فائو اعلام می‌کند که تمام کمک‌های مالی به کشاورزی و صنایع غذایی باید مورد بررسی قرار گیرد و کمک هایی که به تولید گازهای گلخانه منجر می‌شود باید متوفت گردد. باید مصرف گوشت در کشورهای ثروتمند کاهش یابد. کشورهایی وجود دارند که میزان گوشت مصرفی اشان در تضاد با معیارهای علم پزشکی و دانش و محیط زیست جهانی است و بنابراین اقدامهای بهداشتی و تربیتی و فرهنگی باید تعریف و اجرا شوند. باید حق مصرف مواد غذایی با حق داشتن اقلیم جهانی با کیفیت، پیوند بخورد و ماندگاری بشریت محور باشد. ماندگاری بشریت به غذای خوب و نیز آب و هوای خوب و زندگی خوب بستگی دارد. در دوره جدید زندگی اقتصادی باید به تنوع تولید، به کوچکتر کردن زنجیره «مواد و ذخیره و تولید»، به کشاورزی اکولوژیکی بدون کودشیمیایی، به مبارزه علیه بیعدالتی اجتماعی، به سیاست مالیاتی در مورد شرکت‌های چندملیتی و غیره پرداخت. مسئولیت زیست محیطی یک مسئولیت معطوف به نسل‌های آینده است.

کنفرانس و گاز متان

گاز متان در کنار گاز دیوکسیدکربن دومین گاز خطرناک گلخانه‌ای است. براساس پژوهش‌های علمی ۳۰ درصد گرمایش زمین ناشی از گاز متان است. قدرت این گاز در تولید گرمایش ۲۸ برابر بیشتر از گاز دیوکسیدکربن است. طبق نظر دانشمندان دانشگاه گرانفیلد انگلستان ویژگی این گاز متان در اینستکه ماندگاری آن در اتمسفر ۱۰ ساله است یعنی عمر این گاز دهساله است، حال آنکه عمر گاز دیوکسیدکربن ۱۰۰ سال است. پس اگر تلاش جدی برای کاهش این گاز صورت بگیرد درجه حرارت زمین را در یک دوره دهساله میتوان کم کرد.

به ابتکار آمریکا و اتحادیه اروپا در کاپ ۲۶ در سال ۲۰۲۱ در گلاسکو پیمان کاهش متان مطرح شد و ۱۵۰ کشور به این پیمان پیوستند. در کنفرانس کاپ ۲۸ کشورهای تازه مانند انگولا و کنیا و قزاقستان و ترکمنستان و رومانی به این پیمان پیوستند. ولی سه کشور بزرگ مانند چین و هند و روسیه که بزرگترین تولیدکننده گاز متان در جهان هستند این پیمان را امضا نکردند. میزان ۲۰ درصد این گاز در جهان توسط چین پخش می‌شود. در کاپ ۲۸ نماینده چین وقیحانه خواستار «کمک مالی» شد تا کشورش اقدامی در این زمینه انجام دهد. کشوری که دارای قدرت مالی نیرومندی می‌باشد و از آلوده کردن جهان هیچ کوتاهی نمی‌کند، حال باج خواهی می‌کند تا مسئولیت خود را «عملی» کند.
گاز متان از معدنهای ذغال و تولید و انتقال نفت و گاز منتشر می‌شود و بنابراین تمام کشورهایی که فاقد مدیریت پاکیزه و اکولوژیک مراکز و تاسیسات انرژی‌های فسیلی هستند در پخش متان در اقلیم جهان نقش دارند. نهاد تحقیقاتی «کیاروس» که با دستگاه‌های ماهواره‌ای تمام منابع انتشار این گاز در جهان را زیر کنترل دارد و آنها را اندازه گیری می‌کند، می‌گوید ترکمنستان، قزاقستان، الجزایر، امریکا، در استخراج و حمل و نقل ذغال و نفت و گاز فسیلی، ۴۰ درصد گاز متان جهان را تولید می‌کنند. علاوه بر تاسیسات فرسوده و غیراستاندارد مواد فسیلی، تولید کشاورزی و دامپروری نیز این گاز را تولید می‌کنند. دامداری گاوی و کشت برنج و مناطق باتلاقی هم گاز متان تولید می‌کنند. ما میدانیم منبع گاز متان چیست ولی شرکت‌ها و دولت نمی‌خواهند اقدام کنند و یا توجیه مالی طرح کرده که نوسازی صنعتی منجر به عقب ماندگی اقتصاد و کاهش نرج اقتصادی می‌شود.

کشور میزبان و دیپلوماسی

کنفرانس تغییر اقلیمی کاپ ۲۸ پس از ۱۲ روز در دبی پایان یافت. هفتمین کشور نفتی، امارات متحده عربی میزان بود زیرا امکان مالی برگزاری کنفرانس را فراهم ساخت. حال آنکه این کشور، مانند یکی سری کشورهای دیگر، بدترین رفتارها را با طبیعت و اقلیم جهان داشته است. هدف اعلام شده این کشور افزایش مداوم تولید نفتی و افزایش درآمد رانت فسیلی است. این کشور با تخریب اکوسیستم خلیج فارس جزیره‌های مصنوعی بوجود آورده و ساختمانهای غول پیکر را برای پروژه‌های مالی و بورسی در آنها برپاداشته است. این کشور بر پایه رژیم پادشاهی استبدادی است و از هفت امارت مانند ابوظبی، عجمان، دبی، فجیره، راس الخیمه، شارجه،‌ام القیوین، تشکیل شده است. این کشور دارای ۹ میلیون جمعیت است که ۱,۵ میلیون اماراتی عرب بوده و بقیه، نزدیک ۸ میلیون نفر، هندی و بنگلادشی و پاکستانی و مصری و فیلیپینی و اندونزیایی و یمنی و اردنی و سودانی هستند. در این کشور کارکنان و کارگران خارجی از حقوق کار و سندیکایی محروم هستند. انتخابات و آزادی بیان برای شهروند وجود ندارد و روزنامه‌ها آزادی در گفتار و انتشار ندارند.
این کشور در چهل سال اخیر از یک اقتصاد عقب مانده و ساختار قبیله‌ای خارج شد. در چند دهه پولهای نفتی و سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی چهره این کشور را مدرن ساخت. ساختمان‌های بلند و خیابانهای وسیع و قطار مدرن و ساحل‌های توریستی و هتل‌های لوکس و مرکزهای تجاری مدرن و نیز مرکزهای مالی بین المللی و حضور رسانه‌های بزرگ مانند رویترز، آسوشتیدپرس، فرانس پرس، بلومبرگ، بی بی سی، سی ان ان، و غیره در دبی، وجه مدرن بین المللی به این کشور بخشیده است. برگزاری کاپ ۲۸ در این کشور بیانگر یک دیپلوماسی زیرکانه است. در واقع کشوری نفتی با قراردادهای مالی بین المللی و پروژه‌های ساختمانی ضداکولوژیکی، جایگاه مهمی در جهان سیاسی و دیپلوماسی و اقتصادی بوجود می‌آورد. رژیم جمهوری اسلامی با تروریسم و جنایت و کشتار مردم، در جهان معروف می‌شود و امارات متحده عربی با ثروت ناشی از رانت نفتی و کاپ ۲۸ در جهان مطرح می‌گردد.
روشن است که مدیریت کنفرانس سازمان ملل با هدف نسیج انرژی انسانی علیه انرژی‌های فسیلی است. این کنفرانس برای سازمان ملل متحد به نزدیکی بیشتر بازیگران زیستبوم جهانی باید منجر گردد ولی برای مدیریت اماراتی هدف، کنترل امتیازهای بزرگ انرژی‌های فسیلی برای کشورها و کمپانی‌های نفتی است.

نتایج پایانی کاپ ۲۸

کنفرانس کاپ ۲۸ در ۱۲ دسامبر ۲۰۲۳ پایان یافت. یک تفاهم نامه تصویب شد و حال نتایج عملی و واقعی را باید بررسی کرد. کنفرانس مانند نمایشگاهی از همه رنگ‌ها و نقش‌ها بود. نهادهای زیست محیطی جهان و کنشگران اجتماعی و دانشمندانی که برای نجات زمین و انسان و زندگی آمدند. نمایندگان شرکت‌های بزرگ نفتی که برای اغتشاش در ذهن و دلسرد کردن جهان آمدند، شعبده بازان دولت هایی مانند برزیل و آمریکا و چین که دیپلوماسی فریب و پنهانکاری را پیشه کردند، فریبکاران دولت‌های نفتی مانند عربستان و امارات که به جنگ برای پیروزی انرژی فسیلی به کنفرانس آمدند، تبهکارانی مانند رژیم خامنه‌ای که از کنفرانس گریختند و بهانه آورند که به خاطر حضور اسرائیل، رئیس دولت آدمکش، آخوند رئیسی، در کنفرانس شرکت نمی‌کند.
با وجود این اهداف و سیاست‌ها و منافع متناقض، هدف اصلی کنفرانس چگونه قابل بررسی است؟
برخی روزنامه‌ها، مانند روزنامه لوموند، در پایان کاپ ۲۸ از یک «توافق بیسابقه» صحبت کردند. این توافق چیست؟ باید به واژه‌های توافقنامه دقت کرد. در ابتدای کنفرانس بخش بزرگ شرکت کنندگان خواستار اعلام «خروج» از مدل سوخت کربنی بودند. بدنبال مذاکرات سخت و گوناگون میان نفتخواران و مدافعان مبارزه علیه گرمایش زمین و بر پایه تناسب قوا، در نوشته نهایی بجای اینکه از «خروج» از انرژی‌های فسیلی صحبت شود، از دوره «انتقالی بیرون از انرژی‌های فسیلی، در نظام سوختی» سخن گفته می‌شود. این فرمول پیچیده به چه معناست؟ توافقنامه کنفرانس از پایان دادن به انرژی فسیلی و یا خروج از نفت و گاز و ذغال سنگ حرف نمی‌زند. بنابراین منافع کارتل‌های نفتی به خطر نمی‌افتد. ولی توافقنامه می‌گوید در کنار و به موازی انرژی فسیلی، باید آلترناتیوهای دیگر را فعال کرد. بعنوان نمونه، جداسازی گاز گلخانه‌ای از نفت و گاز و ذغال با تکنیک‌های جدید می‌تواند در دستور کار قرار گیرد و یا انرژی‌های دیگر مانند بادی و خورشیدی می‌توانند رشد پیدا کنند. به این ترتیب جهان ما که از سوخت فسیلی در بحران است، کماکان به تولید انرژی فسیلی ادامه می‌دهد و کمپانی‌های نفتی و دولتها به سیاست خود ادامه می‌دهند. به عبارت دیگر حلقه علیه انرژی فسیلی تنگ می‌شود ولی هنوز جای نگرانی برای نفت و گاز و ذغال سنگ نیست. این انرژی‌ها هنوز با قدرت به ویرانگری در اقلیم جهان ادامه می‌دهند. بله نگرانی ما برای جهان باقی است ولی در همان زمان می‌توان گفت که جهان آگاه تر شده است.

چند نکته اساسی در باره توافقنامه کاپ ۲۸

یکم، این توافق بیانگر یک اصل حقوقی و قانونی اجرایی نیست. این توافق یک چارچوب عمومی همکاری برای کشورهای جهان است. هدف این است که زمین از گرمایش ۱,۵ درجه عبور نکند و با ایجاد حساسیت در مورد تغییرات اقلیمی تصمیم گیرندگان پروژه‌های لازم را آماده کنند و درنظر بگیرند
دوم، کشورها مطابق نگرش سیاسی حاکم و منافع خود در اقتصادشان تصمیم می‌گیرند. اگر دولت و مردان و زنان سیاسی موافق باشند محورهای تازه‌ای برای اقتصاد و سیاست تولید و مصرف خود بوجود می‌آورند. دولت‌های دیکتاتوری بزرگترین مانع هستند. هر جا که دمکراسی وجود دارد محیط زیست شانس بیشتری برای حفظ و شکوفایی خود دارد.
سوم، تجربه نشان داده که کشورهای فراوانی کوچکترین اقدام در این زمینه انجام نخواهند زیرا آنها فاقد درک و اراده تغییر هستند و توافق‌های آشکار و پنهان با کمپانی‌های نفتی و دولت‌های نفتی دارند. برخی از آنها در پی کمک مالی از صندوق مشترک هستند تا سوءاستفاده کنند. البته کشورهایی هستند که بطور جدی در این زمینه تلاش کرده و به سیاست اکولوژیکی خود ادامه می‌دهند. سازمان ملل باید جمع آوری سرمایه برای صندوق را ادامه دهد و روش و معیارها را تعریف نماید.
چهارم، این کنفرانس‌ها فرصتی است تا نهادهای جهانی وارد همکاری گردند. نهادهای محیط زیستی و دانشمندان زیستبومگرا می‌توانند با آزمایش‌ها و اندازه گیری‌ها و سمینارهای علمی و دانشگاهی فشارهای زیادی روی دولت‌ها و سازمان ملل وارد آورند. آگاه نمودن شهروندان جهان در باره چالش اقلیمی جهان شرط اصلی پیشبرد مبارزه علیه گرمایش زمین است.
پنجم، دولت هایی احساس مسئولیت می‌کنند که در بودجه‌های خود طرح‌ها و پروژه هایی در بهبود سوخت و کم کردن مصرف فسیلی و توسعه انرژی‌های پاک در نظر می‌گیرند. این گونه دولت‌ها از میان دولت‌های دمکرات هستند و اهمیت رای شهروند و قوانین انتخابی را می‌شناسند. دیکتاتورهای نفتی و ذغال سنگی مانند رژیم ایران و روسیه و عربستان و کویت و امارات متحده و چین و نیز کارتل‌های نفتی آمریکایی و اروپایی هیچگونه اقدام جدی نمی‌کنند. به پایان کاپ ۲۸ رسیدیم ولی حرص سود کلان رفتار انسانها را تعیین می‌کند. تراژی گرمایش در دورنمای نزدیک زمین در انتظار است.

جلال ایجادی
جامعه شناس، دانشگاه فرانسه
—————————————————–
جلال ایجادی در کتابهای گوناگون در باره جنبش‌های اجتماعی در جهان و انقلاب‌های ایران نوشته است. آخرین کتاب او «انقلاب برای گسست، جامعه شناسی انقلاب زن زندگی آزادی»، ۳۳۰صفحه انتشارات فروغ. این نویسنده تا کنون کتاب «نواندیشان دینی، روشنگری یا تاریک اندیشی»، ۳۱۰ صفحه، نشر مهری، کتاب «جامعه شناسی آسیب‌ها و دگرگونی‌های جامعه ایران»، ۴۰۰ صفحه، انتشارات نشرمهری، کتاب «بررسی تاریخی، هرمنوتیک و جامعه شناسی قرآن»، ۳۸۰ صفحه، و کتاب «اندیشه ورزی‌ها در باره جامعه شناسی، فلسفه، زیستبومگرایی، اقتصاد، فرهنگ، دین، سیاست»، ۷۲۰ صفحه، چاپ نشر مهری، منتشر شده است. جلال ایجادی هر هفته پنج برنامه تلویزیونی در زمینه انقلاب، لائیسیته، دمکراسی، فلسفه، جامعه شناسی و نقد قرآن و اسلام، تهیه و پخش می‌کند. این برنامه‌ها را در یوتوب میتوانید مشاهده کنید. ایجادی آخرین اثر خود را بنام «بحران بزرگ زیستبوم جهان و ایران» در ۴۸۰ برگ، انتشارات فروغ، منتشر نمود.