بابک تقوایی: تجهیزاتی که سپاه قدس دارد و ارتش ایران در آرزوی آن است

شنبه, 4ام بهمن, 1399
اندازه قلم متن

بابک تقوایی کارشناس نظامی و دفاعی

دلایل ناتوانی نیروهای ویژه در اجرای رزم شبانه رزمایش نیروی زمینی ارتش

تصویر بالا: سه فروند بالگرد بل ۲۱۴آ هوانیروز ارتش در حال تخلیه نیروهای تیپ ۲۲۳ واکنش سریع نیروی زمینی ارتش در سواحل مکران/ تصویر پایین: هلی ‌برن نیروهای مخصوص در شب‌هنگام در سواحل مکران- تصاویر از وب‌سایت رسمی ارتش جمهوری اسلامی ایران

ناتوانی در اجرای رزم شبانه یکی از ضعف‌های مهم نیروی زمینی ارتش در صحنه نبرد است. در جریان رزمایش دو روزه نیروی زمینی ارتش با عنوان «اقتدار-۹۹» که روز چهارشنبه یکم بهمن ۱۳۹۹ به پایان رسید، نیروهای ویژه تیپ‌های ۵۵ و ۶۵ نیروهای ویژه هوابرد و همچنین تیپ ۲۲۳ نیروهای مخصوص واکنش سریع، به تمرین تهاجم و دفاع ساحلی پرداختند. در جریان مرحله دوم این رزمایش، عملیات تاخت‌وتاز ساحلی در شب انجام شد؛ اما در جریان عملیات شبانه، نیروهای ویژه به‌علت در اختیار نداشتن عینک‌های دید در شب و دوربین‌های فروسرخ بر روی سلاح‌ها، پس از خروج از بالگرد، در شناسایی و درگیری با اهداف خود عاجز بودند.

رزمایش اقتدار-۹۹ نیروی زمینی ارتش، اگرچه کارایی سامانه‎‌های دید در شب و فروسرخ تعبیه‌شده بر روی تعداد انگشت‌شماری از بالگردهای بل ۲۱۴آ اصفهان هوانیروز (هواپیمایی نیروی زمینی) ارتش را به نمایش گذاشت، نشان داد که با گذشت ۴۲ سال، نیروی زمینی ارتش به‌علت در اختیار نداشتن تجهیزات لازم، هنوز فاقد قابلیت توان اجراییِ رزم شبانه است؛ درحالی‌که این تجهیزات به‌سادگی قابل فراهم‌کردن است؛ به‌عنوان مثال، خرید انواع غیرنظامی دوربین‌های دید در شب، به‌راحتی از چین و روسیه ممکن است. دوربین‌های فروسرخ و حرارتی برای تسلیحات آن‌ها نیز، به‌راحتی از شرکت رایان رشد افزار در ایران قابل خریداری است. این تجهیزات به‌جای آن‌که برای استفاده نیروهای ارتش خریداری شوند، به‌وسیله سپاه قدس، به‌منظور تجهیز حوثی‌ها در یمن و نیروهای حزب‌الله لبنان خریداری می‌شوند.

درحالی‌که سپاه قدس به‌وفور محصولات شرکت رایان رشد افزار، شامل دوربین‌های حرارتی و فروسرخ را خریداری کرده و در اختیار نیروهای نیابتی خود در عراق، سوریه و لبنان قرار داده است، نیروی زمینی ارتش بودجه کافی برای خریداری این دوربین‌ها ندارد. حتی زبده‌ترین افسران این نیرو که در خدمت تیپ‌های ۵۵ و ۶۵ هوابرد و همچنین ۲۲۳ واکنش سریع هستند، به چنین تجهیزاتی دسترسی ندارند، تجهیزاتی که نبودِ آن‌ها، ناتوانی در انجام رزم در تاریکی شب را رقم می‌زند. دسترسی نداشتن به این تجهیزات در صورت بروز یک نبرد شبانه، نه‌تنها منجر به شکست عملیات می‌شود، بلکه در نبرد با کشور متخاصم کشته‌شدن نیروهای ارتش را درپی خواهد داشت.

رزم شبانه ناکارآمد در جریان مرحله دوم رزمایش اقتدار-۹۹

در ساعات نخست بامداد یکم بهمن‌ماه، دومین مرحله یا دومین روز رزمایشِ دو روزه اقتدار-۹۹ نیروی زمینی ارتش، در سواحل مکران و نزدیکی جاسک آغاز شد. در جریان مرحله دوم رزمایش، تیپ ۲۲۳ نیروهای مخصوص واکنش سریع، با پشتیبانی دوازده فروند بالگرد بل ۲۱۴آ اصفهان، از پایگاه‌های دوم رزمی کرمان و چهارم پشتیبانی عمومی اصفهان، پس از هلی برن، به طراحی و اجرای عملیات تاخت و انهدام پایگاه‌های ساحلی اقدام کردند. پس از انجام عملیات، این نیروها به‌سرعت به‌وسیله بالگردهای هوانیروز منطقه را ترک کردند و به نقطه مبداء ماموریت، یعنی پایگاه هوادریای ارتش در جاسک، بازگشتند.

پیش از آغاز عملیات اصلی از مرحله دوم و نهایی رزمایش اقتدار-۹۹، عملیات تاخت یا رزم شبانه با استفاده از سه فروند بالگرد چندمنظوره بل ۲۱۴آ، موسوم به «اصفهان» اجرا شد. در جریان آن، این بالگردها متعلق به گردان هجومی پایگاه چهارم پشتیبانی عمومی هوانیروز از اصفهان که به‌تازگی به دوربین‌های فروسرخ تعبیه‌شده در زیر دماغه‎‌های خود مجهز شده‌اند، نیروهای مخصوص از تیپ ۲۲۳ واکنش سریع را به سواحل مکران منتقل و در آنجا تخلیه کردند.

روابط عمومی نیروی زمینی ارتش تصاویر و فیلم‌هایی از هلی برن نیروهای ویژه نیروی زمینی ارتش در سواحل مکران منتشر کرد. این انتقال هوایی نیروها و تخلیه سریع آن‌ها در ساحل، در راستای شبیه‌سازی عملیات تک یا تهاجم ساحلی صورت گرفت. به‌علت آنکه نیروهای ویژه فاقد دوربین‌های دید در شب بودند، خلبانان بالگردها پروژکتورهای تعبیه‌شده در دماغه بالگردهای خود را روشن کردند تا نور را به فاصله کوتاهی از سطح زمین، در مقابل بالگرد بتابانند و امکان حرکت نیروها را درآن منطقه فراهم کنند. با توجه به آن‌که حرکت نیرو در تاریکی شب و به سمت دم بالگردها، خطرناک بود، نیروها تنها به‌شکل درازکش بر روی زمین و مقابل بالگرد خوابیدند. پس از دقایقی، بدون آن‌که حتی تیراندازی را شبیه‌سازی کنند، به درون بالگردها بازگشتند و به‌سمت پایگاه هوادریای ارتش در جاسک پرواز کردند.

 

نیروهای ویژه ارتش در جریان رزم شبانه رزمایش اقتدار-۹۹ بدون در اختیار داشتن عینک‌های دید در شب، بی‌هدف و زمین‌گیر در مقابل بالگرد بل ۲۱۴ای- تصویر از وب‌سایت رسمی ارتش جمهوری اسلامی ایران

تجهیز بالگردهای هوانیروز به دوربین‌های فروسرخ

تجهیز بالگردهای بل ۲۱۴آ و همچنین بالگردهای تهاجمی اِی اِچ-۱جِی اینترنشنال کبرا (AH-1J International Cobra) به ترتیب به‌وسیله صنایع یاعلی هوانیروز ارتش و سپس شرکت هسا (هواپیماسازی ایران) در شاهین‌شهر اصفهان، با کمک شرکت‌های صنایع اپتیک اصفهان و همچنین شرکت‌های کوچک دفاعی چون توسعه فناوران هواپایه (متعلق به شرکت صنایع هواپیمایی ایران) در پنج سال اخیر، دستاوردی مهم برای هوانیروز ارتش بوده است؛ اما محدودیت‌های مالی و ناتوانی این نیرو در خرید دوربین‌های بیشتر و تجهیزات لازم برای نمایش فیلم‌های آن درون کابین خلبان شامل نمایشگرهای رنگی چندمنظوره، سبب شده است تا روند ارتقا و تجهیز بالگردها به این دوربین‌ها به‌کندی پیش رود، به‌طوری‌که تنها شش فروند بالگرد همه‌منظوره بل ۲۱۴آ و سه فروند بالگرد تهاجمی اِی اِچ-۱جِی اینترنشنال کبرا به این دوربین‌ها مجهز شده‌اند.

با استفاده از این دوربین‌ها، خلبانان می‌توانند در تاریکی شب، محلی مناسب برای فرود بالگرد و تخلیه نفرات و بار آن‌ها پیدا کنند، زمینی عاری از خطر درختان، تیرهای چراغ برق و کابل‌های فشار قوی. همچنین با استفاده از این دوربین‌ها، خلبانان می‌توانند حین پرواز در ارتفاع پست در طول شب، کابل‌های برق فشار قوی را شناسایی و از برخورد به آن‌ها خودداری کنند. دیگر کاربرد این دوربین‌ها بر روی بالگردهای تهاجمی کبرا در آینده شناسایی اهداف، هدف‌گیری و قفل‌کردن برروی آن‌ها است؛ قفل کردن بر روی هدف‌ها به‌منظور انهدام آن‌ها با استفاده از موشک‌های ضد تانک چون آذرخش انجام می‌شود که در حقیقت نمونه‌ تغییریافته‌ای از موشک‌های هدایت حرارتی ایم-۹جِی سایدویندر (AIM-9J Sidewinder) است و یا شفق که در حقیقت نمونه‌ تغییریافته موشک پدافند هوایی اف اِم-۸۰ شهاب ثاقب است. شرکت توسعه فناوران هواپایه در حال حاضر، با کمک صنایع اپتیک اصفهان در حال طراحی حسگرهای هدفگیری موشک‌های آذرخش و شفق است.

تاریخچه تلاش هوانیروز ارتش برای تجهیز بالگردها به دوربین‌های فروسرخ، به سال‌های نخستین دهه ۱۳۸۰ شمسی بازمی‌گردد. در آن سال‌ها، شرکت پنها (پشتیبانی و نوسازی بالگردهای ایران) تعداد محدودی دوربین‌های فروسرخ، ساخت شرکت ساژم (SAGEM) فرانسه را برای آزمایش بر روی دو فروند بالگرد ترابری سنگین سی اِچ-۴۷سی شینوک، یک فروند بل ۲۱۴آ و یک فروند بل اِی اِچ-۱جِی هوانیروز ارتش و همچنین یک فروند بل ۲۰۶بی جت رنجر هواپیمایی نیروی انتظامی (هواناجا) تعبیه کرد؛ اما به علت فناوری قدیمی دوربین‌ها و ناتوانی در پایدارسازی فیلم تهیه‌شده به‌وسیله دوربین‌ها و از همه مهم‌تر، محدودیت‌های مالی هوانیروز ارتش، پروژه تجهیز بالگردهای بل ۲۱۴آ و سی اِچ-۴۷سی به دوربین‌های فروسرخ شکست خورد. تنها دو فروند بالگرد کبرا در جریان پروژه‌ای به اسم توفان-۲ به دوربین جلونگر فروسرخ و یک مسافت‌یاب لیزری عقاب، ساخت صاایران مجهز شدند.

 

سه فروند از بالگردهای همه‌منظوره سبک بل ۲۱۴آ پایگاه چهارم پشتیبانی عمومی هوانیروز اصفهان مجهز به جلونگرهای فروسرخ، جهت پرواز شب در تاریخ ۹ اسفند ۱۳۹۶- تصویر از خبرگزاری صداوسیما

تعداد محدود بالگردهای مجهز به دوربین‌های فروسرخ در هوانیروز ارتش

سال‌ها پس از آن، صنایع یاعلی هوانیروز با کمک صنایع اپتیک اصفهان فناوری لازم برای تولید نمونه‌های بسیار پیشرفته‌تر از آن دوربین‌ها را پیدا کرد. نخستین دوربین‌های فروسرخ که صنایع الکترونیک اصفهان و صنایع یاعلی ساختند، بر روی ۵ فروند بالگردهای بل ۲۱۴آ اصفهان تعبیه شد و در تاریخ ۹ اسفند ۱۳۹۶ در محل پایگاه چهارم پشتیبانی رزمی هوانیروز اصفهان رونمایی شدند. از آن تاریخ تا به امروز، شرکت هسا (هواپیماسازی ایران) شمار دیگری از بالگردهای بل ۲۱۴آ و اِی اِچ-۱جِی را به این دوربین‌ها که عمدتا از نوع RU-290 هستند مجهز کرده‌اند. با توجه به اینکه هوانیروز ارتش حدود ۳۰۰ فروند بالگردهای اِی اِچ-۱جِی اینترنشنال کبرا و بل ۲۱۴آ اصفهان در اختیار دارد، تجهیز تنها ۹ فروند از آن‌ها با دوربین‌های فروسرخ تا به امروز، کاملا ناچیز و ناکافی است.

با وجود این پیشرفت‌های محدود، به نظر می‌رسد که فرماندهان ارتش برنامه‌ای جهت خرید تجهیزات و تسلیحات لازم برای عملیات‌های رزمی نیروهای ویژه هوابرد و واکنش سریع ارتش ندارند، تجهیزاتی چون جلیقه ضد گلوله، کلاه محافظ ضد گلوله از جنس کِولار، حمایل لازم جهت حمل خشاب و سلاح کمری نیروها، عینک محافظ چشم دربرابر گردوخاک و حتی دستکش‌های ساده نسوز و پوتین‌های رزمی، برای حدود ۱۵هزار نفر پرسنل تیپ‌های نیروی مخصوص واکنش سریع و هوابرد.

علاوه‌بر این، هنوز قصدی برای خرید عینک‌های دید در شب و دوربین‌های حرارتی برای انجام رزم شبانه نیروها نیز وجود ندارد. عینک‌هایی که نمونه‌های قدیمی و نسل ۲ و ۳ آن‌ها، به ترتیب با قیمت‌های حدود سه و ۱۰هزار دلار، از روسیه و چین قابل تهیه‌اند و یا دوربین‌های حرارتی که با پرداخت قیمت تنها ۲هزار دلار، امکان خرید آن‌ها از شرکت رایان رشد افزار وجود دارد. بدون این دوربین‌ها و عینک‌ها، نیروهای ویژه ارتش نه‌تنها توانایی تهاجم نخواهند داشت، بلکه توان دفاع از خود در تاریکی شب در برابر دشمن و حتی مارها و عقرب‌های سمی روی زمین را هم در جریان رزم شبانه نخواهند داشت.

 

 دوربین‌های حرارتی ساخت رایان رشد افزار به‌جای اینکه به نیروی زمینی ارتش واگذار شوند، به‌وسیله سپاه قدس به یمن فرستاده می‌شوند تا مورد استفاده حوثی‌ها قرار گیرند. این تصویر نشان‌دهنده یک محموله از دوربین‌های حرارتی ارسال‌شده از ایران به یمن است که نیروی دریایی آمریکا در تاریخ ۴ آذر ۱۳۹۸ توقیفشان کرده است-  CENTCOM

تبدیل هواپیماهای ایران ۱۴۰ از مسافربری به باربری نظامی به دست صنایع هواپیماسازی ایران

نیروی هوایی ارتش، هوانیروز (هواپیمایی نیروی زمینی) ارتش و هوادریا (هواپیمایی نیروی دریایی) ارتش به ترتیب ۱۳، دو و چهار فروند هواپیمای ترابری سبک فوکر ۲۷ در دو مدل ۴۰۰ اِم تروپ شیپ (Troopship) جهت حمل بار و چترباز و مدل ۶۰۰ فرندشیپ (Friendship) جهت حمل مسافر در اختیار دارند. از مجموع این ۱۹ فروند هواپیما در حال حاضر تنها هفت فروند عملیاتی هستند و سایرین به علت نایابی قطعات و همچنین نبود بودجه برای تعمیر آن‌ها زمین‌گیرند. قدیمی‌ترین فوکر ۲۷های موجود که در خدمت نیروی هوایی ارتش هستند ۴۹ سال سن دارند و جدیدترینشان که در خدمت هوانیروز هستند، ۴۳ سال سن دارند. نخستین فوکر ۲۷های نظامی ایرانی در سال ۱۳۵۰ شمسی به خدمت نیروی هوایی شاهنشاهی درآمدند و جایگزین آخرین فروند از هواپیماهای ترابری سبک سی-۴۷ داکوتا باقیمانده از زمان جنگ جهانی دوم شدند.

حال عمر این هواپیماها رو به پایان است و به علت بودجه ناچیز ارتش و همچنین تحریم‌های نظامی وضع شده از سوی دولت آمریکا علیه نیروهای مسلح ایران، امکان خریداری جایگزین برای آن‌ها وجود ندارد و در حال حاضر شرکت هواپیماسازی ایران (هسا) در شاهین‌شهر اصفهان، امیدوار است تا با تبدیل هواپیماهای مسافربری ایران ۱۴۰ به هواپیماهای ترابری سبک آنتونف ۱۴۰تی بتواند ارتش ایران را به یک هواپیمای جایگزین برای فوکر ۲۷های خود برطرف کند. در حال حاضر کار تبدیل نخستین پیش‌نمونه از این هواپیمای ترابری مجهز به در رمپ عقب از سال ۱۳۹۷ آغاز شده است و قرار است در بهمن ماه سال جاری طی یک مراسم رسمی به عنوان یک هواپیمای ترابری نظامی کاملا طراحی و ساخته شده در ایران معرفی شود، در حالی که نیمه جلویی بدنه این هواپیما، بال‌ها و شمار دیگری از اجزا و قطعات آن در خارکف ساخته شده است و تنها مونتاژ و تبدیل آن از هواپیمای مسافربری به هواپیمای ترابری سبک طبق دستورالعمل‌های دفتر طراحی شرکت آنتونف به دست مهندسان شرکت هسا اجرا شده است.

یک مشکل اساسی دربرابر هسا جهت بازاریابی به منظور فروش این هواپیماها به نیروهای مسلح ارتش وجود دارد؛ از مجموع ۱۰ فروند هواپیمای آنتونف ۱۴۰-۱۰۰ مونتاژ و تکمیل شده تحت لیسانس کارخانجات هواپیماسازی ملی خارکف اوکراین در ایران، تا به امروز سه فروند دچار سانحه شده‌اند که در جریان آن‌ها ۴۵ نفر کشته شده‌اند. دلایل اصلی بروز این سوانح نقص در سامانه الکترونیکی کنترل موتور آن‌ها و ناتوانی هر یک از موتورهای هواپیما در فراهم آوردن توان کافی برای هواپیما جهت باقیماندن در مسیر خود پس از از کار افتادن موتور دیگر است. اساسا موتورهای این هواپیما برای عملیات در مناطق سردسیری و فرودگاه‌های کم‌ارتفاع ساخته شده‌اند، در حالی که ایران یک کشور گرم و خشک و دارای فرودگاه‌های واقع شده در ارتفاع زیاد از سطح دریا است. بنابراین به منظور جلوگیری از بروز سانحه مشابه، یک ایران ۱۴۰ ترابری سبک می‌تواند به جای شش تن محموله تنها چهار تن بار یا ۳۶ نفر سرباز را در فصل تابستان در ایران حمل کند.

تاریخچه هواپیمای مسافربری ایران ۱۴۰

نخستین فروند ایران ۱۴۰ مونتاژ ایران، در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۸۰ طی یک مراسم رسمی پرواز کرد و به عنوان یک هواپیمای کاملا طراحی و ساخته شده در ایران از سوی رسانه‌های حکومتی معرفی شد. پس از مدت کوتاهی، رژیم جمهوری اسلامی این هواپیما را به عنوان نماد آن چه پیشرفت خود در صنعت هوایی پس از انقلاب اعلام می‌کرد، تبدیل کرد. هواپیمای ایران ۱۴۰ در حقیقت همان آنتونف ۱۴۰-۱۰۰ اوکراینی است که بین بهمن ماه ۱۳۷۹ الی ۱۳۹۱ تعداد ۱۰ فروند از آن‌ها در شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) در شاهین‌شهر اصفهان، تحت لیسانس شرکت سازنده اوکراینی مونتاژ شدند. علاوه بر این ده فروند، دو فروند دیگر نیز به طور نیمه‌کاره در هسا از سال ۱۳۸۹ در دست مونتاژ هستند اما تا به امروز تکمیل نشده‌اند.

طرح هواپیمای مسافربری سبک و منطقه‌ای آنتونف-۱۴۰-۱۰۰ با گنجایش ۵۲ مسافر و مجهز به دو موتور توربوپراپ (جت ملخی) در جریان یک مناقصه در سال ۱۳۷۴ از طرف وزارت دفاع ایران، جهت مونتاژ در ایران برگزیده شد تا دانش لازم را به این شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) جهت طراحی و ساخت هواپیماهای مسافربری بومی بدهد. پیش‌تر، سازمان صنایع هوایی ایران از شرکت‌های روسی توپولف، ایلیوشین و همچنین شرکت اسپانیایی کاسا، ایتالیایی اِی تی آر و سوئدی سا آب نیز دعوت به شرکت در این مناقصه کرده بود اما در نهایت به علت تحریم‌های آمریکا و فشارهای وزارت امور خارجه آن به طور غیر مستقیم بر این شرکت‌ها، تنها آنتونف از اوکراین و با وجود آن که هواپیمای آنتونف ۱۴۰ آن هنوز پرواز نکرده بود، انتخاب شد. با سرمایه‌گذاری ایران کارخانجات هواپیماسازی ملی خارکف موفق به تکمیل و به پرواز درآوردن نخستین پیش‌نمونه این هواپیما در شهریور ۱۳۷۶ شدند.

پس از ساخت سه پیش‌نمونه در خارکف، نخستین هواپیمای مسافربری آنتونف ۱۴۰-۱۰۰ در سال ۱۳۷۸ تکمیل شد و پس از پایان آزمایش‌های پروازی خود به شرکت هواپیمایی اودِسا ایرلاینز (Odessa Airlines) در اوکراین تحویل داده شد. بلافاصله پس از آن کار ساخت بدنه نخستین فروند ایران ۱۴۰ در خارکف آغاز و در دی ماه ۱۳۷۹ تکمیل شد. این بدنه و سایر قطعات با استفاده از یک فروند هواپیمای باربری سنگین آنتونف ۲۲ به شاهین‌شهر منتقل شد. پس از تکمیل مونتاژ در ایران، این هواپیما در تاریخ ۸ بهمن ۱۳۸۰ پرواز کرد. رونمایی هواپیمای دوم نیز که بنا بود در تاریخ ۳ دی ۱۳۸۰ صورت بگیرد با تاخیر مواجه شد، زیرا یک هیات دولتی اوکراینی شامل گروهی مهندسین طراح هواپیما سوار بر سومین پیش‌نمونه آنتونف-۱۴۰-۱۰۰ در برخورد هواپیمایشان به یکی از کوه‌های نزدیک اصفهان در بامداد دوشنبه ۲ دی ۱۳۸۰ کشته شدند . علت سانحه اشتباه خلبانان در ناوبری در شب بود.

موتورهای نامناسب ایران ۱۴۰ برای آب و هوای ایران

شرکت هواپیمایی سفیران، تبدیل به اولین مشتری هواپیمای ایران ۱۴۰ گردید و از آن برای حمل و نقل مسافر در مسافت‌های کوتاه استفاده کرد. در مجموع سه فروند ایران ۱۴۰ نخست تولیدی به این شرکت تحویل شد. اما دیری نپایید که پرواز این هواپیماها در ایران به علت بروز سانحه برای نخستین ایران ۱۴۰ مونتاژ شده در ایران، در تاریخ ۲۱ خرداد ۱۳۸۴ در فرودگاه اراک متوقف شد. در جریان آن سانحه، یکی از دو موتور هواپیما به علت نقص فنی دچار خاموش‌‌شدگی در حین پرواز گردید و خلبانان هواپیما مجبور به فرود اضطراری با تنها یک موتور در فرودگاه اراک شدند. پس از فرود، هواپیما از باند خارج شد و آسیب دید. پس از آن شرکت سفیران این هواپیما و دو فروند ایران ۱۴۰ دیگر خود را به هسا پس فرستاد.

هواپیمای آسیب‌دیده را به شاهین‌شهر فرستادند تا بازسازی شود. پس از بازسازی نیز به علت مسائل ایمنی هرگز اجازه حمل مسافر را پیدا نکرد و برای همیشه در کارخانه زمین‌گیر شد. دو فروند دیگر سفیران نیز در شهریور ۱۳۸۶ به هواناجا (هواپیمایی نیروی انتظامی) فروخته شدند تا جهت حمل کارکنان ناجا و خانواده‌هایشان بین شهرهای بزرگ کشور مورد استفاده واقع شوند. قرار بود هر دو هواپیما طی یک مراسم رسمی در تاریخ ۲۴ مهر ۱۳۸۶ تحویل هواناجا شوند اما به دلایل ایمنی این کار یک سال به تعویق افتاد. در نهایت پس از تغییرات فنی در هواپیماها، هر دو در یک مراسم رسمی در تاریخ ۱۶ مهر ۱۳۸۷ در شاهین‌شهر به هواناجا تحویل شدند.

چند ماه بعد، در تاریخ ۲۷ بهمن ۱۳۸۷، چهارمین ایران ۱۴۰ مونتاژشده در شاهین‌شهر، در جریان یک ماموریت آموزشی در حین فرود در فرودگاه شاهین‌شهر به دلیل خاموش شدن یکی از موتورهایش سقوط کرد و پنج نفر خدمه آن کشته شدند. علت سانحه چهارمین ایران ۱۴۰ تولیدی، مشابه با سانحه فروند نخست بود. نقص در سامانه الکترونیکی کنترل موتور باعث قطع سوخت به یکی از موتورها در حین فرود شده بود و از آن جا که تنها موتور باقیمانده هواپیما قدرت کافی برای ادامه مسیر هواپیما نداشت، منجر به سقوط آن شد. مسؤولین سازمان صنایع هوایی نیروهای مسلح و مدیران شرکت هسا تمام تلاششان را کردند تا دلیل این سانحه از سازمان هواپیمایی کشوری و عموم جامعه مخفی نگهداشته شود و علت آن به دروغ اشتباه خلبان معرفی شود تا بر بازاریابی و فروش این هواپیما تاثیر منفی نگذارد.

در تیرماه ۱۳۸۸، پس از آن که شرکت هسا از فروش ایران ۱۴۰های تولیدی‌اش به مشتریان داخلی ناامید شده بود، تصمیم به تشکیل یک شرکت هواپیمایی گرفت و با سوء‌استفاده از نفوذ مدیران و مسؤولان سازمان صنایع هوایی در سازمان هواپیمایی کشوری و وزارت راه و ترابری (شهرسازی کنونی) موفق شد تا مجوز لازم برای دریافت گواهی‌نامه‌های صلاحیت و ایمنی پرواز برای فروند پنجم تا دهم ایران ۱۴۰ها را از معاونت بازرسی و ایمنی سازمان هواپیمایی کشوری بگیرد. در نهایت این شرکت هواپیمایی در زمستان سال ۱۳۸۸ تشکیل شد و پس از مدتی سپاهان نام گرفت.

ممنوعیت پرواز ایران ۱۴۰ در ایران و تبدیل آن به هواپیمای ترابری نظامی

ساعت ۰۹:۱۸ صبح روز یکشنبه ۱۹ مرداد ۱۳۹۳، یکی از شش فروند هواپیمای مسافربری ایران ۱۴۰-۱۰۰ شرکت هواپیمایی سپاهان به علت نقص فنی در بلوار شیشه مینا در شمال غرب فرودگاه بین‌المللی مهرآباد سقوط کرد که در نتیجه آن تمام شش نفر خدمه و ۳۴ نفر از ۴۲ مسافر آن کشته شدند. این سومین سانحه برای دهمین فروند ایران ۱۴۰ مونتاژ شده در ایران و دومین سانحه با تلفات آن که در نهایت به دستور حسن روحانی، رئیس جمهور پرواز این هواپیما در ایران به طور کلی ممنوع شد و پنج فروند باقیمانده در خدمت شرکت هواپیمایی سپاهان و همچنین دو فروند در اختیار هواناجا (هواپیمایی نیروی انتظامی) از رده پروازی خارج و در فرودگاه شاهین‌شهر، محل مونتاژ و ساخت این هواپیما تحت لیسانس شرکت اوکراینی آنتونف، زمین‌گیر شدند.

غیر از ده فروند ایران ۱۴۰ نخست تولید شده در ایران، کارخانجات هواپیماسازی ملی خارکف بدنه دو فروند دیگر را در سال ۱۳۸۹ به هسا تحویل داد اما با فشار ایالات متحده بر شرکت‌های سازنده اوکراینی موتورها و قطعات برای تکمیلشان به ایران ارسال نشد. در نهایت به دنبال زمین‌گیری هشت هواپیمای مسافربری باقیمانده، سازمان صنایع هوایی تصمیم گرفت تا آن دو فروند نهایی از ایران ۱۴۰های نیمه‌کاره را در تاسیسات هسا به هواپیمای باربری مجهز به در رمپ (Ramp door) عقب تبدیل کند تا شاید بتواند نظر نیروی هوایی ارتش و در نهایت نیروی هوافضای سپاه پاسداران را برای فروش جلب کند.

در حال حاضر نخستین فروند از دو فروند هواپیمای مورد نظر براساس دستورالعمل‌های دفتر طراحی آنتونف، در حال تبدیل به آنتونف ۱۴۰تی، نمونه باربری و نظامی آن است که براساس گفته‌های یکی از کارمندان شرکت هسا که به شرط‌ عدم افشای هویت با نگارنده صحبت کرد، این هواپیما به عنوان نخستین هواپیمای ترابری نظامی صد درصد بومی در بهمن ماه سال جاری رونمایی خواهد شد، در حالی که بخش عمده‌ای از بدنه هواپیما در اوکراین ساخته شده است و کار تبدیل آن به هواپیمای باربری براساس دستورالعمل‌های طراحان اوکراینی شرکت سازنده در دست اجرا است.

دقیقا مشخص نیست که آیا نیروی هوایی ارتش بدون در نظر گرفتن ضعف عملکرد موتورهای این هواپیما در آب و هوای گرم و خشک ایران و همچنین نقص در سامانه الکترونیکی کنترل موتورهای آن حاضر به استفاده از این هواپیما خواهد شد یا خیر اما در صورت‌ عدم‌پذیرش نیروی هوایی ارتش در استفاده از این هواپیماها به عنوان جایگزین ناوگان فرسوده اما ایمن و قابل اطمینان فوکر ۲۷ خود، نیروی هوافضای سپاه پاسداران این دو ایران ۱۴۰ نیمه‌کاره را پس از تبدیل هواپیمای باربری ایران ۱۴۰تی خریداری کرده است و به کار خواهد گرفت تا مکملی باشند برای ناوگان هواپیماهای ترابری متوسط آنتونف ۷۴ و ترابری سنگین ایلیوشین ۷۶ تی دی این نیرو. پس از آن نیز کار تبدیل ایران ۱۴۰های مسافربری موجود به نمونه ترابری سبک آغاز خواهد شد.

از: ایندیپندنت


به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید

هنوز نظری اضافه نشده است. شما اولین نظر را بدهید.