مشکلات صنعت نساجی هم‌اکنون به بخش‌های دیگر نیز سرایت کرده که بخشی از آن را در صنف پارچه فروشان به وضوح مشاهده می‌کنیم.
اصفهان – خبرگزاری مهر: صنعت نساجی در اصفهان یکی از قدیمی‌ترین صنایع این استان به شمار می‌رود چنانچه به اعتقاد برخی این تولیدات به کشورهایی چون انگلستان نیز صادر می‌شد اما اکنون تار و پود نساجیهای اصفهان از هم گسسته است.
به گزارش خبرنگار مهر، دیوار کهنه آبی که رنگش به دودی می زند خرابه ای است که از یک امپراطوری از نفس افتاده در خیابان چهارباغ بالا خبر می دهد.اما هنوز هم بخش هایی کهنه و مخروبه آنها پابرجاست با کلی پاره آهن‌هایی که در جلوی آن انبار شده. یا شاید آگهی فروش سرقفلی هایی است که خودنمایی می کند.تنها مشتریهای این سالها، دیوارهای پر از خستگی و تنهایی است که گرد زمان را از ۱۳۰۲خورشیدی یدک می کشند.
برای تاریخ گذشته نساجیهای کهنه دیروز، امروز باید تاریخ را ورق بزنی و به گذشته گام بگذاری . زمانی که اولین کارخانه نساجی در فضایی بی‌رمق و نامعلوم به نام شخصی به نام عطا‌ء‌الملک دهش گره می خورد؛ کسی که دست به کار عجیبی زد و با همکاری یک آلمانی به نام شونمان، کارخانه نساجی را به اصفهان وارد کرد. هفت دست در واقع اولین کارخانه ای بود که نهضت عظیمی را کمتر از یک دهه در اصفهان ایجاد کرد و از همان زمان به بعد بود که اصفهان به قطب نساجی کشور تبدیل شد.
اما این امپراطوری کم کم رو به افول گذاشت زمانی که همسایگان تصمیم گرفتند بر انگشتان زخمی کارگران نساجی نمک بپاشند و کم کم کالاهای خارجی جای پایی در بازارهای ایران باز کردند تا سابقه طولانی این کارخانجات به کما برود.
البته بماند که عقب ماندگی از فناوری ، عدم نوسازی و نبود بهره وری از دلایل دیگر بروز بحران در نساجی های اصفهان بود و از آن زمان بود که دیگر چرخ کارخانه ها نچرخید و واقعیتی تلخ، شیرینی تولید داخلی را از بین برد.” اینکه ایران در چرخه صنعت نساجی جهان حرفی برای گفتن ندارد.”
از سوی دیگر با اینکه همه مسئولان دست‌اندرکار نساجی کشور، از حمایت از این صنعت سخن گفته و آینده‌ای روشن را برای آن پیش‌بینی می‌کردند اما به مرور نساجیهای ایران در مسیر تولید محصول داخلی، قربانی تعرفه‌های بالای واردات پنبه شدند. روی دیگر سکه هم تعرفه‌های پایین واردات پوشاک بود که باعث اشباع شدن بازار از محصولات خارجی شده و طبیعی بود که تنها تولید کننده داخلی ضرر می کرد کسی که منسوجاتش به رقابتی نابرابر با تولیدات دیگر کشورها برخاسته بود.
خیلی چیزها در خاطره خیابان استانداری ماند. وقتی که کارگران کارخانه سیمین خیابان استانداری را قرق کردند تا از حقوقشان بگویند اما کاری از کارخانه های از نفس افتاده ساخته نبود چون نیروی انسانی متخصص ، کارآفرینان مناسب به همراه سرمایه گذاری کلان و پشتکار لازم از الگوهایی بود که صنعت نساجی اصفهان فراموشش کرده بود.
پس کارخانه ها ورشکسته شدند. بسیاری با ۱۸ سال سابقه کار ۲۲ ماه حقوق به تعویق افتاده داشتند. این اتفاقات همین طور ماند تا کارخانه ها بدون سرمایه لازم همچنان سردرگم بمانند و تنها کاری که از دستشان برآمد این بود که هزاران نفر را رهسپار خانه هایشان کنند چون تولید خوابید و هنوز هم بیدار نشده است.
پارچه های خارجی پنبه داخلی ها را زدند
با تمام اینها و با اینکه مدیرکل دفتر صنایع نساجی و پوشاک وزارت صنعت، معدن و تجارت از تلاش‌هایی خبر داد که به منظور ارتقای صنعت نساجی کشور و صنایع پیرامونی با هدف محدود کردن واردات در حال انجام است کاری از پیش نرفت: “تمام تلاش ما این است که جلوی کاهش تعرفه واردات پوشاک به کشور را بگیریم [چون] با رونق صنعت پوشاک، چرخه‌های تولیدی دیگر کشور مانند پنبه‌کاری و کارخانه‌های ریسندگی و بافندگی هم رونق می‌گیرد.”
اما فعلا آنچه هست اینکه رونق بازار پوشاک ایران با محصولات هندی، پاکستانی، ترکیه‌ای و البته چینی رقم خورده آنچنان که به باور بسیاری از کارشناسان و تولیدکنندگان و فروشندگان پوشاک ، ۷۰درصد نیاز کشور به پوشاک از طریق اجناس و کالاهای خارجی تامین می‌شود؛ اجناسی که عمدتا هم به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود.
با اینکه نفوذ این پدیده به صنعت نساجی چنان مهم برآورده می‌شود که مقامات ارشد کشور را نیز به جبهه‌‌گیری در قبال قاچاق یا واردات بی‌رویه منسوجات خارجی به ایران واداشته اما با تمام اینها کارخانه ها هنوز هم در اغما به سر می برند.
عبدالوهاب سهل آبادی که به عنوان بالاترین مقام خانه صنعت و معدن نام برده می شود احداث شهرک تخصصی نساجی را راهکاری برای رفع مشکل می داند .
رئیس خانه صنعت و معدن وجود برخی مشکلات جزئی در مقوله صادرات را از معضلات این بخش دانسته و معتقد است: ضروری است که از صادرکنندگان حمایت ویژه ای صورت گیرد.
وی پنبه را محصولی استراتژیک و به عنوان طلای سفید می‌داند و بر این باور است که باید برای تولید پنبه در داخل کشور از کشاورزان در قالب پرداخت یارانه حمایت کرد.
وی با اشاره به قدمت و کیفیت صنعت نساجی در اصفهان اظهار می دارد: باتوجه به اینکه شهر منچستر به عنوان قطب نساجی در کشور انگلستان محسوب می شود در گذشته پارچه لباس پلیس انگلیس از اصفهان تأمین می گردیده است.
زخمهای کهنه سر باز می کند
وقتی سالها پیش اولین زمزمه های مشکلات کارخانجات نساجی در شهر پیچید.
کرامت جهانگرد، رئیس وقت سازمان صنایع و معادن استان اصفهان در آن زمان در برنامه ای خبری، اعلام کرد که بحران نساجیهای استان به‌طور کامل حل و تمامی طرح نوسازی و بازسازی صنایع نساجی استان که از سال ۷۹ شروع شده بود، اجرا شده است.
اما تمام اینها در حالی مطرح شد که بیش از هزارها کارگر از بزرگ‌ترین واحدهای تولیدی و صنعتی کاشانی منتظر حقوق معوقه خود بودند و کارخانه ای که روزگاری، صنعت کشور، به‌طور عام، و نساجی، به‌طور خاص به آن افتخار می‌کردند رو به افول گذاشته بود.
زخمهای کهنه دوباره سر باز کرد چون فقط کاشانیها نبودند. کارگران کارخانه سیمین و بقیه نیز دردهایشان شروع شده بود.بحران شروع شده بود و کارخانه ها در آستانه تعطیلی بودند یا نیمه تعطیل شدند.
از آن زمان تا کنون این بحران ادامه دارد بحرانی که معلوم نیست به کجا بیانجامد.چون بسیاری از کارخانه ها حتی قادر به بازپرداخت بدهی خود به بانک‌ها نیستند.این در حالی است که به گفته دبیر انجمن کارفرمایان نساجی، یک سوم نساجیهای کشور در اصفهان فعالیت دارند.
مظفر چلمغانی دبیر انجمن صنفی کارفرمایان نساجی استان اصفهان با اشاره به اینکه نساجی یک فرصت است که باید در صنعت توجه وی‍ژه‌ای به آن شود، می افزاید: ارزش افزوده این صنعت بسیار بالاتر از دیگر صنایع است.
وی با بیان اینکه در حال حاضر صنعت نساجی با این ارزش افزوده پایین پاسخگو نیست، اظهار می دارد: رویه‌ای که در این صنعت ایجاد شده سبب کاهش تولید و نابسامانی در صنعت نساجی شده است.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان نساجی استان اصفهان گفت: با وجود پتانسیل بالای صنعت نساجی در کشور به جای صادرات، بیشتر وارد کننده مصنوعات قاچاق به کشور هستیم.
وی با اشاره به اینکه امروز در صنعت نساجی بیشتر وارد کننده هستیم، اظهار داشت: با وجود سودآور بودن صنعت نساجی اما به دلیل بی توجهی در ارائه مواد اولیه به کارخانه ها امروز واردات مصنوعات نساجی با قوت بیشتری در کشور انجام می شود.
دبیر انجمن صنفی کارفرمایان نساجی استان اصفهان با بیان اینکه کارخانجات نساجی به دلیل مشکلات بسیار خود امروز فقط با ۳۰ درصد ظرفیت خود کار می کنند، افزود: به دلیل قفل بودن گشایش اعتبار، امکان وادرات مواد اولیه به سختی و تنها با دور زدن تحریم ها انجام می شود.
وی با تاکید بر اینکه ایران بیشتر واردکننده مصنوعات نساجی است، تصریح کرد: کشورهای ترکیه، چین و هندوستان رقبای نساجی ایران هستند.
چلمغانی در خصوص گرایش مردم به خرید مصنوعات نساجی وارداتی، گفت: متاسفانه این موضوع ریشه فرهنگی دارد، چراکه در حال حاضر برخی از تولیدکنندگان داخل، با مارک خارجی اجناس خود را به فروش می رسانند در حالی که همین اجناس با مارک داخلی در کشور خریدار ندارد.
رویه ای که به گفته حمید رضا فولاد گر،عضو کمیسیون جهاد اقتصادی مجلس، ظرفیت بالایی برای برطرف کردن مشکل بیکاری در کشور دارد: “مسئولان اگر به صورت جدی به دنبال برطرف کردن مشکل بیکاری در کشور هستند مشکلات صنایع نساجی کشور را حل کنند.”
وی با بیان اینکه مشکلات متعددی دامن‌گیر صنعت نساجی ایران شده، گفت: کمبود مواد اولیه برای کارخانه‌ها، افزایش هزینه‌های تولید بعد از هدفمند کردن یارانه‌ها، واردات بی‌رویه پارچه و البسه، همچنین قاچاق گسترده این اقلام به کشور از جمله مشکلات امروز صنعت نساجی کشور است.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون کارخانه‌های نساجی در شرایط مطلوبی نیستند، گفت: واردات گسترده البسه و پارچه به کشور و رقابت‌پذیر نبودن قیمت‌های محصولات داخلی با محصولات مشابه خارجی به تدریج کارخانه‌های کشور را از گردونه رقابت خارج خواهد کرد.
تار و پود پوسیده نساجیها
نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی تصریح کرد: مشکلات صنعت نساجی هم‌اکنون به بخش‌های دیگر نیز سرایت کرده که بخشی از آن را در صنف پارچه فروشان به وضوح مشاهده می‌کنیم.
رئیس کمیسیون جهاد اقتصادی مجلس تاکید کرد: به زودی کمیسیون اقتصادی با دعوت از وزیران اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت به طور جدی مشکلات صنعت نساجی و صنف پارچه فروشان را بررسی خواهد کرد تا با اندیشیدن و اجرای تدابیر جدی و کارآمد این مشکلات به تدریج برطرف شود.
به باور بسیاری، امروزه واحدهای تولیدی در صنعت نساجی کشور با ظرفیتی پایین به‌کار مشغول هستند که همین موضوع، بازدهی این صنعت را به حداقل رسانده است.
بالا و پائین رفتن تعرفه‌های واردات که منجر به وارد آمدن شوک به بنیان این صنعت ارزان شده در کنار کارگران و فرسوده بودن ماشین‌آلات کارخانجات نساجی، از جمله مهم‌ترین علل این کاهش بازدهی در صنعت نساجی تلقی می‌شود که باعث شده تا کارخانجات ما نتوانند آنچنان که باید به زنده نگه‌داشتن صنعت حساس پوشاک یاری برسانند، موضوعی که بر حمایت‌های انجام شده یا وعده داده شده نیز مهر بی رنگی می‌زند تا گسستن تار و پود پوسیده صنعت نساجی ایران در آینده‌ای که شاید چندان هم دور نباشد اجتناب ناپذیر شود.
………………
گزارش: دریا قدرتی‌پور
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید