برچسب: دکتر حسن بلوری

در مقاله‌ی حاضر می‌خواهیم با یکی دیگر از راه ‌حل‌های مطرح برای مسئله‌ی پس‌زمینه ـ خاستگاه و بافتار فضا و زمان ـ به اصطلاح ’کوانتای فضا و زمان‘،’بِیت‌های کوانتومی فضا و زمان‘ و یا ’”اتم‌های” فضا و زمان‘ آشنا شویم.

شواهد تاریخی نشان می‌دهند که دانش فلسفه و علم فیزیک مُدام در حال توسعه هستند. اما آنچه در این میان مشهود و قابلِ تاُمل است ناروشنی منشاء مفهوم‌های مشترک و اساسی آن‌ها، یعنی فضا و زمان، است. به‌همین خاطر نمی‌توان فلسفه و فیزیک را تا روشن شدن خاستگاه این مفاهیمِ بنیادی کامل دانست

در قوانین اساسی علم پارامترهایی به نام ثابت‌های طبیعی مطرح هستند که بنابر یافته‌ها نقش تعیین کننده در سرنوشت کیهان دارند. طبق این قوانین کوچکترین انحراف در ثابت‌های طبیعی می‌توانست به‌‌شکل‌گیری کیهانی متفاوت از کیهان ما منجر شود. باز طبق همین قوانین کل ویژگی‌های کیهان تابع ثابت‌های طبیعی می‌باشند. بدین‌سان ما مدعی هستیم که قوانین علم جهانشمول ‌هستند، ادعایی بسیار بزرگ. آیا این ادعا صحت دارد؟ چگونه می‌توان از صحت آن‌ مطلع شد؟ بی‌تردید اثبات آن‌ نیازمند پیش‌زمینه (پیش‌دانش، فرض، ایده) است و این خود نیازمند پیش‌زمینه‌ای دیگر. لذا روشن است که این موضوع به حوزه‌ی توانایی‌‌شناختی (Erkenntnisfähigkeit) تعلق دارد و لازم است از جانب فیلسوفان بررسی شود

برای ما تصور این‌که یک ذره‌ می‌تواند همزمان در مکان‌های مختلف باشد اگر نه محال حداقل اما بسیار دشوار است. از این‌رو ما مایلیم آن را یک فانتازی، یک برداشت غلط بدانیم. غافل از آن‌که چنان پدیده‌ای واقعیت دارد و به اثبات رسیده است

ما هر نوع پدیده¬ای را از راه حس¬های پنجگانه و دستگاه ادراک خود درمی¬یابیم. ارزیابی ما از پدیده¬ها زمانی به واقعیت نزدیک¬ است که از ساختار، عملکرد، توان و محدودیت¬های ابزار شناخت تصوری درست داشته باشیم و آن¬ها را همواره در مشاهدات خود منظور بداریم (نگاه برایشی). در غیراین¬صورت امکان برداشت نادرست از پدیده¬ها کم نخواهد بود

در این مقاله می‌کوشم جنبه‌هایی از مسائل بنیادی حل نشده‌ی نظریه کوانتوم در رابطه با مفهومِ واقعیت را به زبان ساده بیان ‌کنم. توضیحات ارایه شده نشان می‌دهند که لازم است مفاهیم نظریه کوانتوم از جمله و به‌ویژه مفهوم واقعیت از جانب فلسفه هرچه بیشتر به چالش کشیده شود

در ابتدای مقاله‌ی پیشین تحت عنوان ’مفهوم مادّه در تراکم‌های بسیار بالا‘ گفته شد: “…. که در این مقاله دانسته به مسائل نظریِ سیاه‌چاله‌ها مانند نظریه نسبیت عام، دینامیکِ سیاه‌چاله‌ها، مکانیسم هم‌جوشی سیاه‌چاله‌ها، ترمودینامیک و آنتروپی سیاه‌چاله‌ها پرداخته نمی‌شود.” حال در این مقاله می‌کوشم نکات نام‌برده را توضیح دهم

تراکم بسیار بالای مادّه در بخش‌هائی از کیهان باعث شکل‌گیری فرم‌ها و حالت‌های نامتعارفِ مادّه مانند سیاه‌چاله‌ها می‌شود. این نوع فرم‌ها و حالت‌های نامتعارف مادّه را می‌توان با یاری مفهومِ‌های مادّه۲، پادمادّه۳ و مادّه‌ی منفی۴ و علمِ اخترفیزیک (astrophysics) ـ شاخه‌ای از فیزیک که ماهیت اجرامِ کیهانی مانند ستارگان و کهکشان‌ها را با اصولِ فیزیک و شیمی بررسی می‌کند ـ مطالعه کرد

مفهومِ فضا مانند مفهومِ زمان و مفهومِ مادّه در صد سال گذشته در ارتباط با دست‌آوردهای شگرفِ علمی تغییرات اساسی داشته است، تغییراتی حاصل از نقد فیزیکی و فلسقی آن. مفهومِ جدید فضا بسیار متفاوت از آنی است که در طول هزاران سال گذشته تا اوایل قرنِ بیستم مطرح شده‌اند

دنیای ناشناخته شده‌ای بروی علم و فلسفه گشوده می‌شود!

“نامه خدا” معروف‌ترین و یکی از آخرین نامه‌های آلبرت اینشتین است. شهرت و اهمیت آن به این خاطر است که اینشتین در آن دیدگاه خود را در باره‌ی دین و خدا به‌طرز کاملا واضح و روشن بیان می‌دارد

مفهوم مادّه و چیستی آن، هم‌چون مفهوم‌ زمان و مفهوم فضا، یکی از اصلی‌ترین مسائل در تاریخ اندیشه انسان بوده و می‌باشد. نظریه‌های مختلفی در باره‌ی مفهوم مادّه از ماقبل سقراط تا عصر حاضر (در یونان باستان، چین و هند قدیم و در قرن‌های اخیر به‌ویژه از جانب علم فیزیک) بیان شده‌اند

“چرا به‌جای هیچ، چیزی وجود دارد؟” پرسشی است که ‌بنظر اولین‌بار گُتفرید ویلهلم لایب‌نیتز، فیلسوف و ریاضیدان آلمانی ۱۶۴۶ـ۱۷۱۶، مطرح کرده است. این پرسش به “پرسشِ اساسی” معروف است

دست‌آوردهای علمی ـ فنی یک قرن گذشته بخوبی نشان می‌دهند که نظریه کوانتوم و نظریه نسبیت (خاص و عام) توان توضیح ساختارها و فعل‌و‌انفعالات کیهان (cosmos ,universe) در اندازه‌های بسیار کوچک (ذرات مادون اتم‌ها) و در اندازه‌های بسیار بزرگ (تقریبا تا انتهای گیتی یا کیهان قابل مشاهده) را دارند

اصلِ علیّت بیان از رابطه‌ی خاص بین رویدادها دارد. ساده‌ترین شکل آن رابطه‌ی بین دو رویداد، علت و معلول، است که در آن معلول نتیجه‌ی علت ‌انگاشته می‌شود. اما این انگاشت متکی بر چه برهانی است؟ آیا می‌توان صحت آن را اثبات نمود؟ و یا آیا آن تنها یک انگاشت متافیزیکی است؟

واژه‌یِ زمان: از نظر واژه‌شناسی، زمان ریشه‌گرفته از واژه‌ی زَروان یا زُروان است. زروان نام یکی از ایزدان در ایران باستان است. زروان در نوشته‌های پهلوی به‌معنای الهه‌ی زمان است. این نام در اوستا نیز ذکر شده است. آئین زروانی صورتی از آئین زرتشتی بوده و زروان برای زروانیان وجود غایی محسوب می‌‌شده است

آگاهی و دانش از بخش‌‌ها و لایه‌های گوناگون تشکیل می‌شوند که هر یک در بستری متناسب با تاریخ جامعه از توسعه‌ معینی برخوردار است. با تفکیک مفاهیم علم و دانش۱ متوجه می‌شویم که هرچه یک جامعه‌‌ علمی‌تر می‌شود به‌همان میزان نیز به همآهنگی و توان بیشتری دست می‌یابد

ملاحظه‌ی مبانی و دست‌آوردهای علم کوانتوم ما را بر آن می‌دارد که به بازنگری و تجدیدنظر‌ در یافته‌های معرفت‌شناسی کلاسیک همت گماریم. به این علت که این علم پایه‌‌ای اساس نگاه معرفت‌شناسی کلاسیک را به شدت زیر سؤال برده است. ما می‌خواهیم معرفت‌شناسیِ متکی به علم کوانتوم را معرفت‌شناسی کوانتوم نامگذاری کنیم

«ما با چشم‌های خود تماشا می‌کنیم اما با مغزمان می‌بینیم. این دید بیشتر بستگی به مفاهیم آموخته انسان دارد تا به آورده‌ی عصب بینائی.»

این وضع بیانگر واقعیتی است غیرقابل انکار: اصل عدم حتمیت (قطعیت) در مشاهدات (اندازه گیری‌ها).۱۰ این امر بسیار مهم تنها برای فیزیک حائز اهمیت نمی باشد بلکه در فلسفه نیز مد نظر بوده و هست. تعبیر درست از بسیاری از پروسه‌ها در طبیعت نیازمند توجه کافی به مسئله‌ی عدم حتمیت و استفاده از علم استاتیستیکی (آماری) است