راضی نشد گفت و گو را بدون انتقاد از دولت احمدی نژاد و آسیب‌هایی که به بخش کشاورزی زده است، آغاز کند. برای مثال در واکنش به این پرسش که: طی سال‌های گذشته شاید به حد کافی خرابی‌های دولت احمدی نژاد در اقتصاد و به‌خصوص در بخش کشاورزی نمایان شده است، لطفا شما ارزیابی خودتان را از سیاست‌های دولت یازدهم در بخش کشاورزی بفرمایید، گفت:” چطور ممکن است احمدی نژاد از آن ۷۵ میلیارد متر مکعب اضافه برداشتی که از آب‌های زیرزمینی کرد و دشت‌های ایران را کشت، به راحتی تبرئه شود؟”
دکترعیسی کلانتری وزیر اسبق کشاورزی و دبیرکل خانه کشاورز در میان صحبت‌هایش بارها تاکید کرد: نسل‌های آینده احمدی نژاد را به خاطر صدماتی که به منابع آب و خاک این سرزمین زده است نفرین خواهند کرد. کلانتری بدون جبران خرابی‌های هشت سال گذشته در حوزه کشاورزی هیچ آینده ای را برای این بخش متصور نیست. به همین دلیل پاسخ هر پرسشی از وی در خصوص تصمیمات آینده در بخش کشاورزی و ارزیابی سیاست‌های دولت یازدهم برگشت داده شد به اما و اگرهای جبران خسارت‌های دولت احمدی نژاد در این بخش.
آنچه در پی می‌آید مشروح گفت و گوی «قانون» با وزیر کشاورزی دولت‌های میر حسین موسوی، سازندگی و اصلاحات است:
در چند سال گذشته به حد کافی از خرابی‌های دولت نهم و دهم در اقتصاد و به‌خصوص در حوزه کشاورزی گفته شده است. حالا می‌خواستم ارزیابی شما را از سیاست‌های دولت یازدهم و تاثیر آن بر بخش کشاورزی کشور بدانم.
ارزیابی من این است دولت یازدهم هرچقدر تلاش کند باز هم نخواهد توانست خراب کاری‌های دولت نهم و دهم را در این دو سال باقی مانده از عمر دولت یازدهم جبران کند . هشت سال تخریبی که در بخش اقتصادی کشور و به‌خصوص در حوزه کشاورزی به وجود آمد در تاریخ ایران بی سابقه بود و بی انصافی است اگر فکر کنیم دولت یازدهم تنها در یک سال و نیم بتواند بر تمام این ویرانی‌ها پیروزشود.
پس بیشتر در خصوص خسارات ناشی از سیاست‌های نادرست احمدی نژاد در بخش کشاورزی ایران توضیح دهید.
فقط در دولت نهم و دهم به ریاست محمود احمدی‌نژاد ۷۵ میلیارد متر مکعب آب شیرین اضافی و بدون پشتوانه از منابع آب زیرزمینی کشور برداشته شده است. این حجم اضافه برداشت به اندازه بیش از دو برابر کل برداشت اضافی آب در ۲۷ سال قبل از خودش بوده است. اینها فقط یک سری آمار و ارقام نیستند، این یک خسارت تاریخی است که به منابع کشور وارد شده است. در مقابل اما کوچک‌ترین اقدامی‌برای بهره وری و حفاظت از سرمایه‌های پایه کشاورزی در کشور صورت نگرفته است.چطور می‌شود از دولت احمدی نژاد حرفی نزد؟ همه چیز به تاراج رفته و بازگرداندن این سرمایه‌ها سال‌ها سرمایه گذاری و تلاش می‌خواهد.
برنامه تیم اقتصادی دولت یازدهم برای ترمیم این خرابی‌ها چه بوده است؟
درحال حاضر فعالیت‌های دولت یازدهم برای افزایش تولیدات و حفظ منابع پایه کشاورزی و نیز تدبیری برای حفظ ذخایر آبی کشور است .این منابع بسیار گرانقیمت است و بازگرداندن این ذخایر به حجم چهل سال پیش به این معنی است که باید به اندازه چهل سال عرق ریخته شود و برداشت آب نیز باید به یک دوم میزان برداشت فعلی برسد؛ همه این معضلات نتیجه خسارت‌هایی است که به نسل ایران خورده و راه بازگشتی نیز برایش وجود ندارد. نسل‌های بعدی دولت نهم و دهم را نفرین خواهند کرد. نخواهیم که با به فراموشی سپردن این خیانت‌ها و اینکه می‌گوییم نگاه‌مان باید رو به آینده باشد دولت احمدی نژاد را تبرئه کنیم.
حالا که بحث به انتقاد از دولت احمدی نژاد کشیده شد بحران کم آبی و خشکسالی هم از معضلاتی بود که دو دولت گذشته سعی در کتمان آن داشتند. لطفا قدری در خصوص وضعیت فعلی بحران آبی کشور توضیح دهید.
طبیعی هم هست، وقتی همان زمان که بسیاری از دست اندرکاران در خصوص کم آبی در ایران هشدار می‌دادند احمدی نژاد به فیروزکوه رفت و گفت: چه کسی گفته است بیلان سفره‌های آبی در این منطقه و کشور منفی است؟ واینکه هرکس بخواهد می‌تواند هرحجم آبی که لازم داشت را از چاه‌های زیر زمینی پمپاژ کند در واقع فاجعه بحران آب در ایران تشدید شد.
این چاه‌ها بعد از صحبت احمدی نژاد حفر شدند، درست است؟
بله با اجازه مجلس حفر شده بودند که در واقع مجلس با این مجوز به یک دزدی آشکار وجاهت قانونی بخشید.
بیشتر توضیح می‌دهید؟
پس از آنکه احمدی نژاد این موضوع منفی نبودن بیلان آب را در فیروزکوه عنوان کرد، به موازات آن مجلسی که در آن سال یعنی سال ۸۹ برسر کار بود، برای حمایت از رئیس جمهور مجوز حفر چاه‌هایی که غیرمجاز بودند را صادر کرد ، یعنی به دزدان آب مشروعیت داد و آن را قانونمند کرد که این خود نوعی دیگر از نسل‌کشی به حساب می‌آید. اینها خسارات سنگین زیربنایی است که هرچند سال هم بگذرد احمدی نژاد و مردانش باید پاسخی برای این خراب کاری‌ها داشته و در برابر ملت توضیح دهند، آن وقت شما می‌گویید به اندازه کافی اطلاع رسانی از خراب کاری‌های دولت احمدی نژاد صورت گرفته است؟ نخیر به اندازه کافی نبوده است.
آقای کلانتری با توجه به اینکه شما در دولت‌های پیش وزیر کشاورزی بوده اید این چند دوره را چگونه مقایسه می‌کنید؟ آیا قانون‌شکنی‌هایی که در دولت احمدی نژاد صورت گرفته و دولت یازدهم را با مشکلات عدیده مواجه ساخته، مشابه آن در دولت‌های پیش از این هم وجود داشته است؟
در دولت آقای مهندس میرحسین موسوی حدود ۲ میلیارد مترمکعب از ذخایر آب زیرزمینی اضافه برداشته کرده ایم و این رقم در دولت سازندگی به یازده میلیارد، در دولت اصلاحات به ۳۰ و در دولت احمدی نژاد به ۷۵ میلیارد متر مکعب رسید. این موضوع را در خصوص اهمیت دادن دولت‌های گذشته به حفظ منابع طبیعی کشور طرح کردم که البته در دولت اصلاحات نیز تا حدی بی توجهی نسبت به منابع زیر زمینی صورت پذیرفت.
موارد دیگری را هم می‌شود مثال زد؟ مثل موضوع انبارهای خالی.
این مهم ترین قسمت ماجرا است. بازهم تاکید می‌کنم در دولت احمدی نژاد از همه منابع کشور سوءاستفاده شده و به تاراج رفته و اکنون هیچ ابزاری برای کشاورزی اقتصادی در ایران وجود ندارد. متاسفانه در بخش‌های عمده ای از کشور دشت‌ها مرده اند و رسیدگی به آنها دیر شده است. اینها گناهانی است که حکومت‌ها و دولت‌ها باید در قبال آن پاسخگو باشند. لذا دولت یازدهم همه تلاش خود را به کار گرفته است. وقتی حسن روحانی و کابینه اش دولت را از احمدی نژاد تحویل می‌گرفتند همه انبارهای تدارکاتی کشور خالی بود.
خوراک دام، کود، سم، بذر و همه اینها صفر بود. از آنجا که من در تغییر و تحول دولت‌ها حضور داشته ام، در جریان هستم وقتی مهندس موسوی امور را به دولت آقای‌هاشمی رفسنجانی تحویل می‌داد خود مهندس موسوی تاکید کرد و در تحویل دولت سازندگی همین‌طور آقای‌هاشمی سفارش کردند که برای چند ماه تدارکات وجود داشته باشد و در زمان انتقال به دولت آقای احمدی نژاد طبق دستور آقای خاتمی این انبارها باید تا چند ماه پر باشند تا دولت جدید بتواند تدارکات خود را انجام دهد. اما دولت احمدی نژاد ناجوانمردانه عمل کرد. ابتدا که تحریم‌ها را بهانه کرده بودند و بعد هم کمبود ارز را، هرچند که ارز به میزان کافی در اختیار داشتند. اما دولت یازدهم توانست بهترین فصل تدارکات را برای کشاورزان به وجود بیاورد یعنی دوسال است که کشاورزان حداقل از نظر تدارکاتی با کمترین مشکل رو به رو هستند. نمی‌گویم صفر اما کمترین مشکلات را در این خصوص داریم.
عملکرد دولت یازدهم با توجه به بحران آب را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
دولت آقای روحانی برای حل این بحران تلاش می‌کند. حداقل در مورد بحث کم آبی وزارت نیروی فعلی سیاست‌های معکوس این وزارتخانه در زمان احمدی نژاد را پیش گرفته است. یعنی برداشت آب را به صورت محدود کرده اند. این توضیح را هم بدهم تنها کشوری هستیم در دنیا که بیش از ۵۰ درصد از آب‌های تجدید پذیر استفاده می‌کنیم. البته عدد ما نزدیک به ۹۰ درصد است و بقیه کشورهای دنیا به‌غیر از مصر زیر چهل درصد هستند. وزیر نیرو آقای چیت چیان می‌خواهد این ۹۰ درصد را برساند به زیر پنجاه درصد که این اقدام از بعد سیاسی یک خودکشی به حساب می‌آید اما خب وزیر دولت یازدهم این خودکشی را ترجیح داده است تا اینکه بخواهند منابع ملی را ویران تر کنند. وزارت نیرو برخلاف دولت‌های قبل ترجیح داده است که بیش از ۵۰درصد از آب بهره برداری نشود تا شاید بتوانند ویرانی‌های گذشته را تا حدی جبران کنند. بهانه خشکسالی را می‌آورند اما این بحث بخشی از این ویرانه است و بخش عمده سوء استفاده از منابع است.
در خصوص بهره برداری از آب یکی از اقداماتی که در دولت گذشته موفقیت به حساب می‌آمد افزایش میزان تولید محصولات کشاورزی بود اینکه دولت یازدهم قصد دارد کمتر از آب بهره‌برداری کند یعنی تولید را کاهش می‌دهد، این موضوع را چطور تحلیل می‌کنید؟
در دو دولت گذشته به دلیل علم و آگاهی پایین تصور شد افزایش تولید کشاورزی با اضافه برداشت از آب‌های زیر زمینی خدمت است و البته بخشی از این معضل از روی نا آگاهی و بخشی دیگر یک خیانت آشکار بوده است. لذا دولت یازدهم دقیقا می‌داند چه‌کار می‌کند. هرچند در بسیاری از مناطق خیلی دیر شده است. وحشت من از این است که تلاش دولت برای ترمیم خرابی‌ها به هیچ نتیجه ای نرسد چرا که نیاز نسل موجود به مواد غذایی به منابع ما فشار آورده است. و لازمه این کار آگاهی دادن به تصمیم گیران و مردم کشور است که واقعیت‌ها را بدانند و اگر خواستند خودکشی کنند آگاهانه خودکشی کنند یعنی به وضعیت موجود ادامه دهند!
در خصوص بهره بانکی بخش کشاورزی که از ۱۴ به ۲۱ درصد رسید چه تحلیلی دارید؟
بهره بانکی بخش کشاورزی را از ۱۴درصد به ۱۷ ودر نهایت به ۲۱ درصد رسانده اند. اما بخش کشاورزی پاسخگوی ۲۱ درصد بهره بانکی نیست. من از آقای دکتر روحانی و جهانگیری درخواست دارم این سود را به همان ۱۴ درصد برگردانند. بخش کشاورزی نمی‌تواند، چون خواست و میل بانک مرکزی این بوده است، خود را با ۲۱ درصد بهره بانکی تطبیق دهد. ما به التفاوت این سود باید پرداخت شود. البته این اشکالات در دولت یازدهم کم و بیش وجود دارد اما به هیچ عنوان قابل مقایسه با کاستی‌هایی که دولت قبل داشت نیست.
آن‌طور که شما ارزیابی می‌کنید دولت یازدهم یک دولت بی نقص است! همین موضوع افزایش بهره بانکی بسیار به اقتصاد کشاورزی ضربه خواهد زد. این‌طور نیست؟
البته هیچ دولتی بدون نقص وجود ندارد اما واقعا دولت آقای روحانی شاهکار کرد با آن آگاهی که من داشتم از تدارکات بخش کشاورزی در تابستان سال ۹۲ و اینکه وحشت همه ما این بود سکته بزرگی به بخش کشاورزی وارد شود بسیار عالی عمل کرده است .حالا ممکن است آقایان در مجلس بگویند برخی از اقدامات دولت یازدهم برای جلوگیری از هدر رفت منابع آبی کشور غیر قانونی بوده است. اما در همان سال اول انبارهای تدارکات مرغ و تخم مرغ جارو زده شده بود و شخص دکتر روحانی آمد تعهد داد که شما وارد کنید و من همه هزینه‌ها را پرداخت می‌کنم. همین شده است که حالا همه مجلسی‌ها و دلواپسان به جان دکتر روحانی افتاده اند. بزرگ‌ترین اشکالی که من هم در کاردولت یازدهم می‌بینم همان افزایش سود بخش کشاورزی از ۱۴ به ۲۱ درصد است. در بقیه زمینه‌ها اینها تلاش‌های خودشان را کرده‌اند که هم اشتباهات دو دولت گذشته را جبران کنند و هم در راستای حفظ منابع پایه و کشاورزی پایدار حرکت کنند. همچنین وزیر نیرو را هم باید دولت پشتیبانی کند تا منابع آبی کشور را پایدار کرده و بهره برداری از آن‌را کاهش دهد.
این بهره چرا افزایش پیدا کرد؟
بانک مرکزی به بخش کشاورزی زور گفت و گویا دولت هم تسلیم شده است. وقتی نرخ بازگشت سود بخش کشاورزی به ۱۵ درصد هم نمی‌رسد چطور می‌تواند ۲۱ درصد سود بانکی پرداخت کند. الان بانک کشاورزی مفهوم خودش را از دست داده است. یعنی از نظر ما بانک کشاورزی با هیچ یک از این بانک‌های تجاری تفاوتی ندارد وقتی قرار است بهره اش ۲۱ درصد باشد و فقط در اینجا از کلمه کشاورزی سوء استفاده صورت گرفته است. خود وزارت جهاد کشاورزی عملکرد نسبتا قابل قبولی دارد و این موضوع بر می‌گردد به سیاست‌های پولی و بانکی وزارت اقتصاد و دارایی؛ به نوعی سیاست تحمیلی اقتصاد و دارایی است. اگر می‌خواهند در کشاورزی سرمایه گذاری شود و یا اینکه بهره وری این بخش افزایش پیدا کند و استفاده از منابع پایه بدون تخریب منابع موجود صورت گیرد راهکارش سرمایه گذاری است.
آقای کلانتری، با نگاه به آینده و همه تلاش‌هایی که در حال انجام است به نظر شما چگونه می‌توانیم در ایران یک کشاورزی رقابتی ایجاد کنیم؟
اگر ایران می‌خواهد کشاورزی رقابتی با دنیا داشته باشد باید توجه کنیم حداقل ۲۰ تا ۲۵ درصد از هزینه‌های کشاورزی مربوط به آب است که در بسیاری از کشورهای پیشرفته حتی این هزینه وجود ندارد. ۲۱ درصد سود بهره که ما در ایران داریم در دیگر کشورها برای کشاورزان یک تا دو درصد است. ما به لحاظ هزینه ای حداقل چهل درصد عقب‌تر از کشاورزان رقیب هستیم، چطورمی‌توانیم به رقابتی شدن کشاورزی در ایران با دیگر کشورها فکر کنیم؟ مشکلات داخلی را هم که برای شما شرح دادم. در یک جنگ نا برابر امکان رقابت وجود ندارد. آن‌هم با از بین بردن منابع تولید مثل آب و خاک و پوشش گیاهی و منابع ژنتیکی.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید