خبرگزاری هرانا – حق بر محیط زیست و مبانی فلسفی آن، از قواعد حقوق بشر و حقوق طبیعی نشأت گرفته شده است. ابتدایی ترین حق طبیعی انسان در این کره خاکی، «حق حیات» است. اما طی دهه های اخیر به دلیل استفاده بی رویه از منابع طبیعی، عدم نظارت و توجه به مباحث زیست محیطی و الگوهای صحیح، محیط زیست طبیعی به شدت دچار صدماتی شده است. گزارش پیش رو حاصل ثبت ۲۵ واقعه محیط زیستی ایران است که در هفته اخیر منتشر و به هدف آگاهی سازی گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، در هفته ای که گذشت دستکم ۳ قاچاقچی چوب بازداشت و به مراجع قضائی معرفی شدند. همچنین بر اساس گزارشات منتشر شده، نقاطی از مراتع کشور دچار آتش سوزی شدند. از سوی دیگر شاخص کیفی هوا دستکم در دوازده استان و شهرستان ناسالم اعلام و در منطقه سیستان، بیش از هزار نفر به دلیل طوفان و ریزگرد راهی مراکز درمانی شدند. از دیگر اخبار مرتبط با محیط زیست میتوان به تلف شدن یک قلاده یوزپلنگ، تداوم خشکسالی، بحران فرونشست و آلاینده های محیط زیستی در مناطق مختلف اشاره کرد؛ در گزارش پیش رو به برخی از آنها پرداخته شده است.
آسیب رسانی به جنبه های مختلف محیط زیست در ایران کماکان ادامه دارد. از طرفی شهروندانی وجود دارند که به دلیل عدم آموزش یا نیازهای مالی دست به تخریب و آسیب رسانی به محیط زیست می زنند و از سوی دیگر نهادهای متولی در تلاش هستند تا از حجم این آسیب ها بکاهند، هر چند این تلاش ها قابل تقدیر است اما به نظر نمی آید میزان آن با شرایط محیط زیستی ایران تطبیق داشته باشد.
حیات وحش
حیات وحش به کلیه جانداران از قبیل پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان و تمام گیاهانی گفته می‌شود که به صورت وحشی و طبیعی بدون دخالت یا کمک انسان بر روی کره زمین زندگی کرده و آب و خوراک خود را خود تأمین می‌کند. اما دخالت و تصرف انسان در زیستگاه های طبیعی و مصرف بی‌رویه منابع طبیعی بسیاری از گونه های حیاط وحش را در معرض انقراض قرار داده است.
بر اساس گزارش خبرگزاری های داخلی در تاریخ ششم تیرماه، یوزپلنگ دیگری در محور ترانزیتی میامی- سبزوار در محور اصلی تهران- مشهد بر اثر تصادف تلف شد.
طبق گزارش ها اکنون کمتر از ۲۰ قلاده یوزپلنگ در طبیعت ایران زندگی می‌کنند. «هلیا» مادر یوزپلنگ نر تلف شده، اکنون بیش از چند روز است که فرزندش را ندیده، اما هنوز از فرزندش دل نبریده و همراه فرزند دیگرش، در مسیر جاده در جست و جوی توله خود است و فریاد می‌زند و بی تابی می کند.
همچنین مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کردستان از احتمال انقراض برخی گونه های جانوری این استان بر اثر تصادفات خبر داد.
اقبال حمیدی در ادامه عنوان کرد: یکی از آسیب های جدی ناشی از عدم توجه پیمانکاران راه سازی به الزامات زیست محیطی در زمان احداث، تعریض و بازسازی محورهای مواصلاتی به ویژه ایجاد کریدور و ساخت پل و زیرگذر در محل تردد حیات وحش بخصوص گونه های در معرض انقراض و حمایت شده است.
بازداشت و محکومیت متخلفان محیط زیستی
یکی از موضوعات مورد بحث محیط زیست مسئله حمایت از منابع طبیعی بوده و از سوی دیگر، حفاظت از جنگل‌ها،حیات وحش و جلوگیری از قاچاق چوب، شکار و صید بی رویه به عنوان بخشی از مقوله حفاظت از منابع طبیعی، و در نهایت حفظ محیط زیست تلقی می‌شود. بسیاری از حیوانات، به دلیل شکار غیرقانونی در معرض خطر قرار دارند.
طی یک هفته اخیر با تلاش محیط بانان و جنگل بانان، سی و پنج تن چوب و هیجده قنداق دو متری در استان های قم و اردبیل کشف و ضبط شده و در این راستا سه متهم بازداشت و به مراجع قضایی معرفی شدند.
از سوی دیگر، مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل از صدور حکم محکومیت ۲۷ ماه حبس تعزیری برای متهم اصلی پرونده شکار خرس قهوه‌ای در شهرستان خلخال خبر داد.
افزون بر این، مدیرکل حفاظت محیط زیست لرستان اعلام کرد: ۲۱۲ متخلف زیست محیطی امسال در این استان دستگیر و به مراجع قضایی معرفی شدند.
همچنین فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان زنجان با بیان اینکه در سه ماهه اول امسال ۹۷ فقره تخلف زیست محیطی در استان ثبت شد، گفت: ۱۰۱ متخلف در این رابطه دستگیر و به مراجع قضایی استان معرفی شدند.
د همین راستا، مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان عنوان کرد: طی سه ماهه گذشته ۱۷۸ پرونده تخلف در عرصه منابع طبیعی این استان تشکیل شده و متخلفان برای پیگیری های قانونی به مراجع قضایی معرفی شدند.
دکتر حمید سلامتی گفت: ۱۰۹ فقره از این پرونده ها در زمینه تخریب اراضی جنگلی، ۵ فقره در اراضی ساحلی و ۶۴ فقره در اراضی مرتعی استان بوده است.
حق تنفس و هوای پاک
بر اساس گزارش‌ها، سالانه تعداد پرشماری از شهروندان بر اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند. این مشکل علتی جز سو مدیریت و عدم توجه به کنوانسیون‌ها و قراردادهای بین‌المللی در این زمینه ندارد.
طی هفته ای که گذشت شاخص کیفی هوا در شهرهای کرج ۱۵۱، ساوجبلاغ ۱۰۸، بجنورد ۱۴۳، مسجد سلیمان ۱۵۳، اصفهان ۱۵۴، اراک ۱۸۱ و شازند ۱۷۴ ناسالم برای گروه های حساس، ناسالم برای تمام گروه ها و یا بسیار ناسالم اعلام شد.
طی هفته ای که گذشت به دلیل طوفان و گرد و خاک، وضعیت کیفیت هوای استان های سیستان و بلوچستان، خراسان جنوبی، چهارمحال و بختیاری، قم و زنجان در شرایط ناسالم برای گروه های حساس قرار گرفت.
بعلاوه در منطقه سیستان، بیش از هزار نفر به دلیل طوفان و ریزگرد راهی مراکز درمانی شدند.
در آخرین گزارش مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان آمده است: در پی موج جدید وزش باد در منطقه سیستان در پنج شهرستان زابل، زهک، هامون، هیرمند و نیمروز، از یازدهم تیر ماه تاکنون ۸۳۳ نفر از مردم این منطقه راهی بیمارستان و مراکز بهداشتی و درمانی شده اند.
مجید محبی افزود: از کل مراجعه کنندگان به مراکز درمانی، ۷۰۵ نفر به صورت سرپایی از خدمات درمانی بهرمند شده اند و ۱۲۸ نفر نیز همچنان بستری هستند.
شاخص کیفی هوا از صفر تا ۵۰ هوای پاک، ۵۱ تا ۱۰۰ هوای سالم، ۱۰۱ تا ۱۵۰ ناسالم برای گروه‌های حساس، ۱۵۱ تا ۲۰۰ ناسالم برای عموم، ۲۰۱ تا ۳۰۰ بسیار ناسالم و ۳۰۱ تا ۵۰۰ خطرناک است.
شاخص کیفی هوا ( Air Quality Index ) معیاری است که غلظت ترکیبات مختلف آلاینده موجود در هوا نظیر مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، ترکیبات نیتروژن دار، اوزون و ذرات معلق ( ذرات کوچک‌تر از ۱۰ میکرومتر و ذرات کوچک‌تر از ۲.۵ میکرومتر) را که دارای حدود مجاز متفاوت با واحدهای مختلف است به یک عدد بدون واحد تبدیل می‌کند و وضعیت آلودگی هوا را نمایش می‌دهد.
به طور کلی جنگل‌ها در نتیجه عمل کربن گیری مرتباً گاز کربنیک هوا را که در اثر تنفس موجودات زنده و فعل و انفعالات شیمیایی و آلودگی های محیط زیست وارد هوا می‌شود جذب کرده و گاز اکسیژن را پس می‌دهد. از این رو باید مورد توجه ویژه ای قرار گیرند.
فرماندار چرام از وقوع آتش سوزی ۱۰ هکتار از مراتع و زمین های کشاورزی این شهرستان خبر داد و گفت: این آتش سوزی با حضور نیرو‌های امدادی منابع طبیعی، جمعیت هلال احمر، بسیج مردمی و بسیج سپاه، محیط زیست و تشکل‌های مردمی پس از چهار ساعت مهار شد.
همچنین رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری سردشت گفت: ۵ هکتار از جنگل‌های سردشت طعمه حریق شد.
رحمت ابراهیمی افزود: در این حادثه حدود ۵ هکتار از اراضی جنگلی و کشاورزی و یک دستگاه موتور سیکلت همیار طبیعت در آتش سوخت که با همکاری اهالی روستاها و یگان حفاظت ادارە منابع طبیعی شهرستان سردشت به طور کامل مهار شده است.
از سوی دیگر، رئیس اداره محیط زیست درگز از مهار آتش سوزی در پارک ملی تندوره این شهرستان خبر داد.
به گفته وی، بر اثر بی احتیاطی گردشگران ۲ هزار متر مربع از عرصه های این پارک ملی در آتش سوخت اما با هوشیاری محیط‌بانان، شناسایی به موقع و همکاری مردم، آتش در کمترین زمان ممکن با تلاش محیط بانان و مردم دوستدار طبیعت پس از حدود سه ساعت تلاش مهار شد، اما ۲ هزار متر مربع از عرصه‌ها در آتش سوخت.
بعلاوه، مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: آتشی که به جان طبیعت روستای کوخدان سی‌سخت افتاده بود و می‌توانست تا ساعت‌ها بلکه شاید چند روزی ادامه داشته باشد اما با همکاری و حضور به موقع مردم روستا خیلی زود سرد و خاموش شد.
اسلام جاودان خرد در ادامه گفت: میزان و علت آتش هنوز مشخص نیست و محیط بانان در محل حضور دارند و مشغول پایش عرصه هستند و تا اطمینان از خاموش بودن کامل آتش در محل حضور خواهند داشت.
افزون بر این، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از آتش سوزی در پنج هکتار از مراتع شهرستان فریدن خبر داد.
در ادامه، مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان از وقوع آتش‌سوزی در ۳۴ هکتار از مراتع شهرستان سمیرم از ابتدای امسال خبر داد.
یکی از مسائلی که در اثر برداشت بی‌رویهٔ آب زیرزمینی رخ می‌دهد، فرونشست زمین است. امری که به گفته برخی از کارشناسان، عدم مدیریت آب های سطحی موجود توسط مسئولان متولی و نهایتا اقدام به برداشت بیش از حد از آبهای زیرزمینی، رشد به سزایی به آن می بخشد. نشست زمین باعث ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین، کج شدن لوله‌های چاه، خرابی ساختمان‌ها و نهایتا ایجاد تلفات جبران ناپذیر برای انسان ها و دیگر موجودات زنده می شود.
اخیرا رئیس سازمان مدیریت بحران کشور از فرونشست در ۶۰۲ دشت کشور خبر داده بود، این بحران در برخی دشت ها از دشت قزوین با شدت بیشتری همراه بوده است.
براساس گزارش سازمان نقشه برداری کشور محدوده وسیعی از جنوب دشت قزوین واقع در شهرستان بویین زهرا دچار فرونشست شده است، مقابله با فرونشست دشت قزوین از آنجا حایز اهمیت است که این دشت ۴۴۰ هزار هکتاری از معدود دشت های نمونه کشور به شمار می رود که دارای قابلیت بالای کشاورزی بوده و توان تامین غذای بیش از ۲۰ میلیون نفر را دارد.
انسداد و جلوگیری از فعالیت چاه های غیرمجاز، کنترل مصرف آب در چاه های مجاز با نصب کنتورهای هوشمند، اجرای الگوی کشت و جایگزینی کشت های پرآب بر با کم آب بر و اجرای طرح های آبخیزداری از مهم ترین اقداماتی است که می تواند فرونشست در دشت ها از جمله دشت قزوین را کاهش داده و متوقف کند.
هادی صادق دقیقی، مدیر مرکزآموزش و پژوهش های توسعه و آینده نگری سازمان برنامه و بودجه قزوین نیز در این خصوص گفت: براساس نتایجی که تاکنون از مطالعات انجام شده در دشت قزوین بدست آمده، قزوین پس از استان گلستان از حیث وسعت بیشترین درگیری را با فرونشست زمین دارد و نرخ آن ۱۷ سانتیمتر است.
روستای جید شهر عنبران واقع در شهرستان نمین, روستایی کهن و باستانی که نشان می‌دهد یکی از سکونتگاه های مورد توجه از هزاره های پیشین بوده است. منطقه‌ای که آثاری از دوره هخامنشی و ساسانی در آن یافت شده و محوطه کهنه جید با شماره ۹۶۸۴ به ثبت ملی رسیده است. صدور مجوز متعدد معادن، زندگی این روستانشینان را مختل کرده است.
به گفته یکی از اهالی روستا، به حدی که آلودگی آب، خاک و هوا بالا گرفته و سکونت را عملاً غیر ممکن کرده است. معادن موجب شده تا چشمه ها خشک و زمین ها بایر شوند. درختان و باغات خشک شوند و احشام تلف شوند. حجم گرد و خاک افزایش پیدا کند و سکونت عادی مختل شود.
امام جمعه عنبران نیز در این خصوص عنوان کرد: عده ای آمده اند مجوز معدن دریافت کرده اند، بدون اینکه زندگی اهالی این منطقه را مد نظر قرار دهند.
وی افزود: بی‌تفاوت به مشکلات محیط زیستی که این معادن می‌تواند به وجود آورد، این معادن فعال شده‌اند. هر چند مجوزها در دولت قبل صادر شده اما ما انتظار داریم به معضلات به وجود آمده رسیدگی شود.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید