مراسم سوگند اعضای هیئت رئیسه مجلس یازدهم؛ از ۱۲ عضو هیئت رئیسه هفت نفر از فرماندهان یا اعضای سپاه و بسیج هستند. Photo: ICANA.IR (Official website)

رئیس مجلس یک سرتیپ سپاه پاسداران است، حدود دو سوم هیئت رئیسه مجلس، فرماندهان و اعضای سپاه و بسیح هستند، افراد میدان‌دار و اصلی مجلس هم عمدتاٌ از اعضای سپاه و بسیج به شمار می‌روند.

در مجموع دست‌کم ۲۴ فرمانده و مسئول ارشد سپاه و بسیج که عمدتاً درجه‌های سرتیپی و سرهنگی دارند در مجلس حضور دارند. این خلاصه نفوذ سپاه پاسداران در یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی است.

از این فرماندهان سپاه و بسیج که حالا به ذی‌نفوذترین نمایندگان مجلس تبدیل شده‌اند چه می‌دانیم؟ و چرا نفوذ آنها در مجلس ولو مجلسی که نقش و جایگاه آن در ایران روز به روز بیشتر تضعیف شده هنوز مهم است؟

قالیباف، سرتیپی که رئیس مجلس شد

اولین و مهم‌ترین نماد نفوذ سپاه پاسداران در مجلس جدید، سرتیپ پاسدار محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس است. محمدباقر قالیباف پیش از این، از سال ۱۳۷۶ تا ۱۳۷۹، فرمانده نیروی هوایی سپاه پاسداران بوده و پیشتر از آن نیز در جریان جنگ ایران و عراق فرماندهی تیپ ۲۱ امام رضا و سپس لشکر پنج نصر سپاه به عهده داشته، که هر دو از یگان‌های رزمی سپاه در استان خراسان بودند.

محمدباقر قالیباف در مراسم سوگند هیئت رئیسه مجلس

قالیباف پس از جنگ نیز فرمانده لشکر ۲۵ کربلای سپاه و به مدت سه سال نیز از ۱۳۷۳تا ۱۳۷۶، فرمانده قرارگاه اقتصادی خاتم‌الانبیای سپاه بوده است. قالیباف پس از فرماندهی نیروی هوایی، در فاصله سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ به مدت پنج سال فرمانده نیروی انتظامی، و ۱۲ سال (۱۳۸۴ تا ۱۳۹۶) شهردار تهران بوده ولی هنوز او را به عنوان یک فرمانده ارشد سپاه و عضوی از شبکه پرنفوذ فرماندهان سپاه می‌شناسند.

آیت‌الله خامنه‌ای به بسیاری از فرماندهان ارشد سپاه اجازه داده تا به ادارات و وزارتخانه‌های دیگر بروند و حتی به نمایندگی مجلس انتخاب شوند و سپس دوباره لباس سپاه پاسداران بپوشند و به فرماندهی امور نظامی برگردند.

نمونه‌های متعددی در بین نمایندگان پیشین مجلس وجود دارند که قبل از نمایندگی مجلس یونیفرم‌پوش و دارای سمت فرماندهی در سپاه بوده‌اند و بعد از نمایندگی نیز بار دیگر به سمت‌های فرماندهی در سپاه برگشته‌اند و لباس فرم سپاه را برتن کرده‌اند.

محمدباقر قالیباف (نفر سوم از راست) در جمع فرماندهان سپاه در مراسم معارفه فرمانده جدید کل سپاه در اردیبهشت ۹۸

یکی از آنها محمد کوثری نماینده پیشین مجلس در دوره‌های هشتم و نهم است. او قبل از آنکه نماینده مجلس شود فرمانده لشکر ۲۷ سپاه، مهم‌ترین لشکر سپاه در تهران بود.

بعد از پایان دوره نمایندگی و شکست در انتخابات مجلس دهم، او بار دیگر لباس فرم سپاه بر تن کرد، درجه سرتیپی‌اش را بر دوش زد و به سمت جانشین فرمانده (و در واقع فرمانده) قرارگاه ثارالله، مهم‌ترین قرارگاه امنیتی تهران انتخاب شد. قرارگاهی که وظیفه حفاظت از تهران و مراکز حساس و کلیدی جمهوری اسلامی در برابر تهدیدات داخلی مانند اعتراضات و شورش‌های مردمی را برعهده دارد.

احمد امیرآبادی، عضو هیات رئیسه و تیم سه‌گانه نمایندگان سپاه از قم

احمد امیر آبادی فراهانی، عضو هیات رئیسه مجلس جدید و عضو سپاه پاسداران است. در وب‌سایت رسمی او نوشته شده که علاوه بر حضور در جنگ ایران و عراق، در سال ۱۳۶۹ به عضویت سپاه پاسداران درآمده و در طول مدت حضور در سپاه، مسئولیت‌های مختلف فرهنگی، آموزشی، مدیریتی و فرماندهی را تجربه کرده است. او مدتی نیز مسئول فرهنگی سپاه قم بوده است.

محمدباقر قالیباف و احمد امیرآبادی در مراسم سوگند هیئت رئیسه مجلس

امیرآبادی برای سومین بار است که نماینده قم در مجلس می‌شود و همانند دو نماینده دیگر این شهر یعنی علیرضا زاکانی و مجتبی ذوالنوری، سابقه عضویت در سپاه پاسداران را دارد و هیچ نشانه‌ای از استعفای آنها از سپاه دیده نشده است. در دوره پیشین مجلس هم هر سه نامزد اصلی اصولگرایان در انتخابات مجلس در حوزه قم از جمله علی لاریجانی رئیس پیشین مجلس، سابقه عضویت در سپاه پاسداران را داشتند.

در انتخابات دوره اخیر قم، تیم سه نفره احمد امیرآبادی، مجتبی ذوالنوری و علیرضا زاکانی که آشکارا از حمایت بخش‌های خاصی از سپاه پاسداران برخوردار بودند، پیش از برگزاری انتخابات در قم موفق شدند علی لاریجانی را که سابقه مسئولیت در سطوح عالی سپاه داشت، از فهرست انتخاباتی اصولگرایان در این شهر کنار بگذارند. علی لاریجانی سرانجام ترجیح داد در انتخابات شرکت نکند.

محمدحسین فرهنگی، سخنگوی هیئت رئیسه و رئیس سابق ستاد لشکر ۳۱ عاشورای سپاه

محمدحسین فرهنگی از فرماندهان ارشد سپاه پاسداران در آذربایجان است. او در دوران جنگ ایران و عراق رئیس ستاد لشکر ۳۱ عاشورا بود که یکی از مهم‌ترین و بزرگترین لشکرهای سپاه در جنگ به شمار می‌رفت. محمدحسین فرهنگی بعد از جنگ به فرماندهی بسیج و سپس فرماندهی سپاه استانی آذربایجان شرقی انتخاب شد.

محمدباقر قالیباف و محمدحسین فرهنگی در مراسم سوگند هیئت رئیسه مجلس

او پیش از این نیز ۱۲ سال نماینده مجلس بوده و هیچ نشانه‌ای که از عضویت سپاه پاسداران کناره‌گیری کرده باشد، در دست نیست.

حسینعلی حاجی‌دلیگانی، عضو هیئت رئیسه و از فرماندهان سابق سپاه اصفهان

حسینعلی حاجی‌دلیگانی هم در نمایندگی مجلس با سابقه است و هم در عضویت در سپاه پاسداران و بسیج. او در دوران جنگ ایران و عراق فرمانده یک گروهان بوده و پس از جنگ فرماندهی بسیج در سپاه زرین شهر، نجف‌آباد و اصفهان را برعهده داشته است.

محمدباقر قالیباف و حسینعلی حاجی‌دلیگانی در مراسم سوگند هیئت رئیسه مجلس

حاجی‌دلیگانی پیش از مجلس یازدهم، دو دوره دیگر نیز نماینده شاهین‌شهر و میمه در مجلس بوده است. او مبتکر طرح پوشاندن لباس فرم سپاه به تمام نمایندگان مجلس دوره دهم در روز پاسدار بود. هیچ نشانه‌ای از استعفای آقای حاجی دلیگانی از سپاه پاسداران در دوره نمایندگی مجلس در دست نیست.

ناصر موسوی لارگانی، عضو هیئت رئیسه و از محافظان پیشین آیت‌الله خمینی

ناصر موسوی لارگانی دیگر نماینده مجلس است که از اعضای قدیمی سپاه پاسداران است. او در سال ۱۳۶۱ به عضویت سپاه پاسداران درآمد و به مدت شش ماه نیز از پاسداران محافظ آیت‌الله خمینی رهبر پیشین جمهوری اسلامی بود.

محمدباقر قالیباف و ناصر موسوی لارگانی در مراسم سوگند هیئت رئیسه مجلس

او برای چهار دوره متوالی به عنوان نماینده فلاورجان در مجلس انتخاب شده و اکنون یکی از دبیران و عضو هیئت رئیسه مجلس است.

محسن دهنوی، عضو هیئت رئیسه و مسئول سابق بسیج دانشجویی شریف

نام محسن دهنوی هنگامی بر سر زبان‌ها افتاد که سال ۱۳۹۸ آمریکا از ورود او به آمریکا جلوگیری کرد. دلیل اخراج دهنوی این گونه بیان شد که او عضو شناخته‌شده سازمان بسیج دانشجویی، نهاد زیرمجموعه سپاه پاسداران است.

محسن دهنوی پیش از این مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه صنعتی شریف یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های ایران بوده است. او همچنین سابقه عضویت در شورای تبیین مواضع سیاسی بسیج دانشجویی استان تهران را دارد که در واقع شاخه سیاسی بسیج دانشجویی به شمار می‌رود.

محمدباقر قالیباف و محسن دهنوی در مراسم سوگند هیئت رئیسه مجلس

دهنوی از جمله دانشجویانی بوده که به عنوان نماینده بسیج دانشجویی برای سخنرانی در دیدار آیت‌الله خامنه‌ای با دانشجویان انتخاب شده است.

محسن پیرهادی، عضو هیئت رئیسه و فرمانده سابق سازمان بسیج شهرداری تهران

محسن پیرهادی یکی از نزدیک‌ترین نمایندگان مجلس به محمدباقر قالیباف است. او در دوران شهرداری قالیباف در تهران، فرمانده سازمان بسیج شهرداری بود. محسن پیرهادی در سال ۱۳۹۱ در مراسم معارفه خود به عنوان فرمانده جدید مرکز مقاومت بسیج شهرداری تهران با تقدیر از فرماندهانش در سپاه و بسیج گفت از سوی سرتیپ کاظمینی فرمانده سپاه تهران برای این سمت به قالیباف معرفی شده است.

محمدباقر قالیباف و محسن پیرهادی در مراسم سوگند هیئت رئیسه مجلس

پیرهادی دبیرکل «جمعیت پیشرفت و عدالت ایران اسلامی» است که از آن به عنوان یک حزب وابسته به قالیباف یاد می‌شود. پیرهادی یکی از ناظران و عضو هیئت رئیسه مجلس یازدهم است. او در جریان انتخابات مجلس سخنگوی شورای ائتلافی نامزدهای اصولگرا بود و همچنین مدیرمسئولی روزنامه محافظه‌کار رسالت را نیز برعهده دارد.

با نگاهی به ترکیب ۱۲ نفره هیئت رئیسه مجلس مشخص می‌شود که دست کم هفت نفر از آنها یعنی حدود دو سوم هیئت رئیسه از فرماندهان سپاه پاسداران یا از اعضای سپاه و بسیج هستند.

اعضای با نفوذ سپاه در خارج از هیئت رئیسه

جدای از آنکه حدود دو سوم اعضای هیئت رئیسه مجلس یازدهم اعضای سابق و کنونی سپاه پاسداران و بسیج هستند، در خارج از هیئت رئیسه و در صحن مجلس نیز فرماندهان شناخته شده‌ای از سپاه پاسداران وجود دارند که در سمت و سو دادن به مجلس و تصمیمات آن مؤثر هستند.

علیرضا زاکانی، فرمانده سابق بسیج دانشجویی کشور

علیرضا زاکانی

علیرضا زاکانی نماینده قم در مجلس، پیش از این سه دوره دیگر در دوره‌های هفتم، هشتم و نهم نیز نماینده بوده است.

زاکانی از فرماندهان لشکر ۲۷ محمد رسول‌الله در دوران جنگ ایران و عراق بوده و سابقه ۶۲ ماه حضور در جنگ و شرکت در ۱۵ عملیات را دارد.

زاکانی از بنیانگذاران بسیج دانشجویی، به عنوان مهم‌ترین نهاد زیر مجموعه سپاه در دانشگاه‌های سراسر کشور، است.

او از ۱۳۷۷ تا ۱۳۷۹ رئیس بسیج دانشجویی دانشگاه‌های تهران و از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲ رئیس بسیج دانشجویی کل کشور بوده است.

از علیرضا زاکانی به عنوان یکی از مهم‌ترین نامزدهای ریاست فراکسیون اکثریت مجلس موسوم به «فراکسیون مردمی نیروهای انقلاب اسلامی» نام برده می‌شود.

نظام‌الدین موسوی، مدیرعامل پیشین روزنامه جوان و خبرگزاری فارس وابسته به سپاه

نظام‌الدین موسوی از نزدیکان علیرضا زاکانی در سازمان بسیج دانشجویی بوده است.

او سال ۱۳۷۸ عضو بسیج دانشجویی دانشگاه تهران بود و سپس مدیرمسئولی روزنامه جوان و مدیرمسئولی خبرگزاری فارس را برعهده داشته که هر دو وابسته به سپاه هستند.

موسوی به عنوان یکی از مهم‌ترین چهره‌های رسانه‌ای وابسته به سپاه شناخته می‌شود.

خبرگزاری فارس در کنار خبرگزاری تسنیم دو خبرگزاری وابسته به سپاه پاسداران و بسیج هستند.

مدیرعاملی خبرگزاری فارس طبق عرف سپاه به آن دسته از فرماندهان سپاه واگذار می‌شوند که درجه سرتیپی یا سرهنگی دارند، اما هیچگاه درجه و رتبه آقای نظام‌الدین موسوی در سپاه و بسیج اعلام نشده است.

مجتبی ذوالنوری، فرمانده سابق تیپ امام صادق سپاه

مجتبی ذوالنوری یکی از تندروترین روحانیون عضو سپاه پاسداران بوده است.

او در فاصله سال‌های ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ جانشین نماینده ولی‌فقیه در سپاه بود و به داشتن عقاید و دیدگاه‌های تند و رادیکال مشهور است.

مجتبی ذوالنوری در دوران جنگ ایران و عراق فرمانده تیپ ۸۳ امام صادق سپاه پاسداران بود که تیپ ویژه روحانیون به شمار می‌رفت. او از سال ۱۳۶۵ تا ۱۳۸۷ به مدت ۲۲ سال فرماندهی این تیپ را حفظ کرد.

ذوالنوری متهم است که در تحولات سیاسی قم از اعضای این تیپ و بسیجی‌های وابسته به خود برای ارعاب و ترساندن روحانیون منتقد آیت‌الله خامنه‌ای و حمله به خانه‌ها و مدارس مذهبی آنها استفاده کرده است.

او در سال آخر فعالیت مجلس دهم رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس بود و احتمال دارد بار دیگر ریاست این مهم‌ترین کمیسیون مجلس را به دست آورد.

جواد کریمی قدوسی، مؤسس تیپ ۱۲ سپاه

از جواد کریمی قدوسی به عنوان یک نماینده جنجالی مجلس یاد شود. او که پیش از این سه دوره دیگر نیز نماینده مجلس بوده، سابقه فرماندهی بسیج استان خراسان رضوی را در پرونده کاری خود دارد.

در وب‌سایت رسمی‌اش از او به عنوان سردار کریمی یاد شده که عنوانی برای درجه سرتیپی در سپاه است.

کریمی قدوسی می‌گوید از بنیانگذاران سپاه خراسان بوده است. در جریان جنگ ایران و عراق مسئول اعزام نیرو و فرماندهی سپاه استان سمنان را برعهده داشته و از مؤسسان تیپ ۱۲ قائم سپاه در سمنان است.

او همچنین پس از جنگ از فرماندهان بسیج در استان‌های خراسان، فارس و اصفهان بوده است.

کریمی قدوسی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم بوده و به خاطر انتقاداتش از حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران و محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه دولت او معروف است.

الیاس نادران، از فرماندهان قدیمی و با سابقه سپاه

الیاس نادران از فرماندهان و اعضای قدیمی سپاه پاسداران است.

او از سال ۶۰ عضو رسمی سپاه پاسداران بوده و تمام دوره جنگ ایران و عراق را در سپاه فعالیت کرده است.

نادران در سال ۱۳۶۸ از سپاه به دانشگاه تهران منتقل شد و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران است.

الیاس نادران پیش از این نماینده دوره‌های هفتم، هشتم و نهم مجلس شورای اسلامی بود.

او در دوره عضویت در مجلس شورای اسلامی در کمیسیون اقتصادی عضویت داشت.

فریدون عباسی، رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه امام حسین سپاه

فریدون عباسی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد است.

او که نمایندگی کازرون را در مجلس یازدهم به عهده دارد، از سال‌های ابتدایی پس از انقلاب عضو سپاه پاسداران بوده و رئیس دانشکده فیزیک دانشگاه امام حسین سپاه است.

فریدون عباسی یکی از نامزدهای ریاست مجلس یازدهم بود اما در رقابت با محمدباقر قالیباف، تنها ۱۸ رأی کسب کرد.

***

علاوه بر اعضای هیئت رئیسه و این اعضای پر نفوذ، برخی دیگر از نمایندگان مجلس نیز سابقه عضویت در سپاه و بسیج را دارند که فهرست طولانی‌تری را تشکیل می‌دهند.

* سرتیپ پاسدار علی‌اکبر علیزاده، نماینده دامغان: عضو بازنشسته سپاه پاسداران. از فرماندهان پیشین نیروی هوایی سپاه. فرمانده سپاه‌های استانی دو استان سمنان و مرکزی. فرمانده دانشکده افسری و تربیت پاسداری علویون

* سرتیپ پاسدار حبیب‌الله آقاجری، نماینده ماهشهر: فرمانده پیشین منطقه سوم دریایی سپاه و مسئول عملیات نیروی دریایی سپاه.

* سرتیپ پاسدار سهراب گیلانی، نماینده شوشتر: از فرماندهان سابق سپاه خوزستان، بسیج تهران و معاون سپاه حفاظت ولی امر ویژه حفاظت از آیت‌الله خامنه‌ای.

* سرهنگ پاسدار محمد طلا مظلومی، نماینده بهبهان: از فرماندهان سپاه خوزستان و فرمانده بسیج بهبهان.

* سرهنگ پاسدار غلامرضا شریعتی، نماینده بهشهر و نکا: فرمانده سابق سپاه ساری و فرمانده پیشین سازمان بسیج سازندگی مازندران

* سرهنگ پاسدار حسین حاتمی، نماینده کلیبر: فرمانده پیشین سپاه کلیبر.

* سرهنگ ابراهیم متینیان، نماینده رامهرمز: فرمانده سابق سپاه رامهرمز.

* علیرضا ورناصری، نماینده مسجد سلیمان: از فرماندهان سابق سپاه خوزستان

* قدرت‌الله حمزه، نماینده کوهرنگ: از فرماندهان بازنشسته سپاه.

* احمد راستینه هفشجانی، نماینده شهرکرد: معاون بازرسی سپاه استان چهارمحال و بختیاری، و مسئول بسیج دانشجویی دانشگاه‌های این استان.

* جعفر راستی، نماینده شبستر: از فرماندهان بازنشسته سپاه آذربایجان و از فرماندهان سپاه در جنگ سوریه