بهروز مینا
علی یک مهندس ۳۵ ساله است که در کارگاهی در جنوب غربی تهران کار می کند. او سه ماه است که حقوق نگرفته است ولی برایش این پدیده عادیست. علی به ایران وایر می گوید: «الان ۵ سالی هست که حقوق ماهانه نمی گیرم. کارفرما هر وقت پول داشته باشد حقوق می دهد». در این چند ماه علی و همسرش که دانشجوی کارشناسی ارشد است یا با قرض از پدر و مادرشان زندگی می کنند یا از پس انداز اندکی که دارند، استفاده می کند.
علی خودش را خوش شانس می داند: «من حداقل کار دارم و کارفرمایی که به هر حال خودش را موظف به پرداخت حقوق می داند». به نظر علی دلیل اصلی تاخیر کارفرما بدی بازار است.
او شاهد است که فروش کارگاه پر نوسان است و همیشه همه تولیدی فروش نمی رود. از طرف دیگر خریداران هم در پرداخت پول خوش قول نیستند. چک ها برگشت می خورند. دریافت مطالبات کارگاه از مشتریان به ماه ها مذاکره احتیاج دارد و هستند بدهکارانی که با فرسایشی کردن مذاکرات امیدوارند کارفرما از پیگیری مطالبات خود دست کشند. در این میان معمولا رجوع به دستگاه قضا آنقدر بی فایده است که خیلی از کارفرمایان به راه های دیگری روی می آورند تا بخشی از مطالبه خود را زنده کنند.
علی در این ماجرا تنها نیست. هر روز در گوشه و کنار ایران، کارگران و حقوق بگیرانی تجمع می کنند که مدت هاست یا اصلا حقوق نگرفته اند یا سال هاست در انتظار پرداخت مزایایی هستند که مسوولان وعده داده اند. از معادن بافق در کویر مرکزی ایران تا شهرداری دلفان در لرستان و از قائم شهر در مازندران تا کشت و صنعت نیشکر در هفت تپه کارگرانی هستند که ماه هاست حقوق دریافت نکرده اند. شرکت ها و بنگاه های محل کار این کارگران یا شبه دولتی هستند یا وابسته به نهادهای حکومتی و هر روز چند شرکتی از بخش خصوصی به آنها اضافه می شوند.
هر کدام شان هم مشکل خاص خودشان را دارند. اگر کارفرمای بخش خصوصی با مشکلات ناشی از بازارهای راکد و بدهکاران بدحساب مواجه است، شرکت های بزرگ شبه دولتی چالش های دیگری دارند.
کارگران گروه ملی صنعتی فولاد ایران یک نمونه در دسترس است. این شرکت حدود ۴ هزار کارگر شاغل دارد که دستمزد آنها را چند ماه پرداخت نکرده است. کارگران این شرکت در شهر اهواز دست به تجمع و اعتراض زده اند ولی جای پرداخت حقوق معوقه شاهد بازداشت چند نفر از همکارانشان بوده اند.
شرکت های دولتی دیگر مانند کشت و صنعت نیشکر هفت تپه وضع مشابه ای دارند. آذرماه گذشته کارگران این شرکت در اعتراض به تعویق ۵ ماهه در پرداخت حقوق شان دست به اعتصاب زدند و پس از ۵ روز اعتصاب و متعهد شدن مدیریت به پرداخت پنج ماه حقوق معوقه به اعتصاب خود پایان دادند. با وجود تعهد مدیریت به پرداخت به موقع حقوق و دستمزدها، تنها پس از خودکشی علی نقدی، یکی از کارگران نیشکر هفت تپه٬در اعتراض به عدم پرداخت دستمزدها بود که فیش حقوق دیماه کارگران در اسفندماه پرداخت شد. در حال حاضر روابط عمومی نیشکر هفت تپه با صدور بخشنامه ای اعلام کرده این مجتمع از روز جمعه ، ۱۸ اسفند بطور موقت تعطیل است. دلیل این تعطیلی توقف بهره برداری ذکر شده است. در توئیتر، کسانی که خود را کارمند نیشکر هفت تپه معرفی کرده اند، می گویند تعطیلی برای این است که مدتی کارگرها کار نکنند، وگرنه بقیه بخشهای مجموعه فعال هستند.
در حال حاضر امید اسدبیگی، مجموعه نیشکر هفت تپه را اداره می کند و این مجموعه را ۲ سال پیش از مالک یا متولی آن موقع آن که به گفته برخی، آیت الله مکارم شیرازی و به گفته برخی، دولت حسن روحانی بوده، خریداری کرده است. این سرمایه گذار جوان عضو خانواده ای است که شرکت های هلدینگ بسیاری در ایران دارند. شایع هست که برای خرید این مجموعه عظیم تنها ۵ میلیارد تومان پرداخت شده است، مجموعه ای که یکی از بزرگترین مجموعه های کشت و صنعت ایران است و نیروی انتظامی وظیفه خود می داند هر کارگر معترضی را در آن بازداشت کند.
از امید ۵۰ ساله، یک تحلیلگر اقتصادی مقیم اهواز می پرسیم که چطور این مجموعه و مجموعه های مشابه نمی توانند درآمد لازم را برای پرداخت حقوق کارگران داشته باشد. امید می گوید: «مدیریت این مجموعه های بسیار ضعیف است و اولویت هایش اقتصادی نیست».
برخلاف بنگاه های مشابه در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه مدیران مجموعه های شبه دولتی در ایران بیشتر نگران حفظ ارتباطات سیاسی و مطرح بودن در سطح جامعه هستند تا داشتن عملکرد اقتصادی مثبت. در بسیاری از این مجموعه های مدیران دولتی و حکومتی به سال ها زیان انباشته شده تنها زیان های جدید و هزینه های جدیدی اضافه کرده اند.
آنها کمتر به دنبال پیدا کردن بازارهای جدید یا خریداران جدید برای محصولات کارخانه ها و مجموعه های تحت سرپرستیشان بوده اند و بیشتر به دنبال یارگیری در میان سیاستمداران و جامعه بوده اند. به عنوان نمونه،،در حالی که کارگران کشت و صنعت هفت تپه ماه ها حقوق دریافت نکرده بودند، آقای اسدبیگی از تیم استقلال خوزستان حمایت مالی می کرد.،شب عید برای کارگران نیشکر هفت تپه شب شادی و جشن نیست. شکیلا منفرد یک کاربر توئیتر روز ۲۱ اسفندماه نوشت: «امروز حقوق و عیدی و سنوات و حق مرخصی و پاداش پایان سال رو به همه مجموعه ها دادن بجز نیشکر هفت تپه. همینقدر ناراحت کننده.»
نیشکر هفت تپه تنها نمونه ای از شرکت ها و مجموعه های صنعتی است که کارگران شان حقوق دریافت نمی کنند. در حالیکه بسیاری از تحلیلگران اقتصادی دلیل اصلی این وضع را فقدان تولید یا درآمد کافی می دانند، به نظر می رسد مدیران این مجموعه ها هم دغدغه درآمدزایی ندارند.
اعتراضات کارگری و تنش در سطح کارخانه ها بیشتر به یک رویداد عادی تبدیل شده که مدیران و نمایندگان مالکان ترجیح می دهند با آن کنار بیایند تا بخواهند آن را حل کنند.
از سوی دیگر فقدان اطلاعات مالی درباره این شرکت ها، قضاوت درباره آنها را دشوار می کند و یافتن یک راه حل را غیرممکن. امید از اهواز می گوید: «هیچ حسابرسی نمی تواند حساب های نیشکر هفت تپه را تایید کند. طبق استانداردهای حسابرسی عملکرد مالی این مجموعه مردود است، ولی کسی نمی خواهد این مشکل را ریشه یابی کند».
سلامت مالی بسیاری از این شرکت ها تنها روی کاغذ وجود دارد و در واقعیت این شرکت ها، چالش های اقتصادی بسیاری دارند که شرایط اقتصادی کشور و عدم دسترسی به زیرساخت های مناسب بانکی و تجاری مقابله با انها را پیچیده تر هم می کند. امید با این تحلیل موافق است ولی تاکید می کند: «این شرکت ها مدیرانی برای حل بحرانها ندارند».
هزینه فقدان توان مدیریتی و شرایط اقتصادی را فعلا کارگران و خانواده هایشان می دهند که ماه هاست منتظر حقوق هستند و شاهد ابراز نظر مقامات مختلف و فشار از سوی ماموران انتظامی و امنیتی. برای این کارگران این سوال مطرح هست که اگر هدف کارخانه تولید و درآمدزایی نیست چرا کسی به آن اذعان نمی کند و چرا آنها باید هزینه ندانم کاری ها را بپردازند؟
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید