چالش های اقتصادی، تهران را با بن بست رو به رو کرده است
تحرکات دیپلماتیک اخیر ایران نشان می دهد که تداوم فشارهای سیاسی و اقتصادی، تهران را بار دیگر وادار به انعطاف پذیری و اتخاذ سیاست نرمش کرده است. سفر یوسف بن علوی، وزیر امور خارجه عمان در اوایل ماه دسامبر جاری به تهران، نخستین حرکت در این راستا بود، به ویژه این که دیدار وزیر خارجه عمان از تهران پس از ملاقات با وزیر امور خارجه آمریکا صورت گرفت و به نظر می رسد که ایجاد راه حل برای پایان دادن به تنش های ایران و آمریکا، عمده ترین هدف این سفر بوده است. مطرح شدن مجدد “طرح صلح هرمز” از سوی محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران در این دیدار، اشاره دیگری از انعطاف پذیری تهران در برابر واشنگتن است. البته “طرح صلح هرمز” که ایران آن را به عنوان راهبردی برای تأمین امنیت منطقه از طریق هماهنگی و همکاری میان کشورهای حوزه خلیج فارس معرفی می کند، از سوی حسن روحانی، رئیس جمهور ایران در هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد مطرح شد.
اما این طرح صلح با دشواری های زیادی رو به رو است، زیرا دیدگاه های اغلب کشورهای منطقه با دیدگاه ایران متفاوت است، به عنوان مثال برخی از گروه های مسلح که ایران از آن ها حمایت می کند، کشورهای دیگر منطقه آن ها را به عنوان گروه های تروریستی می شناسند، بنابر این، تا هنگامی که همه ای کشورهای حوزه خلیج فارس از جمله ایران، تعریف واحد و مشخصی از تروریسم نداشته باشند، زمینه ای صحبت در مورد این طرح نمی تواند فراهم شود.
مفهوم کلی “امنیت خلیج فارس” چالش دیگری است که ایران را از سایر کشورهای منطقه جدا می کند، زیرا تهران، حضور آمریکا را در هیچ طرح امنیتی نمی پذیرد و از گذشته تا کنون مخالف نقش آمریکا در مسائل منطقه بوده است. در حالی که ایالات متحده یکی از بازی گران اساسی در تحولات منطقه است و افزون بر داشتن روابط نزدیک با کشورهای حوزه خلیج فارس، منافع بسیاری در این پهنه دارد، بنابر این، نمی توان نقش آمریکا را در تحولات خاورمیانه نادیده گرفت و هیچ طرح امنیتی بدون مشارکت آمریکا نمی تواند عملی شود. حتی دولت ایران نیز اهمیت این مسئله را می داند و به رغم همه ای رقابت ها و تنش ها، پیوسته سعی دارد، زمینه ای از سرگیری گفت و گو ها را با واشنگتن فراهم کند. مبادله اخیر زندانیان میان ایران و ایالات متحده، تلاشی از سوی تهران در راستای بهبود روابط با آمریکا است، به ویژه این که پس از انجام این مبادله، دونالد ترامپ اظهار داشته است که شاید بتوان با ایران بر سر مسائل دیگری نیز به توافق رسید. در پرتو همین نزدیکی ها، محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران گفته است که تهران و واشنگتن به زودی زندانیان بیشتری را مبادله خواهند کرد.
مقامات ایران در حالی از نزدیکی با آمریکا صحبت می کنند که حسن روحانی، رئیس جمهور این کشور عازم توکیو شده است، هرچند، هدف اعلام شده از سفر روحانی، بررسی روابط اقتصادی میان ایران و ژاپن است اما این سفر، یاد آور دیدار نخست وزیر ژاپن از تهران در ماه ژوئیه گذشته و تلاش های آن کشور برای میانجی گری میان تهران و واشنگتن می باشد.
شاید بتوان گفت که سفر وزیر امور خارجه عمان به تهران، مبادله زندانیان میان ایران و آمریکا و سفر روحانی به ژاپن، نمایانگر تلاش های ایران برای جلوگیری از افزایش تنش و نشان دادن انعطاف پذیری و اتخاذ سیاست نرمش در برابر ایالات متحده است.
همچنان سیاست های نرمش اخیر تهران نمی تواند بی ارتباط با تظاهرات مردمی ایران در ماه گذشته باشد، واکنش معترضان در برابر سیاست های دولت که منجر به کشته شدن بیش از ۲۰۰ تن از شهروندان این کشور شد، دولت ایران را به شدت زیر فشار قرار داده است.
از سوی دیگر، تحرکات سیاسی اخیر ایران با اظهارات خوش بینانه روحانی در پیوند به توانایی های اقتصادی ایران در مغایرت است. روحانی هنگام تحویل لایحه بودجه سال ۹۹ به مجلس، گفت که ایران توانسته است بر چالش های اقتصادی تحمیل شده چیره شود و وابستگی خود را به نفت کاهش دهد. طبق لایحه بودجه “استقامت و مقابله با تحریم”، پول درآمد از نفت به پروژه های عمرانی اختصاص می یابد در حالی که بخش بیشتر بودجه سال ۹۹ متمرکز بر فروش سرمایه گذاری ها و دارایی های مالی ایران است.
در پی تداوم تحریم های آمریکا، صادرات نفت ایران به صورت بی سابقه ای کاهش یافته و ایران اکنون در میان کشورهای عضو سازمان نفت اوپک، کم ترین نفت را صادر می کند. طبق برخی تخمین ها، ایران در حال حاضر روزانه حدود ۳۴۶ هزار بشکه نفت صادر می کند در حالی که اطلاعاتی دیگری وجود دارد که نشان می دهد صادرات نفت ایران به ۲۱۳ هزار بشکه در روز کاهش یافته است. کاهش بی سابقه صادرات نفت بدین معنا است که دولت ایران دیگر نمی تواند وابسته به درآمدهای صادرات نفت باشد، به ویژه پس از این که کشورهای اروپایی نتوانستند پس از اعمال مجدد تحریم ها، کاستی های اقتصادی ناشی از تحریم های آمریکا را جبران کنند.
از: ایندیپندنت
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید