به اذعان دولتمردان ایران، برای دور زدن تحریم‌ها و فرار از قوانین نظارتی مالی بین‌المللی، بیتکوین بهترین گزینه است
علیرضا منافی
پس از اجرای قوانین سختگیرانه استخراج بیتکوین در چین، شرکت‌های چینی میزان قابل‌ملاحظه‌ای از استخراج بیتکوین در ایران را در اختیار گرفتندـ Lars Hagberg / AFP
در سال‌های اخیر اقدام نهادهای حکومتی به استخراج بیتکوین از موضوع‌های بحث‌برانگیز بوده است. از صداوسیما که بخشی از توان خود را به استخراج بیتکوین و کسب درآمد از این راه اختصاص داده است تا تهاتر با شرکت‌های چینی برای استخراج بیتکوین از جمله مواردی است که می‌توان نام برد، فعالیت‌هایی که به گفته برخی کارشناسان مسئله انرژی در ایران را بحرانی‌تر از پیش کرده است و حتی از دلایل قطعی مکرر برق عنوان می‌شود.
شاید بتوان مهم‌ترین دلیل علاقه حاکمیت به بازار بیتکوین را نبودِ امکان پیگیری رسمی مناسبات مالی دانست؛ یعنی به اذعان دولتمردان ایران، برای دور زدن تحریم‌ها و فرار از قوانین نظارتی مالی بین‌المللی، واحد پول و مسیر تبادل نامتمرکزی مانند بیتکوین بهترین گزینه است تا فعالیت‌های حکومت ایران در عرصه اقتصادی و سیاسی را از دیدگان ناظران بین‌المللی پنهان نگه دارد. از این رو، حکومت جمهوری اسلامی ایران تنها حکومتی است که آشکارا به استفاده از بیتکوین اعتراف می‌کند.
در سال ۱۳۹۸، پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام در گزارشی چندین نهاد مهم سیاسی و امنیتی از جمله مجلس شورای اسلامی، ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، شورای عالی امنیت ملی و صداوسیما را ذی‌نفع ارزهای دیجیتال عنوان کرد.
نمایندگان مجلس نیز در سال ۱۳۹۹، طرحی با عنوان «تامین ارز با استفاده از جهش تولید صنعت استخراج رمزارز» را به مجلس ارائه کردند که در آن، از «آیین‌نامه ابلاغی هیئت وزیران با ویژگی قیمت بالا برای گاز تحویلی به نیروگا‌ه‌های برق برای تولید رمزارز» انتقاد شد و این طرح دولت را به حمایت از سرمایه‌گذاران صنعت برق و گاز به منظور تولید برق با هدف افزایش مزارع استخراج رمزارزها موظف می‌کرد.
این در حالی است که دولت مردم را از فعالیت در حوزه رمزارزها منع کرده و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در اسفند ۱۳۹۹ اعلام کرد از مردم می‌خواهیم هرگز وارد حوزه رمزارزها نشوند. همچنین، معاون اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی اظهار داشته است که «بر اساس قانون شورای عالی مبارزه با پولشویی و مصوبه هیئت دولت در سال ۹۸، مبادله رمزارزها در کشور ممنوع است.»
موسسه تحلیل بلاک‌چین الیپتیک در اردیبهشت ۱۴۰۰ درباره فعالیت حکومت جمهوری اسلامی در حوزه استخراج رمزارزها و دور زدن تحریم‌ها با استفاده از ارز دیجیتال اعلام کرد که حکومت ایران فقط از استخراج بیتکوین حدود یک میلیارد دلار در سال درآمد کسب می‌کند. تخمین زده می‌شود که حدود ۴.۵ درصد از کل بیت‌کوین‌های جهان در ایران استخراج می‌شود.
سخنگوی صنعت برق ایران در روزهای آخر مرداد ۱۴۰۰،از شروع مجدد استخراج رمزارز مزارع مجاز از ابتدای مهرماه خبر داد و گفت ماینرهای غیرمجازی که در چند ماه گذشته توقیف شده‌اند مصرفی برابر مصرف برق ۳ استان داشتند. پیش از این، حسن روحانی به منظور کاهش فشارها بر شبکه برق سراسری و جلوگیری از خاموشی‌های سراسری، استخراج تمامی رمزارزها را تا پایان شهریور ممنوع اعلام کرده بود.
پس از اجرای قوانین سختگیرانه استخراج بیتکوین در چین و چراغ سبز ایران به ماینرهای چینی، شرکت‌های چینی میزان قابل‌ملاحظه‌ای از استخراج بیتکوین در ایران را در اختیار گرفتند. با توجه به ازسرگیری استخراج در ایران و رانده شدن ماینرها از چین، پیش‌بینی می‌شود استخراج بیتکوین در ایران بیش از پیش رونق بگیرد.
با آنکه از سال ۲۰۱۷ استخراج ارز دیجیتال در چین ممنوع شد، این کشور نزدیک به ۸۰ درصد از تجارت رمزارزهای جهان را در اختیار داشت. اما در خرداد ۱۴۰۰ زمانی که حکومت چین از قانون‌گذاران و شرکت‌های تامین انرژی خواست تامین برق مزرعه‌های بیتکوین را متوقف کنند، استخراج‌کنندگان به ایران، قزاقستان و روسیه نقل مکان کردند. یک دادگاه عالی در استان شاندونگ شمالی اعلام کرد که قانون چین از رمزارزها حمایت نمی‌کند و دارایی‌های مربوطه هرگز جایگاه قانونی نداشته‌اند. این حکم آخرین میخ بر تابوت رمزارزهای غیربومی این کشور بود.
چین با افزایش نفوذ صنعتی‌اش در دنیا، تلاش می‌کند تا هم‌زمان ارزی هم‌پایه دلار در مقیاس جهانی ایجاد کند. طرح چین این است که با مزیت پذیرنده اولیه (early-adopter) سلطه خود بر اقتصاد جهان را تثبیت کند. اصطلاح پذیرنده اولیه به سرویسی گفته می‌شود که پیش از دیگران از فناوری جدیدی استفاده و از طریق آن محصولی را روانه بازار می‌کند. نرخ هش (هش ریت) بیتکوین در تیر ۱۴۰۰ بیش از ۶۵ درصد کاهش یافت و به ۵۲ اگزاهش در روز رسید که این کاهش تحت تاثیر خاموشی ماینرهای استخراج در سراسر چین و در پی آن، مهاجرت ماینرها بوده است. نرخ هش واحد اندازه‌گیری است که معین می‌کند شبکه بیتکوین برای کارکرد دائمی‌اش چه میزان انرژی مصرف می‌کند و با اضافه شدن ماینرهای بیشتر، این نرخ افزایش می‌یابد.
یوان دیجیتال (e-CNY) برخلاف دیگر ارزهای دیجیتال مانند بیتکوین، فعالیت و هویت صاحبان را مخفی نمی‌کند و ثبات و ارزش یوان دیجیتال نیز همانند یوان فیزیکی خواهد بود.
با اینکه رویکرد ایران و چین در مواجهه با ارزهای دیجیتال متفاوت است، هر دو حکومت سعی می‌کنند از ظرفیت بازار ارز دیجیتال به نفع خود بهره ببرند. چین در پی آن است تا یک ارز دیجیتال تحت کنترل ایجاد کند که در مقیاس بین‌المللی بتوان روی آن حساب کرد و دلار آمریکا را در سطح جهانی به چالش بکشد. ایران نیز سعی دارد به همت ماینرهای رانده‌شده از چین، استخراج بیتکوین را افزایش دهد تا بتواند تبعات تحریم را کاهش دهد.
در جهانی که حتی فعالان بازار رمزارز سعی می‌کنند با ایجاد سازگاری با نظام‌های حاکمیتی اقتصادی، به شکلی ادامه بقای خود را در تعامل با دیگر بازیگران اقتصادی تضمین کنند، نظام‌هایی مانند چین یا ایران از ویژگی‌های این بازار برای مقاصد خاص خود بهره می‌برند.
در حالی که سرمایه‌گذاری روی بخش فناوری رمزارزها خود یکی از بازارهای جدید در سراسر دنیاست، حکومت ایران دغدغه‌های سیاسی‌اش را در حد تولید بیتکوین برای معاملات روزمره اقتصادی نگه می‌دارد؛ یعنی آنچه می‌تواند پایه‌ای برای جهش اقتصادی و فناوری پژوهشگران باشد به ابزاری تبدیل شده است که پیامدهای منفی کاربست آن همه‌روزه بر زندگی شهروندان مشاهده می‌شود.
از: ایندیپندنت
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید