو است، فرعونی که ساخت هرم بزرگ جیزه را به او نسبت می‌دهند.

این قایق چوبی تقریبا ۴۲.۷ متری، که در دهه ۱۹۵۰ کشف شد، کنار هرم بزرگ دفن شده بود تا خوفو‌ــ که با نام «خئوپس» نیز شناخته می‌شود‌ــ در زندگی پس از مرگ از آن استفاده کند.

در سال ۲۰۲۱، این قایق با یک وسیله‌ نقلیه کنترل از راه دور که از بلژیک وارد شده بود، از محل نمایش در کنار اهرام به موزه بزرگ مصر منتقل شد.

تندیس رامسس دوم

در تالار ورودی موزه، تندیس عظیم گرانیتی یکی از مشهورترین فرعون‌های مصر، رامسس کبیر، قرار دارد.

این تندیس ۳۲۰۰ ساله تقریبا ۱۱ متری پس از آنکه دهه‌ها در مرکز میدانی پر‌ترافیک مقابل ایستگاه اصلی قطار قاهره قرار داشت، به موزه منتقل شد.

این موزه همچنین میزبان نخستین هرم‌سنگ (ابلیسک) معلق جهان خواهد بود، یکی از ۱۰ هرم‌سنگی که رامسس دوم برپا کرده بود. این سازه به ارتفاع حدود ۱۹ متر و وزن ۸۷ تن به چهار ستون تکیه خواهد داشت تا بازدیدکنندگان بتوانند طرح‌های بیضی هیروگلیف (کارتوش) حک‌شده در زیر هرم‌سنگ را ببینند.

پلکان عظیم

پلکانی شش‌طبقه که در دو سویش تندیس‌های باستانی فرعون‌ها قرار گرفته‌اند، و از تالار ورودی به سالن‌های اصلی موزه منتهی می‌شود. در مسیر پلکان، چندین تابوت‌ سنگی نیز به نمایش گذاشته شده‌اند.

بالای پلکان، فضای باز وسیعی قرار دارد که به هرم خفرع مشرف است.

در سراسر موزه، گردشگران می‌توانند پیاده بروند یا از وسایل نقلیه برقی سازگار با محیط زیست استفاده کنند.

دوازده سالن موزه

این موزه ۲۴ هزار مترمربع فضای نمایش دائمی، یک موزه برای کودکان، مکان‌های آموزش و کنفرانس، بخش تجاری و همچنین یک مرکز بزرگ حفظ و مرمت را شامل می‌شود.

سالن‌های موزه سال گذشته به روی عموم گشوده شدند و آثاری را به نمایش می‌گذارند که هزاران سال، از دوران پیشاتاریخ تا عصر امپراتوری روم، را در بر می‌گیرد؛ و بر اساس دوره‌ و موضوع مرتب شده‌اند.

شمار زیادی از ۵۰ هزار اثر موجود در این ساختمان از موزه مصر، ساختمانی صدساله و مملو از آثار باستانی در میدان تحریر قاهره، منتقل شده‌اند. سایر آثار به‌تازگی از گورستان‌های باستانی کشف شده‌اند، از جمله گورستان باستانی سقاره، مجموعه‌ دیگری از اهرام و آرامگاه‌ها که حدود ۲۲.۵ کیلومتری جنوب موزه واقع شده است.

احمد غنیم، مدیرعامل موزه، گفت این سالن‌ها به پیشرفته‌ترین فناوری‌های چندرسانه‌ای مجهزند تا به شرح تمدن باستانی مصر برای نسل جوان‌تر کمک کند.

او در مصاحبه‌ای گفت: «ما از همان زبانی استفاده می‌کنیم که اکنون نسل زد استفاده می‌کند. نسل زد از برچسب‌هایی که ما قدیمی‌‌ها می‌خوانیم استفاده نمی‌کند، بلکه از فناوری بهره می‌گیرد.»

سی سال تلاش برای نمایش هزاران سال تاریخ

موزه بزرگ مصر تاریخچه‌ای طولانی و پیچیده دارد. ایده اولیه ساخت آن را حسنی مبارک، رئیس‌جمهوری وقت مصر، در سال ۱۹۹۲ مطرح کرد.

سنگ بنایش بعدها در سال ۲۰۰۲ گذاشته شد، و ساخت‌وساز در سال ۲۰۰۵ آغاز شد. اما در پی خیزش بهار عربی در سال ۲۰۱۱ متوقف شد، و سپس به‌دلیل همه‌گیری کرونا دوباره به تعویق افتاد. اخیرا نیز جنگ اسرائیل در غزه، که با مصر هم‌مرز است، افتتاح موزه را به تاخیر انداخت.

صنعت گردشگری مصر تحت تاثیر بهار عربی و آشوب سیاسی که در پی داشت، قرار گرفت. بهبود آهسته پس از همه‌گیری کرونا نیز تاثیر مضاعف گذاشت؛ این کشور سال گذشته ۱۵.۷ میلیون گردشگر جذب کرد، اما در نظر دارد تا سال ۲۰۳۲ این رقم را به ۳۰ میلیون نفر برساند.

در حال حاضر، ایستگاه مترو جدیدی در ورودی ساختمان در دست ساخت است، و فرودگاه بین‌المللی اسفنکس که به‌تازگی ساخته شده است، ۴۰ دقیقه با موزه فاصله دارد.