در حالی که قوه قضائیه و دستگاه‌های اطلاعاتی و امنیتی جمهوری اسلامی به معترضان بازداشت‌شده اجازه دسترسی به وکیل را نمی‌دهند، از هنگام خیزش سراسری تاکنون دست‌کم ۱۴ وکیل را نیز در شهرهای شیراز، تبریز و تهران فقط به‌دلیل اعلام آمادگی برای حمایت حقوقی از معترضان، بازداشت کرده‌اند.

گسترده‌ترین بازداشت وکلا از هنگام آغاز خیزش سراسری علیه جمهوری اسلامی در شیراز و استان فارس انجام شد و طی روزهای دهم و یازدهم آبان ماه دست‌کم هشت وکیل در شهر شیراز بازداشت شدند.

چهار تن از وکلای بازداشتی در شیراز زن و چهار تن از وکلای مرد بوده‌اند. ابتدا، نازنین سالاری، بهاره صحرائیان و محمود طراوت‌روی روز دهم آبان‌ماه بازداشت شدند.

قدسیه قدس‌بین، علیرضا زارع، آستاره انصاری و مهدی صفری و همچنین محمدهادی جعفرپور، عضو علی‌البدل هیئت‌مدیره کانون وکلای استان فارس، نیز روز یازدهم آبان ماه بازداشت شدند. تاکنون فقط یک وکیل آزاد شده است و سایر وکلا همچنان در بازداشت به سر می‌برند.

مصطفی نیلی، وکیل، روز جمعه ۱۳ آبان ماه، درباره آخرین وضعیت وکلای بازداشت‌شده استان فارس، در صفحه توییتر خود نوشت که نازنین سالاری، بهار صحرائیان جهرمی، محمود طراوت‌روی، علیرضا زارع، محمدهادی جعفرپور، مهدی صفری و آستاره (مریم) انصاری همچنان در «بازداشت موقت» به سر می‌برند و از میان هشت وکیل بازداشت‌شده در شیراز و استان فارس، فقط قدسیه قدس‌بین با «قرار التزام» آزاد شده است.

از زمان آغاز خیزش سراسری تاکنون، چندین وکیل و حقوقدان در تهران، شیراز، تبریز و دیگر شهرهای ایران بازداشت شده‌اند.

بابک پاک‌نیا، وکیل دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز، شب سوم مهرماه، بازداشت شد. او که عضو کانون وکلا است در چند سال گذشته وکالت بسیاری از پرونده‌های فعالان سیاسی و معترضان بازداشت‌شده را بر عهده داشته است.

پاک‌نیا از جمله وکیل امیرحسین مرادی، سعید تمجیدی و محمد رجبی، سه معترض آبان ۱۳۹۸، است که به اعدام محکوم شده بودند و با ورود پاک‌نیا و دیگر وکلا به این پرونده حکم اعدام آن‌ها نقض شد.

با گذشت بیش از یک ماه از بازداشت پاک‌نیا، او ۱۱ آبان ماه با با تودیع قرار وثیقه به صورت موقت و تا پایان مراحل دادرسی آزاد شده است، اما قوه قضائیه جمهوری اسلامی تاکنون دلایل و اتهام‌های منجر به بازداشت این وکیل دادگستری را اعلام نکرده است.

در جریان تجمع اعتراضی وکلا در روز چهارشنبه ۲۰ مهرماه مقابل کانون وکلای دادگستری مرکز در میدان آرژانتین تهران هم، نیروهای سرکوبگر علاوه بر شلیک گاز اشک‌آور، با حمله به وکلا شماری از آن‌ها را مورد ضرب و جرح قرار داده و تعدادی از وکلا را نیز بازداشت کردند.

سعید شیخ، وکیل دادگستری، از جمله وکلایی است که در تجمع ۲۰ مهرماه، مقابل کانون وکلای دادگستری مرکز بازداشت شد.

در تبریز هم تاکنون شماری از وکلای این شهر به‌دلیل اعلام آمادگی برای دفاع از معترضان بازداشت‌شده، خود نیز بازداشت شده‌اند.

یکی از این وکلا، نگین کیانی، عضو کانون وکلای دادگستری آذربایجان شرقی، نیز به‌دلیل قبول وکالت بازداشت‌شدگان خیزش سراسری، بازداشت شد.

همچنین، سینا یوسفی، وکیل، نیز روز ۲۴ مهرماه در تبریز بازداشت شد. این وکیل در جلسه کانون وکلای آذربایجان شرقی از بازداشت «بیش از ۱۷۰۰ نفر در اعتراض‌های مردمی تبریز» خبر داده بود.

یوسفی پس از آنکه اعلام کرد که برای حمایت حقوقی از بازداشت‌شدگان خیزش سراسری مردم، «کمیته دفاع» از طرف شماری از وکلای تبریزی تشکیل شده است، بازداشت شد. قاسم بعدی، یکی دیگر از وکلای دادگستری در تبریز، نیز در همان روز بازداشت شد.

پس از این وکلا، امیر مهدی‌پور، وکیل و عضو کمیسیون حقوق بشر کانون وکلای آذربایجان شرقی، نیز با اوج‌گیری خیزش سراسری مردم، در ۲۶ مهر ماه به دست نیروهای امنیتی در تبریز بازداشت شد.

کارنامه جمهوری اسلامی در برخورد با وکلا، فعالان حقوق بشر و حتی کانون وکلای دادگستری به‌عنوان یکی از با سابقه‌ترین تشکل‌های صنفی در ایران از زمان استقرار تاکنون کارنامه‌ای سیاه است که در آن پروانه وکالت صدها وکیل لغو شده است.

طی سال‌های گذشته، ده‌ها وکیل از جمله عبدالفتاح سلطانی، محمد سیف‌زاده، ناصر زرافشان، نسرین ستوده، شیرین عبادی، مهرانگیز کار بازداشت و زندانی شده‌اند.

در سال جاری و پیش از خیزش سراسری مردم، نیز وکلایی چون آرش کیخسروی، مصطفی نیلی، محمدرضا فقیهی و لیلا حیدری بازداشت شده بودند.

هنوز مقام‌های قوه قضائیه جمهوری اسلامی درباره موج بازداشت گسترده وکلا در شهرهای شیراز، تبریز و تهران از هنگام آغاز خیزش سراسری توضیحی ارائه نکرده‌اند، اما با توجه به بازداشت هزاران معترض و آغاز دادگاه‌ برخی از بازداشت‌شدگان، جلوگیری از ورود وکلای مستقل به پرونده بازداشت‌شدگان از جمله دلایل اصلی این بازداشت‌ها است.