خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۲۹ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت، دستکم ۳ صیاد و شکارچی غیرمجاز و ۱۸ تن به دلیل قاچاق چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. طی این مدت ۵۰۰ نخل در استان سیستان و بلوچستان دچار حریق شد. همچنین لاشه یک قلاده پلنگ در منطقه حفاظت شده دنا کشف شد. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در ۵ شهر ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم و خطرناک برای تمام گروه‌ها اعلام شد. از دیگر اخبار محیط زیستی این هفته می توان به مشاهده دو قلاده پلنگ در استان سمنان، تداوم خشکسالی و همچنین بحران های ناشی از سوء مدیریت در مقوله آلاینده های محیط زیستی در لرستان اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
در هفته ای که گذشت، مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: “یک قلاده پلنگ در منطقه حفاظت شده دنا در این استان به دلایل نامعلومی تلف شده و علائم بالینی لاشه اسهال مزمن و اتلاف آب بدن را نشان می‌دهد.”
محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان ضمن اعلام مشاهده یک قلاده پلنگ در روستای صیدون شهرستان باغملک، گفت: “با تلاش مجموعه محیط زیست و محیط بانان این پلنگ به طبیعت هدایت شد.”
از سوی دیگر، بهرام علی ظاهری، مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان سمنان از مشاهده و تصویر برداری دو قلاده پلنگ در دیباج دامغان و یک قلاده پلنگ در در منطقه شکار ممنوع تپال شهرستان شاهرود خبر داد.
رضا آذربایجانی، سرپرست مرکز ذخایر ژنتیکی و زیستی ایران از آغاز رسمی مرحله اجرایی ایجاد بانک سلولی حیات وحش در حال انقراض کشور خبر داد.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، بیش از ۵۲ تن و دویست کیلوگرم چوب قاچاق و ۱۸۰ اصله الوار جنگلی که حاصل جمع آوری ۱۰ گزارش منابع رسمی است، در استانهای کردستان، سمنان، مازندران، آذزبایجان غربی، گیلان، اردبیل، خوزستان و کهگیلویه و بویر احمد کشف و ضبط شده و ۱۸ نفر در این راستا بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند. همچنین طی این مدت دستکم ۳ شکارچی و صیاد متخلف در استان خراسان رضوی بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
ماشاالله علیایی، رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سنندج ضمن بیان اینکه ۲۲ تن چوب قاچاق کشف شده در روستای سراب قامیش از گونه درختان ممنوعه هستند، گفت: “پیگیری برای شناسایی متخلفان ادامه دارد.”
از سوی دیگر، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد از کشف ۱۹ کوره غیر مجاز زغال در منطقه «سرتنگ پر اشکفت عزیز لوداب» خبر داد و افزود: “در پی گزارش‌های مردمی مبنی بر وجود کوره‌های زغال و قاچاق چوب، کوره‌های زغال کشف و امحاء و مقدار ۵۰۰ کیلو گرم زغال موجود در این کورها نیز به منابع طبیعی شهرستان بویراحمد منتقل شدند.”
در هفته ای که گدشت، عباسعلی خسروی، رئیس اداره حفاظت محیط زیست جغتای واقع در استان خراسان رضوی گفت: “از مخفیگاه شکارچیان غیرمجاز بازداشت شده لاشه یک راس میش وحشی آبستن که دوقلو باردار بود و هر ۲ نوزاد میش نیز ماده بودند و همچنین مستندات مربوط به ۲ راس قوچ وحشی گونه‌های حمایت شده کشف شد.”
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای اصفهان ۱۱۵، شوشتر ۱۰۲، سوسنگرد ۱۰۸، اهواز ۱۰۴ و مسجد سلیمان ۱۸۰ ناسالم برای گروه های حساس و یا ناسالم برای تمام گروه ها اعلام شد.
شاخص کیفیت هوا (Air Quality Index = AQI) معیاری برای تعیین روزانه کیفیت هوا و میزان ارتباط آن با سطوح سلامتی افراد است که جزئیات آن در پی می آید:
از صفر تا ۵۰ در شرایط پاک (سبز)، ۵۱ تا ۱۰۰ در شرایط سالم (زرد و حدمجاز استاندارد یا حد سلامت)، ۱۰۱ تا ۱۵۰ در شرایط ناسالم برای گروه حساس (نارنجی)، ۱۵۱ تا ۲۰۰ در شرایط ناسالم برای همه (قرمز)، ۲۰۱ تا ۳۰۰ در شرایط بسیار ناسالم (بنفش) و ۳۰۱ تا ۵۰۰ در شرایط خطرناک (ارغوانی) تعیین شده‌است.
خشکسالی
خشکسالی می‌تواند باعث عدم توازن در میزان آب و در نتیجه آن کمبود آب، نابودی گیاهان، کاهش عمق آب های سطحی و خاک مرطوب می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تبخیر سطحی و تبخیر آب از گیاهان از حد معمول در مدت معین بیشتر شود و عدم مدیریت صحیح منابع آبی در کشور، اثرات جبران ناپذیر این مهم را عمیقتر می کند.
بر همین اساس در نتیجه فقدان مدیریت کارآمد، خشکسالی و کمبود آب در بسیاری از استان های کشور رو به افزایش است و خسارات جبران ناپذیری را بر اکوسیستم این مناطق وارد کرده است.
در هفته ای که گذشت طبق آخرین آمار رسمی اعلام شده از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران، با وجود ۲۷ میلیارد و ۹۹۰ میلیون متر مکعب آب در مخازن سدهای کشور، میزان پرشدگی سدها به ۵۷ درصد رسیده و در زمان حاضر ۴۳ درصد ظرفیت مخازن سدهای کشور خالی است.
وحید خرمی، مدیر عامل آب منطقه ای گیلان ضمن بیان اینکه “ذخیره سد سفیدرود امسال نسبت به سال قبل در این زمان که دشوارترین سال آبی را در این حوضه داشتیم و باز هم کاهش دارد”، گفت: “ذخیره کنونی این سد نسبت به دوره بلند مدت ۲۰ ساله بیش از ۵۰ درصد کاهش یافته است.”
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای اردبیل گفت: “به دلیل کاهش بارندگی و رواناب‌ها حجم ذخایر آب در پشت سدهای این استان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۶ درصد کاهش یافته است.”
همچنین، علیرضا طاهری، مدیر عامل شرکت آب منطقه ای خراسان رضوی ضمن اعلام اینکه “تنها ۱۷ درصد از حجم ذخیره سدهای استان آب دارد،” گفت: “سدهای این استان از لحاظ وضعیت آبی در شرایط حادی قرار دارند، لذا مدیریت مصرف باید بیشتر از گذشته مورد توجه شهروندان باشد.”
محمد حسن نامی، رییس سازمان مدیریت بحران کشور با اشاره به برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های آب زیرزمینی تصریح کرد: “تقریبا در ۱۲۵ هزار کیلومتر مربع که حدود ۸ تا ۹ درصد مساحت کشور می‌شود، شاهد فرونشست هستیم، جمعیتی حدود ۱۸ تا ۱۹ میلیون نفر در این پهنه ساکن هستند. تعداد ۲۸۰ شهر و ۹۲۰۰ روستا در معرض خطرات ناشی از فرونشست قرار دارند. زوم‌های فرونشست در برخی از شهرها قابل توجه است و نباید اجازه دهیم تا آبخوان‌ها از بین بروند و شاهد مرگ آبخوان‌ها باشیم.”
به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
در هفته ای که گذشت، وقوع یک فقره آتش سوزی در استان سیستان و بلوچستان، منجر به از بین رفتن ۵۰۰ نخل از جمله تعداد ۲۰۰ نفر نخل بارور و تعداد ۳۰۰ نفر نخل غیر بارور از جمله تنه جوش و پاجوش در دهستان دهک شد.
ایرج رستم زهی، مدیر جهاد کشاورزی سراوان در تشریح این حادثه گفت: عصر روز سه شنبه پانزدهم فروردین ماه، تعدادی نوجوانان منطقه پس از شنا، اقدام به روشن کردن آتش در جنب نخلستانی کردند که با توجه به وزش همزمان باد، آتش به نخیلات سرایت کرد و با حضور نیروهای آتش نشانی و مردمی مهار شد.
آلاینده های محیط زیستی
گفتنی است با توجه با آلاینده بودن خروجی کارخانه خمیرمایه امید دورود و دریافت اخطاریه‌های زیست محیطی و پیگیری مداوم اداره کل محیط زیست، مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان وعده داده است ظرف ۴ ماه آینده مشکل آلودگی این کارخانه رفع خواهد شد.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید