گفتگو با دکتر مهرداد درویش پور و دکتر حسین موسویان درباره درس های انقلاب بهمن.
در این گفتگو درویش پور برخورد غیرانتقادی نیروهای درگیر در انقلاب پنجاه و هفت را در عدم حمایت قاطع ازگفتمان دمکراسی در برابر اسلام گرایان مورد انتقاد قرار داد. همچنین او صاحبان و طرفداران نظام پیشین را مورد انتقاد قرار داد که از انقلاب ۵۷ همچون “فتنه ۵۷” سخن می گویند و تاکید کرد روشن نیست اگر “انقلاب اسلامی” هدف و پروژه همه شرکت کنندگان در انقلاب۵۷ همچون یکی از پرجمعیت ترین انقلاب های معاصر جهان بود، از چه روی از همان فردای پیروزی انقلاب، نوعی از جنگ داخلی بین کنشگران انقلاب با صاحبان تازه قدرت صورت گرفت. به نظر درویش پور نظریه “فتنه ۵۷” یکی از ساده انگرانه ترین خوانش های راست افراطی است که با ارائه تصویر افسانه ای از گذشته و انکار حضور نیروی سوم در انقلاب ۵۷، کشمکش گذشته و آینده ایران را بین دو اقتدار سنتی موروثی و کاریزماتیک دینی خلاصه می کند.
به نظر درویش پور گذار از اقتدار سنتی موروثی به دلیل انسداد سیاسی پیشین به اقتدار کاریزماتیک دینی منجر شد. اما امروز با تجربه آن دو نظام، امکان گذار به اقتدار دمکراتیک و عقلانی در ایران افزایش یافته است.
با این همه به زعم درویش پور کسری حافظه تاریخی و گسست نسلی مانع از آن شد که تجربیات انقلاب مشروطه و دوران مصدق درباره نقش روحانیت، در انقلاب ۵۷ مد نظر قرار گیرد. این کسری حافظه تاریخی امروز نیر می تواند خطر تکرار تجربه انقلاب پوپولیستی ۵۷ و اقتدارگرایی فردی و بی اعتنایی به درس های پنجاه و هفت را در برداشته باشد. هرچند جنبش زن زندگی آزادی برخلاف آن دوران توانمندی جنبش دمکراسی را نیز به نمایش گذاشته است.
موسویان نیز بر آن بود که عامل اصلی انقلاب مردم ایران شخص شاه بوده که با کودتای سال ۳۲ و سرکوب دیگر نیروهای سیاسی و حمایت از روحانیت و رونق مساجد و اصلاحات ارضی ناقص و ایجاد حاشیه نشینی میلیونی در پیرامون شهرهای بزرگ که جذب اسلام گرایان شدند، در عمل میدان را برای رهبری خمینی باز کرد.
به زعم موسویان شاه رهبر سلبی انقلاب پنجاه و هفت بود که راه انقلاب را باز کرد و خمینی رهبری ایجابی آن انقلاب بود. او اشاره کرد باید می بایست همه قصه پردازی ها برای سفید نمایی آن دوران را افشا کرد و اجازه نداد نسل جوان از تجربه گذشته بی خبربماند و بپندارد در دوران پهلوی اوضاع گل و بلبل بود. او تاکید کرد حکومت پهلوی راه تحول مسالمت آمیز به سوی دمکراسی را با شیوه زمامداری خود بست.
موسویان همچنین تاکید کرد امروز نیز به جای هر تلاشی برای وابستگی به غرب و شرق می بایست برای تحقق حاکمیت ملی و دمکراتیک کوشید و راه آن را تشکیل طرح گنگره ملی دانست که سال پیش توسط جبهه ملی ارائه شد.
به نظر هر دو پشت سرگذاشتن تجربه دو نظام استبداد سلطنتی و دینی راه گذار به دمکراسی و سکولاریسم را در ایران هموار کرده است.
۲۲ بهمن ۱۴۰۲ برابر ۱۱ بهمن ۲۰۲۴
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید