کمیته بین‌المللی المپیک سرانجام لیست نهایی مسافران کاروان «تیم پناه‌جویان» را معرفی کرد؛ فهرستی که از سال ۲۰۱۸ نگارش آن آغاز شده بود اما حالا به سرانجام رسیده است.

به این ترتیب، «سعید فضل‌ اولی» در رشته ورزشی کایاک یک نفره از آلمان، «هامون درفشی‌پور» در رشته کاراته از کانادا، «جواد محجوب» در رشته جودو از کانادا، «دینا پوریونس» در رشته تکواندو از هلند و «کیمیا علیزاده» در تکواندو از آلمان، ورزشکاران ایرانی هستند که در تیم پناه‌جویان حضور خواهند داشت.

آیا قرار گرفتن پنج نام ایرانی در فهرست ۲۹ نفره ورزشکاران پناه‌جو، باعث افتخار کشور، نظام و ورزش ایران است؟

***

سیاهه ورزشکاران ایرانی که طی چهار دهه اخیر از ایران کوچ کرده یا گریخته‌اند، سال به سال طویل‌تر می‌شود؛ از «پرویز قلیچ‌خانی» گرفته تا «کیمیا علیزاده».

«محمدحسین ابراهیمی» اولین ورزشکار ایرانی که طعم پناهندگی را چشید نبود اما یکی از نخستین خبرسازان شد. در رقابت‌های جهانی ۲۰۰۹ ترکیه، یکی از چهار شمشیرباز تیم ملی بود که در بخش فلوره انفرادی، از مسابقه با حریف اسرائیلی منع ‌شد. او وقتی همراه تیم ملی شمشیربازی به اردوی فرانسه رفت، با مربیانش بر سر رویارویی دوباره با حریف احتمالی اسرائیلی در رقابت‌های جهانی بعد بحث ‌کرد، شبانه از اردو بیرون ‌زد و به هلند رفت. او برای ادامه زندگی به هلند اعلام پناهندگی کرد.

داستان این‌جا است که پناهندگی ورزشکاران به یک یا چند رشته خاص ورزشی خلاصه نشده است، گستره‌اش به رشته‌های تیمی و انفرادی و حتی فکری می‌رسد. نمونه‌هایی مانند «شهره بیات»، «علی‌رضا فیروزجا»، «سعید مولایی»، «درسا درخشانی»، «برنا درخشانی»، «صدف خادم»، «مهیار منشی‌پور»، «مبین کهرازه»، «محمد رشنونژاد»، «انوشیروان نوریان»، «محمود زاویه»، «پوریا پورابراهیم»، «محمدحسین ابراهیمی»، «احسان رجبی»، «مینا علیزاده»، «رها شمس»، «راحله آسمانی» و «وحید سرلک»، فقط تعداد کمی از این فهرست بلندبالا هستند.

حالا کمیته بین‌المللی المپیک اعلام کرده است که از تیم ۲۹ نفره‌ای که زیر پرچم این کمیته و با عنوان تیم پناه‌جویان عازم المپیک توکیو خواهد شد، پنج ورزشکار ایرانی و سه ورزشکار افغان حضور خواهند داشت. یعنی سهم ایران از پناهندگی ورزشکارانش حتی از کشوری که زیر فشار جنگ‌های داخلی قرار دارد هم بیشتر خواهد بود. حدود ۱۸ درصد از کل تیم پناه‌جویان، ایرانی خواهند بود.

اساسا قرار نبود این تیم شکل و شمایلی جدی و همیشگی داشته باشد. مارچ سال ۲۰۱۶، زمانی که جهان متاثر از موج‌های توقف‌ناپذیر پناه‌جویان به اروپا و امریکا قرار گرفته بود، «توماس باخ»، رییس کمیته بین‌المللی المپیک از شکل گرفتن تیمی تحت عنوان تیم پناه‌جویان خبر داد.

او گفته بود که می‌داند پروسه قبولی پناهندگی و سپس اعطای رسمی شهروندی کشورهای اروپایی ساده نیست. به همین دلیل بسیاری از ورزشکارانی که در جهان ناچار به پناهنده شدن به سرزمینی دیگر شده‌اند، فقط به دلیل نداشتن شهروندی قطعی کشورهای جدیدشان، باید پشت دروازه‌های المپیک بمانند.

توماس باخ در سخنرانی خود گفته بود سعی می‌کند با تشکیل این تیم موقت، به دولت‌مردان جهان بفهماند که می‌توان به شهروندانی که به کشورهای آن‌ها پناه آورده‌اند، پناه داد.

رییس کمیته بین‌المللی المپیک ابتدا می‌خواست تیمی متشکل از پنج ورزشکار، برگرفته از نماد پرچم المپیک و پنج حلقه آن را عازم المپیک ریو کند. اما در نهایت، تیمی متشکل از ۱۰ ورزشکار به این مسابقات اعزام شد.

«یولاند مابیکا» پناهنده‌ کونگویی در برزیل، «جیمز چینیک»، «ییج بیل»، «رز لوکونین»، «آنجلینا لوهالیت» و «پائلو لوکورو» پناهندگان سودان جنوبی در کنیا، «یوناس کینده» پناهنده اتیوپیایی در لوکزامبورگ، «پوپول میسنگا» پناهنده کونگویی در برزیل، «رامیس انیس» و «یسرا ماردینی» پناهنده‌های سوریه‌ای در بلژیک اعضای تشکیل دهنده این تیم بودند.

با وجود این‌که ابتدا صحبت از یک دوره حضور نمادین این تیم شد اما سال ۲۰۱۷ در اجلاس سالیانه کمیته بین‌المللی المپیک، دایمی بودن این تیم به تصویب رسید. گویا جهان می‌دانست که نه حاکمان تغییر می‌کنند، نه خاورمیانه و آفریقا روی آرامش را می‌بیند و نه سیر کوچ متوقف خواهد شد.

حالا تعداد اعضای تیم پناهندگان افرایش پیدا کرده است. ابتدا لیستی با بیش از ۵۰ ورزشکار پناهنده در سراسر جهان شکل گرفت.

پیش از این، نام‌ «سعید فضل اولی» در رشته قایق‌رانی که به آلمان پناهنده شده بود، «علی نوغاندوست» تکواندوکار ایرانی پناهنده به کرواسی، «امیرمحمد حسینی» تکواندوکار ایرانی پناهنده به آلمان، «دینا پوریونس لنگرودی» تکواندوکار ایرانی پناهنده به هلند، «احسان نقیب‌زاده» تکواندوکار ایرانی پناهنده به سوییس و «کسری مهدی‌پورنژاد» تکواندوکار پناهنده به آلمان نیز در این فهرست به چشم می‌خوردند. اما در نهایت سعید فضل اولی و هامون درفشی‌پور در کاراته از کانادا، جواد محجوب در جودو از کانادا، دینا پوریونس در تکواندو از هلند و کیمیا علیزاده در تکواندو از آلمان به این رقابت‌ها خواهند رفت.

در حالی ایران یکی از پرجمعیت‌ترین کشورها در تیم پناه‌جویان شده است که «مسعود سلطانی‌فر»، وزیر ورزش و جوانان روز ۱۵بهمن ۱۳۹۸ در حاشیه اختتامیه «جام فجر» وزنه‌برداری در جمع خبرنگاران مدعی شده بود که ورزشکاران ایرانی پناهنده شده به کشورهای دیگر دو سه نفر بیشتر نیستند.

وزیر ورزش و جوانان کمی پس از کشتار آبان و سرنگونی هواپیمای اوکراینی، سیل پناهندگی ورزشکاران ایرانی به خارج از کشور را شایعه رسانه‌هایی دانست که آن‌ها را «معاند» می‌خواند.

مسعود سلطانی‌فر گفته بود: «تعداد کسانی که مهاجرت کرده‌اند، کمتر از ۱۰ نفر است. کسانی که مهاجرت کرده‌اند، به دلایل مختلف این کار را کرده‌اند؛ یا ازدواج ‌کرده‌اند یا برای ادامه تحصیل رفته‌اند و یا این‌که بنا بر دعوت باشگاهی رفته‌اند مسابقه بدهند. طبیعتا هر زمان لازم باشد، برای تیم‌های ملی خود مسابقه می‌دهند.»

پس از رقابت‌های المپیک ۲۰۱۶ ریو، «محمدرضا پولادگر»، رییس فدراسیون تکواندو ایران، ورزشکارانی که به کشورهای دیگر پناهنده می‌شوند یا تغییر تابعیت می‌‌دهند را «مزدور» خوانده بود.

اسامی کامل تیم پناه‌جویان را می‌توانید در این‌جا (سایت رسمی کمیته بین‌المللی المپیک) بخوانید.