ویدیوها و تصاویری از روستاها و شهرستان‌های خشک که با بحران بی‌آبی دست به گریبانند، شبکه‌های اجتماعی را تسخیر کرده‌اند. ساعات طولانی خاموشی و قطعی برق در گرمای سوزان تابستان آن‌هم در شرایطی که حتی آب آشامیدنی به اندازه کافی موجود نیست سلامت مردم را به خطر انداخته است. برخی شهروندان و سازمان‌های مردم‌نهاد از روزهای پیش، دعوت عمومی را برای کمک به آب‌رسانی مناطق محروم آغاز کرده‌اند. مقامات جمهوری اسلامی نیز می‌گویند هنوز به مرحله‌ای که نیاز به کوپن آب باشد نرسیده‌ایم و این در حالی است که هم‌اکنون ۱۰۱ شهر ایران در وضعیت قرمز تامین آبی هستند.

مقامات عامل اصلی بحران آب در ایران را کم‌بارشی عنوان می‌کنند، اما کارشناسان محیط‌‌زیست، مدیریت ناکارآمد منابع آبی در کشور را در وضعیت به وجود آمده بی‌تاثیر نمی‌دانند. روز یکشنبه (۱۳ تیرماه) حمیدرضا جانباز، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب در یک نشست خبری از کاهش ۵۲ درصدی بارش نسبت به سال گذشته در شش حوضه آبریز کشور خبر داد و گفت: «این کاهش بارش‌ها در حوزه شرق و مرکز فلات ایران با ۵۳ درصد و کمترین (کاهش بارش‌ها) در شمال غرب و حوضه آبریز دریاچه ارومیه ۱۳ درصد بوده است.»

به گزارش ایسنا و به نقل از حمیدرضا جانباز؛ «علاوه بر کاهش بارش در کشور، افزایش بی‌رویه و زودرس دما نیز موجب نگرانی‌هایی در کشور شده است که مشکلاتی را در تابستان امسال به وجود آورده است. کولرها در مرکز فلات ایران در ماه‌های گرم سال حدود ۱۱ درصد آب مصرفی را به خود اختصاص می‌دهند.»

مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب در این نشست خبری که پس از افزایش نگرانی‌ها درباره وضعیت مردم مناطق مرزی و حاشیه به دلیل کمبود آب، تشکیل شد گفت: «تعداد شهرهای با تنش آبی در کشور ۳۰۴ شهر است.»

وضعیت تنش آبی به موقعیتی گفته می‌شود که میزان تولید و مصرف آب برابر باشد اما وضعیت قرمز در شرایطی به وجود می‌آید که میزان مصرف و تولید آب برابر نیست و نسبت تقاضا و نیاز بیش از ظرفیت تولید است. به گفته جانباز در حال حاضر از میان شهرهای دارای تنش آبی ۱۰۱ شهر در وضعیت قرمز قرار دارند بااین‌همه او اعلام کرده است که «هنوز در شرایط کوپن آب قرار نگرفته‌ایم».

این مقام توضیح نداده که شهرهای در وضعیت قرمز ‌آبی در چه شرایطی باید قرار داشته باشند که وضعیت اضطراری اعلام شود اما گزارش‌های میدانی رسانه‌ها، مردم بومی منطقه و ویدیو‌ها و تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌شود، شرایطی بحرانی را نشان می‌دهد به‌ طوری‌ که مردم حتی آب آشامیدنی سالم در اختیار ندارند.

در روزهای گذشته سازمان‌های مردم‌نهادی همچون «جمعیت طلوع بی‌نشان‌ها» و «جمعیت دانشجویی امام علی» دعوت عمومی از مردم را برای آب‌رسانی به مناطق محروم آغاز کردند. بحران آب در استان‌هایی مثل سیستان و بلوچستان، آن هم در شرایطی که ویروس دلتا سراسر استان را درگیر کرده و ظرفیت تخت‌های بیمارستان‌ها تکمیل شده شرایطی فوق بحرانی ایجاد کرده و این در حالی است که انتقادهای زیادی به سیستم آب‌رسانی سیار در مناطق وجود دارد.

اما و اگرهای سیستم آب‌رسانی سیار

در نشست خبری روز یکشنبه حمیدرضا کشفی، سخنگوی شرکت آب و فاضلاب، حفظ کیفیت آب‌رسانی سیار را خط قرمز شرکت آب و فاضلاب دانست و گفت: «در تمامی مراحل حمل و آب‌رسانی، تولید و بارگیری و مصرف، نمونه‌برداری از آب انجام می‌گیرد.» این مقام مسئول اما هیچ اشاره‌ای به روستاهایی که اصلا تحت پوشش آب‌رسانی سیار نیستند و آب لوله‌کشی هم ندارند نکرده است و تازه این در حالی است که تانکرهای اعزامی به مناطق، پاسخگوی نیاز مردم نیست.

فضل‌الله آذرفر، مدیرکل امور کهگیلویه و بویراحمد، در گفت‌وگو با مهر به همین موضوع اشاره کرد و گفت: «با این تعداد تانکر، روزانه بیش از ۱۵۰ هزار لیتر آب در مناطق عشایری کهگیلویه و بویراحمد توزیع می‌شود اما پاسخگوی نیاز آنان نیست و برای تامین آب مورد نیاز عشایر کهگیلویه و بویراحمد به ۲۰ دستگاه تانکر دیگر نیاز است.» به گفته او «برای تقویت ناوگان آب‌رسانی سیار به مناطق عشایری استان ۲۰۰ میلیارد ریال اعتبار نیاز است».

پیشتر رضا اردکانیان، وزیر نیرو، اعلام کرده بود که در دولت حسن روحانی ۱۰ میلیون نفر از جمعیت روستایی کشور به آب سالم دسترسی پیدا کردند. او در حالی با افتخار این خبر را اعلام کرد که جمعیت روستایی ایران افزون بر ۲۰ میلیون نفر است البته اگر آماری که وزیر نیرو اعلام کرده درست باشد، حدود ۱۰ میلیون نفر دیگر از جمعیت روستایی ایران دسترسی به آب آشامیدنی سالم ندارند.

بحران آب به دلیل کم‌بارشی مساله‌ای جدید نیست که مسئولان ایران را در شرایط غافلگیرکننده‌ای قرار داده باشد، آنچه انتقادها را در این زمینه افزایش داده استفاده بی‌رویه از سفره‌های زیرزمینی، مدیریت ناکارآمد منابع آبی و ناتوانی در آب‌رسانی به مردم مناطقی است که در گرمای سوزان تابستان محکوم به تحمل هم‌زمان قطعی برق، بی‌آبی و ویروس کرونا هستند.