کنگره ایالات متحده در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، بخش‌هایی از معاملات نظامی و همکاری با ریاض را به حالت تعلیق درآورده بود

ایالات متحده بار دیگر به روابط راهبردی‌ با ریاض که نزدیک به یک دهه شاهد رکود بود، بازگشته است-Bandar AL-JALOUD / Saudi Royal Palace / AFP

هرچند ممکن است هیاهوی پوشش رسانه‌ای بر سفر جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا به شهر جده عربستان سعودی سایه افکنده باشد، اما آنچه در مورد نتایج این سفر به‌طور رسمی اعلام شد، آن را از لحاظ همکاری‌های راهبردی به یکی از مهم‌ترین بازدیدهای رسمی تبدیل کرد.

رسانه‌های پرمخاطب در بسیاری از موارد برای پوشش خبری رخدادهای مهم مانند سفر کنونی جو بایدن به عربستان سعودی به دنبال چاشنی می‌گردند و شکی نیست ‌که ماجراهای هیجان‌انگیز مورد استفاده رسانه‌ها به‌طور معمول برای هر مناسبتی یافت می‌شود.

یکی از چاشنی‌های رسانه‌ای هنگام پوشش خبری سفر جو بایدن به عربستان سعودی، نشان دادن پی‌درپی عکس دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا با ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی و عبدالفتاح السیسی، رئیس‌جمهوری مصر بود که دست‌های خود را روی گوی افتتاحیه یک مرکز گذاشته بودند. داستان بدون اینکه به افتتاح «مرکز مبارزه با تروریسم در فضای مجازی» اشاره شود، به همین جا ختم می‌شود.

عکس‌های دیگری که به همین مناسبت در رسانه‌ها به نمایش گذشته ‌شد، تعظیم باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا حین اهدای مدال، دست دادن ملک عبدالله بن عبدالعزیز، پادشاه فقید عربستان سعودی با جورج بوش، رئیس‌جمهوری پیشین آمریکا، ماجرای افتادن جو بایدن از پلکان هواپیما و افتادنش از روی دوچرخه را نشان می‌داد.

سپس، برخی از رسانه‌ها نحوه دست دادن جو بایدن با ولیعهد عربستان سعودی هنگام استقبال او در ورودی کاخ سلطنتی را به چاشنی رسانه‌ای دیگری تبدیل کردند و حتی برخی در واشنگتن در نکوهش به شیوه پذیرایی، نوشتند که چرا ولیعهد عربستان سعودی برای پذیرایی رئیس‌جمهوری آمریکا به فرودگاه نرفت؟

شکی نیست که هنگام ارزیابی میزان پیشرفت دیدارها و نشست‌ها، هیچ توجهی به چاشنی‌های رسانه‌ای نمی‌شود و آنچه میزان موفقیت را نشان می‌دهد، توافق‌هایی است که میان دو کشور عربستان سعودی و ایالات متحده انجام شده است. علاوه بر این، اجلاس سیاسی که سران کشورهای شورای همکاری خلیج فارس و سران کشورهای مصر، اردن و عراق در آن شرکت کردند و جو بایدن، رئیس‌جمهوری آمریکا نیز در آن حضور داشت اهمیت بسیاری دارد.

در این سفر مهم، افزون بر موارد مرتبط با همکاری‌های راهبردی اعلام نشده، آنچه به‌طور رسمی اعلام شد، اهمیت این سفر را مانند یک نقطه عطف در توسعه روابط و همکاری‌های مشترک دو کشور نشان می‌دهد. به نظر من، مهم‌ترین جنبه این دیدار بازگشت ایالات متحده به همکاری نظامی با عربستان سعودی است. بنابراین، می‌توان گفت که ایالات متحده دیروز بار دیگر به روابط راهبردی‌ با ریاض که نزدیک به یک دهه شاهد رکود بود، بازگشته است.

در واقع، روابط عربستان سعودی و آمریکا در دوره ریاست‌جمهوری باراک اوباما که تصمیم به کاهش همکاری با عربستان سعودی و کشورهای عربی گرفته بود و در تلاش برای پیشبرد مذاکره با ایران بود، به‌طور قابل‌توجهی کاهش یافت. سپس، کنگره ایالات متحده در دوره ریاست‌جمهوری ترامپ، بخش‌هایی از معاملات نظامی و همکاری با ریاض را به حالت تعلیق درآورد. اما در دیدار روز گذشته، شاهزاده محمد بن سلمان و بایدن توافق کردند که نیروهای آمریکایی و سایر نیروهای حافظ صلح و ناظر، جزیره تیران متعلق به عربستان سعودی که در دهانه خلیج عقبه واقع است را تا پایان سال جاری ترک کنند.

البته این امر به درخواست ریاض و به دنبال انتقال قیمومیت جزیره تیران از مصر به عربستان سعودی انجام شد، به‌ویژه اینکه عربستان سعودی قصد دارد جزیره تیران را از یک پایگاه نظامی به یک مرکز بزرگ اقتصادی تبدیل کند. در عین حال، عربستان سعودی کلیه مسئولیت‌های مرتبط با حاکمیتش در این منطقه مهم راهبردی را که مانند آبراه‌های دیگر منطقه اهمیت بسیاری دارد انجام می‌دهد. جزیره تیران نه تنها بر خطوط دریایی که عبور کشتی‌ها ازجمله کشتی‌های اسرائیلی‌ها را فراهم می‌کند مشرف است، بلکه هواپیماهای اسرائیلی با پرواز بر فراز آن می‌توانند از حریمی هوایی عربستان سعودی نیز عبور کنند.

مهم‌ترین دستاورد این سفر، آغاز همکاری‌های نظامی و امنیتی است که رهبران دو کشور بر سر آن توافق کردند و در سایه این توافق‌ها، واشنگتن از بازگشت به همکاری‌های نظامی و فروش تجهیزات جنگی، ازجمله سامانه‌های دفاعی و فناوری‌های پیشرفته نظامی به عربستان سعودی خبر داد. واشنگتن آمادگی و تعهد خود را برای ارائه همکاری در تولید سامانه‌های دفاعی برای مقابله با «پهپادها» و موشک‌های بالیستیک (ایران و گروه‌های شبه‌نظامی) که امنیت و صلح منطقه را تهدید می‌کنند اعلام کرد، بدون اینکه به‌طور صریح از تهدید ایران و گروه‌های شبه‌نظامی نام ببرد.

همچنین در نشست دوجانبه همکاری‌های نظامی عربستان سعودی و آمریکا اعلام شد که ریاض و واشنگتن در مورد ایجاد دو واحد نظامی مشترک به رهبری عربستان سعودی که در دریای سرخ و در خلیج عمان و شمال دریای عرب مستقر باشند، توافق کرده‌اند. علاوه بر آن، دو طرف توافق کردند تا نیروهای عربستان سعودی با ناوگان پنجم آمریکا همکاری داشته باشند و از فناوری مدرن کشتی‌های بدون سرنشین و هوش مصنوعی برای حفاظت از قلمرو دریایی استفاده کنند.

از سوی دیگر و پس از کاهش میزان همکاری‌های امنیتی میان عربستان سعودی و آمریکا، واشنگتن با امضای دو توافقنامه در عرصه امنیت سایبری بین سازمان امنیت ملی عربستان سعودی و اداره تحقیقات فدرال (FBI) و آژانس امنیت سایبری ایالات متحده، بار دیگر همکاری‌های امنیتی خود را با ریاض از سر گرفت.

در زمینه فناوری‌های مخابراتی، هرچند عربستان سعودی از مدتی پیش استفاده از فناوری نسل پنجم را آغاز کرده است، اما در نشست دوجانبه ریاض و واشنگتن، تفاهم‌نامه‌ای در عرصه همکاری‌های مخابراتی میان دو کشور به امضا رسید تا شرکت‌های فناوری عربستان سعودی و آمریکایی از نسل‌های پنجم و ششم تلفن همراه استفاده کنند. علاوه بر آن، عربستان سعودی و ایالات متحده در نشست اخیر، قراردادهای ارزشمندی در زمینه‌های مختلف همکاری تجاری، سرمایه‌گذاری، بهداشتی و حقوقی امضا کردند.

برگرفته از روزنامه الشرق الاوسط

از: ایندیپندنت