دکتر محمد ملکی پیر دیر مبارزه و کوشنده صدیق ازادی و حقوق بشر از میان ما رفت.
دکتر ملکی فعالیت سیاسی خود را از سال های اخر دبیرستان شروع کرد و در جنبش های دانشجویی نهضت مقاومت ملی و جبهه ملی اول ادامه داد و در سال ۱۳۲۹ توسط ساواک شاه دستگیر و به زندان افتاد.
دکتر ملکی بعد از انقلاب بدلیل خوشنامی و شناخته شدگی به پیشنهاد ایت الله طالقانی بعنوان اولین رئیس دانشگاه تهران از سوی خمینی تعیین شد.
دکتر محمد ملکی به کار شورایی و شرکت دادن مردم در مدیریت و تصمیم گیری ها و موضوع خودگردانی اعتقاد داشت و دروان ریاست او بر دانشگاه تهران تنها دورانی بود که این دانشگاه به شیوه دمکراتیک توسط شواریی متشکل از استادان و دانشجویان اداره می شد.
اما متاسفانه ریاست دکتر ملکی بر دانشگاه تهران به یک سال هم نکشید و به دلیل این که مجیزگوی خمینی نبود و به دلیل مخالفت صریح او با سرکوب ازادی ها و کودتای ارتجاعی تحت عنوان «انقلاب فرهنگی» به فرمان خمینی از کار برکنار شد.
و طولی نکشید که کار دکتر به زندان هم کشیده شد و به دلیل مخالفت او با بسته شدن دانشگاه ها در ۱۲ تیرماه ۱۳۶۰ بدون ذکر اتهام بازداشت گردید و مدت ۵ سال را در شرایط سخت و فضای شکنجه در زندان ها در سال ۱۳۶۰ گذراند.
دکتر خودش در این باره می گوید:
«پس از برگزیده شدنم به ریاست دانشگاه تهران با یک کودتا به نام «انقلاب فرهنگی» و با حمله به دانشگاه ها و کشتار تعدادی از دانشجویان و مجروح کردن تعدادی از دانشگاه ها بسته شدند. شورای مدیریت دانشگاه تهران با این امر به مخالفت برخاستند ولی حاکمیت ان ها و از جمله اینجانب را دستگیر و به بهانه مخالفت با فرمان رهبری (ایت الله خمینی) روانه زندان کردند. ابتدا به اعدام محکوم شدم و بعد به ۱۰ سال زندان محکوم شدم و در ان مدت با بی رحمانه ترین رفتار ها از جمله زدن کابل به کف پا و سایر نقاط بدنم، اویزان کردن از سقف و کوبیدن سرم به دیوار، زدن مشت و لگد که منجر به نابینایی چشم چپم و شکستگی استخوان مچ دست راستم شد و انواع شکنجه ها مواجه بودم. بعد از ۵ سال ظاهرا از زندان ازاد شدم، ولی ماه ها باید هر چند روز یک بار خودم را به دادستانی معرفی می کردم تا مورد بازجویی که خود نوعی شکنجه بود قرار می گرفتم».
اما این اخرین زندان رفتن دکتر نبود.
دکتر ملکی در سال ۱۳۷۹ نیز به همراه تعدادی از فعالان سیاسی از سوی دادگاه انقلاب دستگیر و روانه زندان می شود و به مدت ۶ ماه را در زندان عشرت اباد و در سلول انفرادی گذراند. سلول یک متر در دو متر که حقوقدان ها و روانپزشکان نگهداری زندانی در ان را «شکنجه سفید» می نامند. دکتر می گوید: «مدت ۷ ماه را در زندان انفرادی بودم و سپس برای محاکمه برده شدم و در یک دادگاه مخفی و غیرقانونی محکوم به ۷ سال زندان تعلیقی شدم.
در سال ۱۳۸۸ در جریان اعتراضات مردم به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۸ بعد از انتقادی که دکتر ملکی از وضع موجود می کند در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۸۸تعداد ۵ نفر از ماموران وزارت اطلاعات به خانه او مراجعه و اقدام به بازرسی خانه او می کنند و پس از سئوال و جواب او را به همراه دیسک سخت کامپیوتر شخصی اش، ۸۵ جلد کتاب و مقادیری از دست نوشته هایش دستگیر و با خود می برند. وی پس از تحمل ۱۹۱ روز زندان در روز ۱۰ اسفند ۱۳۸۸ از زندان ازاد می شود.
دکتر ملکی در باره زندانی شدنش در این سال می گوید:
«درحالی که دچار بیماری سرطان پروستات و بیماری قلبی اریتمی و فشار خون بودم و دوران شیمی درمانی را می گذراندم و از ناراحتی قلبی و سنکوب مرتب رنج می بردم از بستر بیماری مستقیم به زندان اوین و به بند مربوط به وزارت اطلاعات (بند ۲۰۹) برده شدم و در سلول انفرادی به مدت ۳ ماه زندانی شدم.
دکتر ملکی علی رغم بیماری محکوم به ممنوعیت خروج از کشور نیز بود، در همین رابطه عفو بین الملل در تاریخ ۲-۶-۲۰۱۷ طی تلگرامی نسبت به حکم ظالمانه ممنوعیت خروج برای این بیمار سالخورده اعتراض کرد و خواهان لغو ان شد.
دکتر علی رغم این که خودش همواره مورد اذیت و ازار و تعقیب و زندان و انفرادی بود اما هیچ گاه دست از اعتراض و مبارزه علیه استبداد برنداشت، او همواره یا خود در پشت میله های زندان بود و یا که این پیر دیر مبارزه و نبرد در مسیر زندان اوین عصا زنان و با پشتی خمیده اما نستوه و استوار برای دفاع از حقوق ضایع شده جوانان میهن که انان را فرزندان خود میدانست، گام برمی داشت.
نام دکتر ملکی در زمره ۱۴ نفر امضا کننده بیانیه برکناری خامنه ای و نفی نظام جمهوری اسلامی به چشم می خورد، وی بابت امضای این بیانیه بازداشت و زندانی شد.
محمد ملکی در مصاحبه ای در مورد انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۹۶ در پاسخ به سئوال خبرنگار که ایا شما به اصلاحات به معنای ان چه که این روز ها در ایران متداول است باور دارید؟ می گوید:« نگاه کنید چه کسانی از اصلاحات دم می زنند؟ من در کنفرانسی حدود ۱۵ سال پیش در باره اصلاحات چیست و اصلاح گرا کیست؟ صحبت کردم و مقاله نوشتم… شما لیست گروه های اصلاح طلب را یک بار مرور کنید، تمامی فسادها، بدبختی ها و نابسامانی ها از همین افراد ریشه گرفته، بنابراین ان ها چگونه می خواهند اصلاحات کنند؟ کسانی که اولین تعهدشان پذیرش نظام ولایی است و به ان ایمان و اعتقاد دارند، چطور می توانند اصلاح گر باشند؟
دکتر محمد ملکی نامی اشنا برای عاشقان ازادی و دمکراسی است. او بحق سمبل یک سیاستمدار و روشنفکر سالم و صادق و دوستدار صلح و دمکراسی و احترام به حقوق انسانی بود.
هر خانواده ایرانی که عضوی از خود را بدست این رژیم از دست داده باشد، و یا یکی از اعضای خانواده اش به زندان افتاده باشد، بی شک دکتر ملکی را در کنار خود دیده است. او یار و یاور مادران داغدار فرزند از دست داده و تسلی دهنده دل های ستم دیدگان بود.
فقدان این پیر دیر عشق و وفا و این اموزگار صدیق ازادی را به خانواده گرامی شان و به ازای خواهان ایران تسلیت می گویم.
کاوه ال حمودی
Kaveh179@gmail.com
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید