بسیاری از بناهای تاریخی ایران سال‌ها است که در قعر سکوت و بی‌توجهی فرورفته‌اند و جز صدای باد و گذر زمان، چیزی از آن‌ها شنیده نمی‌شود؛ اما حالا صدای سه‌تار ستاره احمدی، نوازنده و آهنگساز ایرانی، قرار است این سکوت را بشکند و روحی تازه در جان این آثار بدمد.

این هنرمند در قالب پروژه‌ای با عنوان «ز ایران»، بناهای فراموش‌شده را به زبان موسیقی بازمی‌گرداند؛ تلاشی هنری برای زنده کردن صداهای خاموش تاریخ.

ایران، با ۲۸ اثر ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، خانه‌ برخی از بزرگ‌ترین شاهکارهای معماری جهان است؛ از تخت جمشید و بیستون گرفته تا سازه‌های آبی شوشتر و پاسارگاد. اما این شکوه تاریخی امروز در معرض خطر است؛ از مرمت‌های غیرکارشناسانه و سرقت آثار گرفته تا تخریب‌های عمدی.

وقتی چنین سرنوشتی در انتظار آثار ثبت‌شده در یونسکو است، می‌توان حدس زد که بناهای ناشناخته‌تر چقدر بی‌دفاع‌تر و آسیب‌پذیرترند.

در این شرایط است که ستاره احمدی تصمیم گرفته صدای این بناها را به گوش جهان برساند. «ز ایران» روایتی زنانه از دل تاریخ است: روایت یک زن موسیقی‌دان از معماری‌هایی که در خاطره‌ها محو شده‌اند.

احمدی برای هر بنا، قطعه‌ای منحصر‌به‌فرد می‌سازد که حاصل پژوهش‌ها و احساس او از روح مکان است. او در گفتگو با ایندیپندنت فارسی تاکید می‌کند: «در ایران، ما با سه چیز فراموش‌شده مواجهیم: موسیقی، زنان و بناهای تاریخی.»

از دیدگاه او این پروژه تلاشی است برای پیوند دادن این سه، برای آنکه موسیقی بتواند صدای خاموش بناها را دوباره زنده کند. احمدی این بناها را نه مشتی سنگ و خاک که به‌مثابه انسان‌هایی می‌بیند که روزی صدایی داشتند و اکنون در خاموشی فرورفته‌اند.

مسیر تحقیق برای او آسان نبود. منابع مکتوب محدودند و بسیاری از اطلاعات فقط در قالب روایت‌های محلی و شفاهی باقی‌مانده‌اند.

از جمله بناهایی که احمدی برای آن‌ها قطعه نوشت، کاخ خسرو در قصرشیرین است؛ جایی که روایت عاشقانه‌ خسرو و شیرین را در خود دارد، هرچند امروز چیزی جز بقایایی اندک از آن باقی نمانده است.

کاخ خسرو یادگاری از شکوه ساسانیان است. شاه ایران، خسروپرویز، این کاخ را برای همسر محبوبش، شیرین، در میان باغی وسیع و سرسبز بنا کرد؛ باغی که روزگاری، آب زلال رود الوند در آن جاری بود، اما اکنون از آن‌همه زیبایی، جز ویرانه‌ای کنار «قصرشیرین» چیزی باقی نمانده است.

احمدی برای این مکان، موسیقی‌ سروده است که عشق را در میان رود و باغ و معماری از یادرفته را زنده می‌کند.

در نمونه‌ای دیگر، او به حمامی قاجاری پرداخته که اکنون به فضای فرهنگی تبدیل شده است؛ حمام حاج شهبازخان، یادگاری از روزگار قاجار که در دل بافت تاریخی بازار کرمانشاه آرام گرفته است.

احمدی در ساخت موسیقی این مکان، از نغمه‌های دوره‌ قاجار الهام گرفته است تا نشان دهد که چگونه حمام‌های عمومی روزگاری محل معاشرت و تصمیم‌گیری‌های جمعی بوده‌اند.

پروژه «ز ایران» فعلا به صورت مستقل و با امکانات محدود پیش می‌رود، اما احمدی مصمم است این مسیر را ادامه دهد. او می‌گوید که در آینده می‌خواهد پا را از مرزهای سیاسی ایران فراتر بگذارد و به سراغ بناهای گمشده‌ «ایران بزرگ» برود؛ آثاری که از آسیای میانه تا مرزهای چین گسترده‌اند و در حافظه‌ فرهنگی مشترک مردمان منطقه نقش بسته‌اند.