ماهنامه خط صلح _ یک. در فیلم روزی روزگاری امریکا، دیوید آرونسون (رابرت دنیرو) بعد از سال‌ها برگشت به محله‌ی قدیمی در مقابل این پرسش که «این همه سال چه می‌کردی؟» جواب کوتاه و تأمل‌برانگیزی می‌دهد: «شب‌ها زود می‌خوابیدم!»
خواب شبانه راهکاری است برای فراموشی. اما راهکاری فقط در آزادی. در چهاردیواری زندان، زیر سایه‌ی سنگین بیداری، علاج فراموشی، خواب نیست.
دو. تا قبل از زندان هرگز نمیدانستم صداوسیمای جمهوری اسلامی شبکه‌ای دارد به نام رادیو آوا. به نظرم اکثریت بینندگان این شبکه، زندانیانی هستند که سال‌هاست از شنیدن آوای آزادنه‌ی یک موسیقی گوش‌نواز محروم‌اند. برای یک زندانی شنیدن یک موسیقی بعد از ماه‌ها انفرادی و محرومیت، لذتی فراتر از تصور است.
بخش مهمی از زندگی یک زندانی را همین جعبه‌ی جادویی پر می‌کند و در زندان‌های محرومی چون زندان تهران بزرگ، زندانیان برای حضور در اتاق‌های دارای تلویزیون، رقابتی نفس‌گیر دارند.
اغراق نیست که بخش مهمی از بینندگان صداوسیمای جمهوری اسلامی همین زندانیان هستند؛ البته تا زمان دسترسی به امکان‌های جدید. این امکان‌ها زندان به زندان فرق می‌کند. در جایی مثل رجایی‌شهر (یا گوهردشت)، فلش‌های قاچاق، با قیمت‌های میلیونی و در جایی مثل بند چهار اوین با بانک دی.وی.دی که خود زندانیان خریداری کرده‌اند. از آن به بعد بخش عمده‌ی تفریح زندانیان تماشای سریال‌های شبکه خانگی است.
سه. تا قبل از زندان هرگز تجربه‌ای از دیدن چنین سریال‌هایی نداشتم: «ممنوعه»، «یاغی»، «قورباغه»، «بی‌گناه»، «آقازاده»، «جیران»، «حرفه‌ای»، «پوست شیر» و غیره. تماشای این سریال‌ها زمان زیادی از زندگی یک زندانی را به خود اختصاص می‌دهد. سریال‌هایی که با وجود همه‌ی ضعف‌ها در مقایسه با نمونه‌های خارجی، به راحتی حتی در زندان هم جایگزین صداوسیمای جمهوری اسلامی می‌شوند.
چهار. دلیل این جایگزینی، نقطه‌ی تمایز و زیبایی‌های بصری و داستانی این سریال‌هاست که برای یک زندانی تجربه‌ای است منحصر در شرایط محرومیت از یک زندگی واقعی.
از جمله جذابیت‌های بصری، می‌توان به حضور زنان با چهره‌هایی زیبا و پوشش‌هایی متفاوت از تعاریف رسمی، تداعی زندگی واقعی و تجربه‌ای است کوتاه از حس زندگی در محیطی کاملاً مردانه. به عبارتی دیگر کلوزاپی زنانه در محیطی کاملاً مردانه است. این درست برعکس سریال‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی است که فاقد چنین جذابیتی هستند؛ سریال‌هایی مبتنی بر ارائه‌ی تصویری رسمی و غیر واقعی از زنان که ناسازگار با عرف امروز جامعه‌ی ایرانی است.
سریال‌های شبکه خانگی مملو از صحنه‌هایی از معاشقه گفتاری زنان و مردان، تصاویری از رقص و پایکوبی و جشن‌های چشم‌نواز است.
لوکیشن‌های لوکس، فضای مدرن شهری و حتی ارائه‌ی تصاویری زیبا از طبیعت در این سریال‌ها بخش دیگری از جذابیت بصری برای زندانیان است.
هم‌چنین باید از جذابیت‌های داستانی این سریال‌ها گفت. برخلاف سریال‌های صداوسیما، سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی مملو از داستان‌هایی است که عبور از خط قرمزهای رسمی از مشخصه‌های آن‌ها است. سناریوهایی بر پایه‌ی مثلث‌های عشقی، خیانت‌های دو طرفه، حوادث تاریخی، مبارزات ورزشی، واقعیت‌های تلخ اجتماعی و غیره، هیجان، حادثه و تعلیق را برای یک زندانی مهیا می‌کند؛ چیزهایی که در شرایط خاص زندان، فرد محبوس به شدت به آن‌ها نیازمند است و اثرگذاری بیش‌تری از مسکن‌های روانی دارد.
میزان علاقه‌ی زندانیان به این سریال‌ها به گونه‌ای است که رقابت میان اتاق‌ها، سالن‌ها و حتی بندها برای دستیابی فوری‌تر به سریال‌هایی که وارد زندان می شوند، به امری عادی بدل شده است. تماشای مداوم این سریال‌ها حتی به صورت بیست‌وچهار ساعته در زندان نیز امری غریب نیست.
در واقع در هر زندانی که چنین امکانی وجود دارد، عملاً تماشای شبکه‌های صداوسیمای جمهوری اسلامی به حاشیه می‌رود و به بخش‌های خبری آن محدود می‌شود.
قابل پیش‌بینی است که کنترل و نظارت صداوسیما بر سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی به معنی از دست رفتن این جذابیت‌های بصری و داستانی است؛ نظارتی که احتمالاً برای هیچ قشری به اندازه‌ی زندانیان سخت و تلخ نخواهد بود، دلیل آن هم واضح است: زندانیان هیچ آلترناتیو دیگری ندارند.
پنج. در زندان و در شرایط ساعت‌ها بیداری، علاج فراموشی برای بخش عمده‌ای از زندانیان، تماشای سریال‌های شبکه‌ی نمایش خانگی است. سریال‌هایی که با همه‌ی ضعف‌ها، در شرایط محدودیت، امکانی است برای رویای آزادی، امکانی است برای رها شدن لحظه‌ای از سنگینی آوار زندان، امکانی است برای شادی‌های ساده‌ی جمعی، امکانی است برای…
برای جمهوری اسلامی اما، از بین بردن این امکان‌های کوچک، عادتی سیستماتیک است؛ انگاری که با سیستمی مازوخیست مواجه باشیم که از سلب هر امکان کوچکی برای شهروندانش لذت می‌برد.
کنترل صداوسیما بر سریال‌های شبکه خانگی از بین بردن این امکان‌های کوچک است.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید