سپاه پاسداران در شرایطی نفت‌کش کره‌جنوبی را به اتهام “آلودگی زیست محیطی” توقیف کرده که براساس گزارش سازمان محیط زیست ایران، تجهیزات دریایی این نهاد نظامی یکی از عوامل آلودگی محیط زیست خلیج فارس است.

این نفت‌کش روز دوشنبه (۱۵ دی) توقیف و تمام سرنشینان آن بازداشت شده‌‌‌اند. کره‌جنوبی و آمریکا هم به این اقدام سپاه پاسداران واکنش نشان داده و خواستار رفع توقیف و آزاد فوری خدمه آن شده‌اند.

روابط ایران و کره جنوبی در ماه‌های اخیر به دلیل مخالفت سئول با آزادسازی پول‌های مسدود شده ایران، به سردی گراییده است.

ایران در ماه‌های اخیر بارها تلاش‌ کرد برخی کالا‌های مورد نیاز خود را از طریق شرکت‌های کره‌ای تامین کند که به گفته مقام‌های ایران، ترس سئول از عواقب دور زدن تحریم‌ها، منجر به ناکام ماندن این تلاش‌ها شد.

این شرایط به برآوردها درباره ارتباط توقیف نفت‌کش کره‌ای با مسدود شدن هشت میلیارد دلار پول ایران در سئول، دامن زده است.

کره‌جنوبی تنها کشوری نیست که پول‌های ایران را توقیف کرده یا به این کشور بدهی مالی دارد. این نوع مناسبات مالی منجر به بروز تنش‌های سیاسی تهران با گروهی از کشور‌های بدهکار در سالیان اخیر شده است.

چه کشور‌هایی به ایران بد‌هکار هستند؟

سه دسته از کشور‌ها در جهان هستند که در حال حاضر به ایران بدهی مالی دارند که تاکنون نسبت به بازپرداخت این بدهی‌ها اقدام قابل توجهی نداشته‌اند.

گروه اول کشور‌هایی چون سودان و اردن هستند که بدهی آنها به قبل از انقلاب سال ۱۳۵۷ باز می‌گردد که تهران به دلایل مختلف نتوانسته طلب خود را از این کشور‌ها بگیرد.

این کشور‌‌ها در سال‌های ۱۹۷۳ تا ۱۹۷۴چند محموله نفتی از ایران خریدند اما با گذشت بیش از ۴۰ سال، تهران هنوز موفق به گرفتن پول این محموله‌ها نشده است.

گروه دوم شامل کشور‌هایی هستند که بدهی آنها مربوط به ۲۵ سال اخیر است که مهمترین آنها تانزانیا، نیکاراگوئه و کره شمالی هستند.

این سه کشور نیز در سال‌های دور هر یک چندین محموله نفت از ایران خریده‌اند، اما پول آنها را هنوز پرداخت نکرده‌اند.

گروه سوم بدهکاران را هم کشورهایی چون عراق، چین، هند، ژاپن و کره جنوبی تشکیل می‌دهند که بدهی آنها در سال‌های اخیر شکل گرفته و عمده مطالبات تهران نیز مربوط به این کشور‌هاست.

بخش قابل توجهی از این بدهی‌ها مربوط به منابع مالی ایران است که به خاطر تحریم‌های بین‌المللی در اختیار این کشورهاست و مسدود شده است.

پول‌های مسدود شده ایران چقدر است؟

براساس گزارش‌های رسانه‌های داخل ایران و گفته‌های بعضی از مقامات، ایران در کشورهای مختلف جهان نزدیک به ۴۰ میلیارد دلار پول مسدود شده دارد. بسیاری از این بدهکاران دوستان نزدیک سیاسی تهران هستند، اما ایران می‌گوید در آزاد‌سازی این پول‌ها “تعلل به خرج می‌دهند.”

چین به عنوان بزرگ‌ترین شریک اقتصادی تهران با ۲۰ میلیارد دلار، بزرگ‌ترین بدهکار ایران است، کره‌جنوبی هم با هشت میلیارد دلار در رده دوم و هند هم با هفت میلیارد دلار در رده سوم فهرست این ابربدهکاران قرار دارد.

به نظر می‌رسید ایران برای دریافت طلب‌های خود از چین و هند، سیاست مشخصی را دنبال می‌کند.

سند ۲۵ساله همکاری میان ایران و چین که در سال‌ جاری به موضوعی جنجال برانگیز تبدیل شد، یکی از نشانه‌های علاقه تهران برای حفظ رابطه پکن به منظور گسترش همکاری‌های اقتصادی است.

کره‌جنوبی اما که تا همین چند ماه پیش از کانال‌های مهم ایران برای تامین برخی از نیاز‌های اساسی‌اش بود، به خاطر آزاد نکردن پول‌های مسدود شده ایران هدف انتقاد‌های تند مقامات ایران قرار گرفت. توقیف نفت‌کش این کشور از سوی سپاه پاسداران منجر به بروز برخی تنش‌های لفظی سیاسی میان دو کشور نیز شده، به طوری که علی ربیعی، سخنگوی دولت گفته که کره‌جنوبی «به بهانه‌های واهی بیش از ۷ میلیارد دلار ما را گروگان گرفته است.»

آمریکا هم با چهار میلیارد دلار، لوکزامبورگ کشور کوچکی در غرب اروپا با ۱.۶ میلیارد دلار، ژاپن با ۱.۵ میلیارد دلار و عراق هم با ۱.۴ میلیارد دلار در رده بعدی بدهکاران به ایران قرار گرفته‌اند. دلیل جمع شدن این بدهی‌ها هم تحریم‌های ایران است.

از میان این کشور‌ها ایران تنها با آمریکا رابطه‌ای پرتنش دارد و با وجود رابطه سیاسی خوب با ژاپن و عراق، تاکنون نتوانسته پول‌های خود از این کشور‌ها را پس بگیرد.

دولت حسن روحانی پس از خروج آمریکا از برجام و بازگشت بسیاری از تحریم‌ها و افزایش پول‌های مسدود شده تهران، امیدوار است بتواند با دولت آینده آمریکا به توافق برسد تا با رفع تحریم‌ها بتواند پول‌های مسدود شده را به ایران بازگرداند.

نظامیان یکی از منابع آلوده کننده خلیج فارس

ایران در شرایطی علت توقیف این نفت‌کش را مربوط به مسائل «محیط زیستی» اعلام کرده که مرجع توقیف این کشتی، خود یکی از منابع اصلی آلودگی خلیج فارس است.

اداره کل محیط زیست استان خوزستان در گزارشی که سال ۱۳۹۰ منتشر کرده، از یگان‌های مستقر نظامی در مرز‌های آبی و خاکی این استان به عنوان یکی از عوامل مهم آلودگی محیط زیست نام برده است.

آن‌طور که در این گزارش آمده “پادگان عین خوش، پادگان تیپ یکم لشکر ولیعصر، پادگان تیپ ۲ لشکر ۹۲ زرهی، پادگان حمید، پادگان دژ، پایگاه منطقه سوم دریایی امام حسین و پایگاه نیروی دریایی خرمشهرو … نوار مرزی و ساحلی خوزستان را به نظامی‌ترین استان کشور تبدیل کرده‌اند.”

این گزارش افزوده “انجام مانورهای نظامی و تردد شناورهای نظامی در منطقه باعث گردیده که یکی از عوامل آلودگی و تهدید حیات دریایی، فعالیت‌های نظامی باشد.”

سپاه پاسداران به همراه سایر نیرو‌های نظامی سال‌هاست که در آب‌های خلیج فارس مستقر شده و بارها اقدام به برگزاری مانور‌های متعدد نظامی کرده است.

نهاد‌های مسئول در حوزه محیط زیست تاکنون گزارش جامع و دقیقی از نقش سپاه پاسداران در آلوده شدن منابع آبی و خاکی جنوب ایران منتشر نکرده‌اند، با این وجود این نهاد نظامی در سال‌های اخیر بارها اقدام به توقیف کشتی‌های خارجی به اتهام «آلوده کردن محیط زیست» در خلیج فارس کرده که چندین کشتی‌ صید ترال چینی از جمله آنها بوده است.

اما به نظر می‌رسد دلایل این توقیف‌های خبر‌ساز وجنجال‌برانگیز ترکیبی از عوامل اقتصادی، سیاسی و نظامی بوده که مقام‌های ایران ترجیح می‌دهند درباره آن سخن نگویند.

از: بی بی سی