عباس کبریائیزاده*
اول شهریور مصادف با زادروز ابنسینای بزرگ، روز پزشک و پنجم شهریور زادروز زکریای رازی، داروساز و شیمیدان بزرگ ایرانی روز داروساز نامگذاری شده است. این روزها و مناسبتهای فرخنده را به همکاران پزشک و داروساز تبریک میگویم و آرزوی سرآمدی و سربلندی این دو قشر فرهیخته را دارم. تلاشهای ارزشمند و مؤثر جامعه داروسازی در سالهای پس از انقلاب بهویژه رفع وابستگی نیازهای دارویی جامعه و درخشش این قشر دانشمند و فرهیخته در دوران جنگ تحمیلی و دفاع مقدس برگ زرین و درخشانی در کارنامه ایشان است. رشد و بالندگی نظام دارویی کشور در سالهای پس از پیروزی انقلاب اسلامی مرهون مدیریت هدفمند و توسعهگرایانه این بخش از نظام سلامت بوده است. مدیران مهمترین وظیفهای که به عهده دارند، تصمیمگیری درست است.
در سالهای اولیه پس از پیروزی انقلاب و آغاز جنگ تحمیلی آنچه رخ داد، تصمیمگیری درست، جسورانه و خودباورانه در مسیر خودکفایی دارویی و تأمین نیازهای دارویی جامعه و بهویژه تأمین نیازهای دارویی در دوران جنگ در مقابله با تحریمهای ظالمانه بود. در شرایطی که غربیهای ظالم عراق را به سلاحهای شیمیایی مجهز کرده بودند و اجازه استفاده گسترده از آن را نیز به صدام ملعون داده بودند و او نیز در بهکاربردن این سلاحها علیه نظامیان و غیرنظامیان واهمهای نداشت، از فروش داروهای درمان مصدومان با این سلاحها به ایران نیز خودداری میکردند.
داروسازان ایرانی با وجود تجربه ناکافی؛ اما مصمم و با اتکا به علم خویش، داروهای درمان مصدومان را در داخل تولید کردند، تولید دارو در ایران را که قبل از پیروزی انقلاب اسلامی کمتر از ۳۰ درصد از نیاز جامعه را تأمین میکرد، در سالهای پس از انقلاب به بیش از ۸۰ درصد رساندند و امروز این توانمندی و نبود وابستگی را به تأمین ۹۷ درصد نیاز دارویی جامعه با اتکا به دانش و مهارت خود رساندهاند. امروز شاهدیم که زنجیره دانشی و مهارتی تأمین دارو در ایران زنجیرهای کامل است. از تولید مواد اولیه دارویی در حوزه داروهای شیمیایی و بیولوژیک تا زنجیره توزیع مویرگی دارو و قابل دسترسکردن دارو در اقصا نقاط کشور با قیمت مناسب و یکسان یکی از نظامهای مقبول و مرجع را در سازمان جهانی بهداشت بهعنوان بزرگترین مجمع جهانی حوزه سلامت رقم زده است.
این صنعت در شبکه بورس و اوراق بهادار کشور نیز سرآمدی و بالندگی درخوری داشته و یکی از سودآورترین، پایدارترین و مطمئنترین سهامهای مورد اقبال سرمایهگذاران در سازمان بورس و اوراق بهادار بوده است. در سالهای اخیر این صنعت رو به افول نهاده، این صنعت، صنعتی است که تقریبا ۷۰ درصد محصولات آن از سوی دولت از طریق سازمانهای بیمهگر و بیمارستانها و درمانگاههای دولتی و غیردولتی خریداری میشود.
دولت در سالهای اخیر نهتنها به انجام تعهدات خود در مقابل پرداخت مطالبات حالشده این صنایع متعهد نبوده؛ بلکه سیاستهای حمایتی که در سالهای گذشته برای تقویت زیرساختها و تشویق نوآوری در این صنعت صورت میگرفت، نیز متوقف شده است.
صنعت دارو در ایران صنعتی است که قیمتگذار محصولات آن دولت است، خریدار محصولات آن دولت است و سیاستگذاری توزیع محصولات آن از سوی دولت صورت میگیرد. به عبارت دیگر اگرچه یک صنعت است و سرمایهگذاران خصوصی و عمومی دارد؛ اما همه امورات آن وابسته به سیاستهای دولت است. دولتهای گذشته بهویژه دولتهای دوران جنگ و دهه ۷۰ و سالهای اولیه دهه ۸۰ نگاه حمایتی و توسعهای را در کنار سیاستهای خود داشتهاند. در سالهای اخیر این نگاه توسعهای و حمایتی رنگباخته همزمان دولت در انجام تعهدات خود در قیمتگذاری منصفانه، پرداخت بهموقع مطالبات، برقراری توازن تجاری به نفع تولید در مقابل واردات و… نهتنها توفیقی نداشته؛ بلکه همتی هم نداشته است.
امید میرود درماندگی امروز که همراه شده است با ورشکستگی برخی شرکتهای تولیدی و توزیعی، کاهش اعتماد سرمایهگذاران در بورس به این صنعت، هزینههای مالی کمرشکن تحمیلی به صنعت، دوره وصول مطالبات بیش از ۴۰۰ روز و… به بالندگی سالهای نهچندان دور بازگردد. دولت دوازدهم آزمونی تاریخی را در پیشرو دارد. آیندگان قضاوت خواهند کرد که دولت دوازدهم صنعت رو به سقوط را که عامل افتخار و بالندگی دیروز بود، از سقوط نجات داد یا اینکه سقوط و نابودی آن را تسریع کرد.
*رئیس سندیکای صاحبان صنایع داروهای انسانی ایران
از: شرق