برخی کارشناسان در برٌد_بٌرد بودن رابطه یک سویه ایران و روسیه ابراز تردید کرده‌اند. در تازه‌ترین دور تحریم ها، اتحادیه اروپا و بریتانیا با صدور یک بیانیه رسمی، شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی و همچنین چند کشتی و بندر ایرانی را به دلیل آنچه: «مشارکت در انتقال موشک به روسیه» خوانده اند، تحریم کردند. محمدرضا خیابانی مدیرعامل شرکت کشتیرانی نیز تحت تحریم قرار گرفت. علاوه بر این، کلیه پرواز‌های شرکت ایران ایر به بریتانیا نیز قطع شد.

تمام ۲۷ عضو اتحادیه اروپا نیز توافق کردند تا «هرگونه معامله با کشتی یا بنادری که برای انتقال پهپاد، موشک، فناوری و تجهیزات ساخت ایران به روسیه استفاده شوند، ممنوع شود.»

۳ بندر از ۴۵ بندر

زمانی کشتی‌های ایرانی از بندر آمستردام تا ساوث کارولاینا لنگر می‌انداختند، اما در حال حاضر تجارت دریایی ایران عمدتاً به کشور‌های چین، روسیه هند و امارات محدوده شده است.

چینی‌ها دارای ۴۵ بندر مهم هستند که از این تعداد، کشتی‌های ایرانی تنها در ۳ بندر اجازه پهلوگیری دارند. هرچند مسعود پل مه دبیر کل انجمن کشتیرانی ایران در گفتگو با آفتاب‌نیوز دلیل این امر را مسائل فنی عنوان کرد، وی در پاسخ به سوالی در مورد تاثیر تحریم‌های اخیر اتحادیه اروپا گفت: «کشتیرانی ما ۲۰ سال است که تحت تحریم است و پهلوگیری در بنادر اروپای نداشته‌ایم که تحریم ویترینی اخیر بخواهد تاثیری بر ما بگذارد و این تحریم‌ها بیشتر نمایشی برای حمایت از رژیم غاصب صهیونیستی است».

اما مسعود دانشمند عضو هیات مدیره کانون موسسات حمل‌ونقل ایران، می‌گوید که به دلیل استفاده کشتی‌های ایرانی از مازوت و سوخت با گوگرد بالا و همچنین مشکلات تحریم، چینی‌ها نیز محدودیت‌هایی را برای پهلوگیری کشتی‌های ایرانی وضع کرده‌اند.

مدیرعامل شرکت کشتیرانی جمهوری اسلامی در دولت روحانی اذعان کرد: «در حال حاضر امکان تردد به بنادر مهم چین را نداریم». این محدودیت‌ها به دلیل فشار‌های فزاینده ترامپ اعمال شده بود و برخی کارشناسان انتظار دارند که با بازگشت وی به کاخ سفید مجدداً  این فشار‌های تحریمی در همه حوزه‌ها و از جمله در صنعت کشتیرانی تشدید شود.

روسیه نیز اجازه خرید کشتی به جمهوری اسلامی و انتقال به دریای خزر از طریق رود ولگا‌دن را نمی‌دهد و به گفته فعالان صنفی این حوزه، قیمت‌گذاری حمل ونقل دریایی کالا در دریای خزر در اختیار روس‌ها است.

در حال حاضر ایران در دریای خزر تنها دو کشتی “رو رو” دارد که تنها یکی از آن‌ها فعال است.

سوخت و بیمه

چندی قبل ۴ کشتی ایرانی؛ «دلربا، گنج، باوند و ترمه» که اوره به کشور برزیل حمل کرده بودند و قصد داشتند تا از آنجا ذرت بارگیری کنند، برای چند ماه در آب‌های برزیل سرگردان ماندند، شرکت دولتی برزیلی پتروبراس به دلیل تحریم‌ها حاضر نبود تا سوخت‌گیری این کشتی‌ها را انجام دهد.

یک منبع صنعتی کشتیرانی در اینباره به رویترز گفت: «دولت ایران کاملا ریسک کرده است… آن‌ها تمامی کشتی‌ها را بدون اینکه بدانند آیا قادر به سوخت‌گیری مجدد و بازگشت هستند، به اینجا فرستاده است.»

تبدیل بنادر به پارکینگ

یک عضو هیئت‌مدیره کانون موسسات حمل و نقل نیز چندی قبل با یادآوری اینکه کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در تحریم است گفته بود که همه بنادر برای پذیرش کشتی‌های ایرانی باید از اوفک آمریکا اجازه بگیرند. وی گفت: وضعیت کشتی‌های ایرانی تقریبا در همه بنادر دنیا در همین حالت قرار دارد. واقعیت این است که عمده کشتی‌های کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران پارک شده‌اند، فعالیتی ندارند و متوقف هستند، البته برخی از کشور‌ها مانند هند، آفریقای جنوبی و چند کشور دیگر مجوز‌هایی برای پذیرش کشتی‌های ایرانی گرفته‌اند و در این مسیر‌ها تردد‌هایی انجام می‌شود، اما باید توجه داشت در همین کشور هند هم امکان تردد در همه بنادر را نداریم؛ چراکه همه بنادر این کشور برای تردد کشتی‌های کشورمان مجوز دریافت نکرده‌اند.

مسعود پل مه دبیر کل انجمن کشتیرانی، اما در گفتگو با آفتاب‌نیوز مدعی شد: «نباید سیاه نمایی کرد و ما با بی اثر کردن تحریم‌ها با اقتدار محصولات صادراتی ایران را حمل می‌نماییم».

به دلیل هراس شرکت‌های بین المللی از انتقال کالا به ایران، بنادر فجیره و جبل علی رونق بسیاری یافته‌اند و کالا‌های ایران در این بنادر تخلیه و سپس مجدد به کشورمان بارگیری می‌شوند.

بندر فجیره امارات با سالانه بیش از ۱۶ میلیون تن سوخت‌رسانی به کشتی‌ها، دومین رتبه در میزان بانکرینگ را در جهان به خود اختصاص داده است.

مسعود پل مه دبیر کل انجمن کشتیرانی در پاسخ به سوال آفتاب‌نیوز اذعان کرد: «ما نمی‌گویم که تحریم‌ها کاغذپاره است و واقعیت این است که مشکلات زیادی برای ما خلق کرده، به گونه‌ای که هزینه حمل و نقل دریایی کشورمان در برخی مواقع تا ۱۰۰ درصد افزایش یافته است»

کلر جونگمن، رئیس ستاد گروه لابی ایالات متحده متحد علیه ایران هسته‌ای که جریان نفت ایران را ردیابی می‌کند، گفت: «تحریم‌ها می‌توانند کشتی‌های ایرانی را با محدود کردن دسترسی آن‌ها به بنادر، بیمه و خدمات کشتیرانی بین المللی به طور مؤثری با چالش مواجه کنند و مشارکت آن‌ها در تجارت جهانی را کاهش دهند.»

سمیر مدنی، یکی از بنیانگذاران Tanker Trackers.com نیز در اینباره اظهار کرد: خریدارانی که در چین که مایل به یافتن راه‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها هستند، به حفظ تداوم حرکت نفتکش‌های ایرانی تحریم شده کمک می‌کنند، اگرچه آن‌ها نیز گاهی از خطر معامله با کشتی‌های تحریم شده خودداری می‌کنند.

بر اساس داده‌های فهرست موسسه لوید، ایالات متحده تا ۱۸ ژوئیه سال جاری ۴۸ کشتی از جمله ۴۳ تانکر، چهار کشتی حمل گاز مایع و یک یدک کش ایرانی را تحریم کرده است.