***

نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی تاکنون دو اسپانیایی، «خاویر سولانا» و «جوزپ بورل»، یک بریتانیایی، «کاترین اشتون» و یک ایتالیایی، «فدریکا موگرینی» بوده است. این اولین بار است که یک سیاست‌مدار از کشور استونی از سوی ۲۷ دولت اتحادیه اروپایی نامزد این پست شده و مشروط به این‌که از سوی پارلمان اروپا  هم تایید شود، در واقع سمتی را در اختیار خواهد گرفت که چیزی شبیه وزیر خارجه و دفاع اتحادیه اروپاست.

کایا کالاس که اکنون نخست‌وزیر استونی است در ماه خرداد امسال برای تصدی سمت نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجی و امنیتی نامزد شد. در جریان نشست شورای اروپا در بروکسل، رهبر حزب اصلاحات استونی حمایت گسترده‌ای از سوی سران دولت‌ها و حکومت‌های اتحادیه اروپا برای پذیرش این پست بسیار تاثیرگذار دریافت کرد.

کالاس که از دو سال پیش تاکنون ریاست دولت استونی را بر عهده داشته است، اگر اتفاق غیرعادی پیش نیایید، در دهم آذر امسال جانشین جوزپ بورل از اسپانیا خواهد شد که خصوصا در دو سال آخر ریاست خود به‌طور واضحی سیاست همراهی و کُرنِش در برابر جمهوری اسلامی داشت.

زمانی که حکومت ایران دست به سرکوب خونین اعتراضات سال ۱۴۰۱ زد و ایرانیان به شکل کاملا بی‌سابقه‌ای در تظاهرات در شهرهای اروپایی از جمله بروکسل که مقر اتحادیه اروپاست خواستار اعلام شدن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان «سازمان تروریستی» از سوی اروپا بودند، آلمان به عنوان یکی از کشورهای اصلی اتحادیه اروپا از این طرح حمایت کرد و بریتانیا به عنوان عضو سابق و شریک کلیدی اتحادیه، موضوع را برای بررسی در دستور کار داشت اما بورل به ناگهان اعلام کرد که اتحادیه سپاه را در فهرست تروریستی نمی‌گذارد و  «صدای معترضان قوانین ما را تغییر نمی دهد».

جمهوری اسلامی که تا پیش از آن سپاه پاسداران را در معرض وارد شدن به فهرستی می‌دید که قبلا ایالات متحده در زمان ریاست جمهوری «دونالد ترامپ» دست به آن زده بود، خرسند و با اعتماد به‌نفس بیشتری به سرکوب معترضان ادامه و حتی شهروندان اروپایی بیشتری را به اتهام «تحریک به اعتراض» بازداشت کرد. یکی از این افراد یک دیپلمات سوئدی اتحادیه اروپا بود که گفته شده بود برای سفر تفریحی به تهران رفته بود و اتحادیه اروپا  تا ماه‌ها خبر بازداشت او را مخفی نگه داشت تا این‌که موضوع سرانجام از سوی روزنامه آمریکایی «نیویورک تایمز» درز داده شد.

بورل بارها از سوی معترضان ایرانی و نمایندگان پارلمان اروپا بابت رویکردش در برابر جمهوری اسلامی که به رادیکال شدن رفتار حکومت ایران انجامید، مورد انتقاد قرار گرفت اما تجدیدنظری در این رفتار نکرد. اینک او پس از ۵ سال، آخرین هفته‌های خود را در این منصب سپری می‌کند و خانم کالاس در انتظار گرفتن منصب پرقدرت اوست.

او پس از این‌که نامزد جانشینی بورل شد در در شبکه اجتماعی  ایکس نوشت که «از حمایت شورای اروپا افتخار می‌کنم، این یک مسوولیت عظیم در این لحظه از تنش‌های ژئوپلیتیکی است.»

کالاس می‌گوید: «جنگ در اروپا، افزایش ناپایداری در همسایگی ما و این بی‌ثباتی به‌طور جهانی، چالش‌های اصلی سیاست خارجی اروپا هستند. هدف من تلاش برای دستیابی به وحدت اتحادیه اروپا، حفاظت از منافع و ارزش‌های اتحادیه اروپا در زمینه ژئوپلیتیکی تغییر یافته و ساختن ائتلاف‌های جهانی خواهد بود. تلاش خواهم کرد تا با تمام کشورهای عضو اتحادیه اروپا و نهادهای مختلف همکاری کنم تا وحدت اتحادیه اروپا را حفظ و تقویت کنیم. مرحله بعدی البته  حضور در پارلمان اروپا است – هدف من این است که اکنون حمایت نمایندگان پارلمان اروپا را (برای رای اعتماد) جلب کنم.»

کالاس از سال‌ها نماینده پارلمان استونی و پیش از رسیدن به نخست وزیری، عضو پارلمان اروپا بوده است؛ بنابراین به راه‌های رسیدن اجماع و همفکری یعنی کار روزانه نمایندگان کاملا آشناست.

 او اولین زن رهبر در احزاب بزرگ استونی است اما از آن‌جا که روابط ایران با  کشورهای حوزه بالتیک، جایی که استونی یکی از کشورهای عضو آن است، بسیار ضعیف و در حد قطع رابطه است، کالاس زمینه‌ای نداشته که درباره ایران به‌طور مستقیم اظهارنظر کند اما نظرات صریحی درباره تکیه‌گاه این روزهای جمهوری اسلامی دارد.

کالاس  به وضوح عملکرد «ولادیمیر پوتین»، رهبر روسیه که «علی خامنه‌ای» تکیه‌ بی‌سابقه‌ای به او دارد را، زمینه‌ساز بروز بحران و بی‌ثباتی در اروپا می‌داند و می‌گوید که باید از اوکراین حمایت سیاسی و نظامی بیشتری کرد تا در برابر روسیه شکست نخورد.

همکاری نظامی جمهوری اسلامی ایران با روسیه در تجاوز روزانه به شهرهای اوکراین بی‌تردید یکی از مسائلی است که با وجود رویکرد مصالحه‌جو و پر از نرمش بورل هم رابطه دو طرف را مخدوش و متشنج کرده است. اتحادیه اروپا تاکنون تحریم‌های کم‌و‌بیش بی‌سابقه‌ای بابت همکاری نظامی حکومت ایران با پوتین برای تداوم تجاوز به اوکراین وضع کرده است.

کشورهای پیرامونی دریای بالتیک که از نظر جغرافیایی مجاور روسیه هستند، بیشتر در معرض خطر سیاست‌های تهاجمی و جنگ‌افروزانه پوتین قرار دارند و از همین‌رو درک متفاوتی از دیگر دولت‌های اروپایی از این مخاطرات دارند.

در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ، کایا کالاس به عنوان نخست‌وزیر استونی نقش مهمی در تقویت روابط کشورش با آمریکا ایفا کرد. با این حال، رابطه او با دولت ترامپ در برخی زمینه‌ها با چالش‌هایی همراه بود.

کالاس به عنوان یک سیاست‌مدار لیبرال و حامی اتحادیه اروپا، اغلب با سیاست‌های ترامپ در حوزه‌های مختلف اختلاف نظر داشت. ترامپ در دوران ریاست جمهوری‌ خود دیدگاه‌های متفاوتی در مورد نقش «ناتو» و تعهدات دفاعی آمریکا در قبال اروپا مطرح کرد که این موضوع نگرانی‌هایی در میان کشورهای بالتیک از جمله استونی ایجاد کرد.

با این وجود، کالاس تلاش کرد تا روابط خود با آمریکا را حفظ و تقویت کند و از اهمیت همکاری‌های امنیتی و دفاعی میان دو کشور حمایت می کرد. به تقویت همکاری‌ها و روابط دوستانه با آمریکا متعهد بود و سعی داشت تا از منافع امنیتی و اقتصادی استونی در این رابطه حمایت کند.

 اگر برنده انتخابات ریاست جمهوری آبان‌ماه امسال در آمریکا ترامپ باشد، کالاس تجربه کار با دولت او را که سیاستی سخت‌گیرانه در برابر جمهوری اسلامی داشته در سابقه خود دارد و در صورتی که «جو بایدن» برای یک دوره دیگر هم به پیروزی برسد، دو سیاست‌مدار لیبرال که به تقویت ناتو در اروپا اعتقاد دارند، کار راحت‌تری در پیش خواهند داشت.

روابط جمهوری اسلامی با اتحادیه اروپا در حال حاضر وضعیتی مشابه قطع رابطه است. از میان ۳۷ دولت عضو اتحادیه اروپا، حتی یک کشور هم پیروزی «مسعود پزشکیان» را به عنوان رییس‌جمهور جدید ایران تبریک نگفته است.

در آلمان دادگاهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را مرتکب اعمال تروریستی شناخته و مانعی که بورل درباره برای اعلام سپاه به عنوان سازمان تروریستی خوانده بود، مرتفع شده است. در بریتانیا هم وزیر خارجه و وزیر کشور دولت  جدید از حزب کارگر هر دو وعده داده‌اند که سپاه پاسداران را وارد فهرست سازمان‌های تروریستی می‌کنند که راه اتحادیه اروپا را برای اقدام مشابه آسان‌تر خواهد کرد.

استونی که ریاست دولت آن اکنون در اختیار خانم کالاس است، همچون دیگر کشورهای اتحادیه اروپا تبریک به جانشین «ابراهیم رئیسی» خودداری کرده است. حضور کایا کالاس به جای جوزپ بورل دوره راحت‌تری برای جمهوری اسلامی در ارتباط با اتحادیه اروپا نخواهد بود.

ایران وایر