آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی اردیبهشت ماه ۹۷ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش با توجه به حجم محدود آن و نیز به دلیل عدم اجازه فعالیت گروه‌های مستقل مدافع حقوق بشر در ایران نمی‌تواند بازتاب‌دهنده کامل وضعیت حقوق بشر در ایران باشد.
لازم به یادآوری است بخش آمار این تشکل به‌صورت سالانه گزارش مفصل‌تر خود را به اشکال آماری و تحلیلی از وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند.
خلاصه آنچه گذشت:
اخبار نقض حقوق بشر در اردیبهشت ماه ۹۷ با بیش از ۱۵ مورد اعدام, آزار های متعدد کودکان, بازداشت های گسترده, نقض حقوق زندانیان, اعتصاب غذا زندانیان سیاسی در زندان ها, نقض پایدار آزادی بیان, تجمعات کارگری و اصناف بخصوص در زمینه معوقات مزدی, اسید پاشی و قتل شهروندان توسط ارگان های نظامی و موارد دیگری که در استان‌های مختلف رخ داد همراه بود. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی گردآوری شده که صحت آنها به احراز رسیده است.
اعدام
اعدام همچنان یکی از مهمترین موارد نقض حقوق بشر در ایران به شمار می رود. علیرغم تمام تلاش ها و فشارها هیچ آمار دقیقی از تعداد اعدام های انجام شده وجود ندارد و ایران حاضر به توقف این رویه خشونت بار در مجازات ها نیست.
اردیبهشت ماه با بیش از ۱۵ اعدام که ۳ تن از آنها در بندرعباس و مشهد در ملاعام اعدام شده اند همچنان بازگو کننده نقض حق حیات در زندان های ایران بود.
از جمله مهترین اخبار در زمینه اعدام میتوان به گفته جعفری دولت‌آبادی مبنی بر ارسال پرونده محمد ثلاث متهم به قتل مأموران ناجا در اعتراضات اسفند سال ۹۶ به اجرای احکام اشاره کرد.
آزادی اندیشه و بیان
مهمترین رویداد نقض حقوق در حیطه اندیشه و بیان اعمال فیلترینگ بر روی اپلیکیشن تلگرام در ایران بود. با حکم بازپرس شعبه دوم دادسرای فرهنگ و رسانه تهران و بنا به اعلام دادستانی تهران دستور مسدود کردن کامل وب‌سایت و اپلیکیشن شبکه پیام‌رسان تلگرام به شرکت ارتباطات زیرساخت و اپراتور‌های تلفن و ارائه‌دهندگان خدمات ارتباطات ثابت ابلاغ شد.
همچنین رئیس اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران گفت که آئین‌نامه جدید رئیس پلیس اماکن نیروی انتظامی در رابطه با استفاده از فیلترشکن هشدار مؤکدی را داده است.
در پی اعمال فیلتر بر روی تلگرام جمعی از وکلا از بیژن قاسم‌زاده بازپرس شعبه ۲ دادسرای رسانه که دستور فیلتر کردن تلگرام را صادر کرده بود، شکایت کردند.
اما رویداد بسیار مهم دیگر این ماه تجمعات اعتراضی مردم شهرستان کازرون در اعتراض به طرح جدید تقسیمات کشوری بود که از مردادماه ۹۶ آغاز شده است. در این تجمعات دست کم ۱۵ تن از معترضان بازداشت شدند. رئیس کل دادگستری استان فارس اعلام کرد که در اعتراضات اخیر در شهر کازرون ۲ کشته و ۴۸ مصدوم شده‌اند.
اردیبهشت ماه برای اصحاب مطبوعات و رسانه بسیار پر حادثه بود. در این ماه امیرحسین میراسماعیلی و مدیر مسئول روزنامه شرق بازداشت شدند. در ارتباط با پرونده امیرحسین میر اسماعیلی دادستان کل کشور اعلام کرد پرونده خبرنگار متهم به توهین به مقدسات از بعد امنیتی پیگیری می‌شود.
همچنین نشریه دانشجویی بامداد توقیف شد و روزنامه آرمان و مدیران روزنامه‌های ایران و اعتماد و مدیرمسئول روزنامه قانون مجرم شناخته شدند.
در ادامه برخورد با اصحاب رسانه و مطبوعات میتوان از صدور حکم ۷۴ ضربه شلاق برای علیرضا سپاهی لائین، نویسنده و روزنامه نگار ، احضار مجدد هنگامه شهیدی به دادسرای فرهنگ و رسانه، صدور حکم برای سید طبیب تقی‌زاده در پرونده سایت “بازتاب امروز” و برگزاری دادگاه مدیرمسئول ماهنامه صبح مارون یاد کرد. همچنین مدیر مسئول روزنامه کیهان با ۱۸ شکایت در دادسرای فرهنگ و رسانه حاضر شد.
در ارتباط با پرونده بازداشت شدگان دی ماه صدور احکام در قم و تنکابن و تهران را شاهد بودیم.
در این ماه همچنین شاهد بازداشت یک دانشجوی کینگستون بریتانیا در سفر به ایران و یک شهروند ایرانی بریتانیایی به نام عباس عدالت بودیم. در این رابطه محسنی اژه‌ای اعلام کرد اتهام عباس عدالت امنیتی است.
از دیگر اخبار میتوان به بازداشت کامران ایازی، آکام صالحی، یک شهروند در ارومیه و بازداشت یک متهم به همکاری با سازمانی مخالف نظام در مشهد همچنین محکومیت سعید علی بیگی به ۵ سال و نیم حبس، پنج سال حبس بیشتر برای پیروز منصوری، تایید حکم پنج سال حبس تعلیقی سامان کریمی و صدور حکم شش ماه حبس جدید برای سعید شیرزاد اشاره کرد.
لازم به ذکر است۸ نفر از جمله رئیس اداره ارشاد مشهد به دلیل برگزاری مراسم جشنی در برج سلمان مشهد بازداشت شدند.
زندان
اردیبهشت ماه نیز همچون ماه های گذشته برای زندانیان با محدودیت و اعمال فشار های غیر انسانی همراه بود.
شرایط نگهداری از زندانیان و اعمال فشار های بسیار زیاد برای برخی زندانیان غیر قابل تحمل می شود. در این رابطه متاسفانه در این ماه شاهد خودکشی دو زندانی در زندان های تبریز و رجایی شهر کرج بودیم.
از نمونه های بارز رفتار های غیر انسانی با زندانیان در این ماه می توان به ضرب و شتم و شکستن دندانهای یک زندانی در زاهدان؛ قطع جیره غذایی برای منصرف کردن او از شکایت، ضرب و شتم یک زندانی در زندان مرکزی ارومیه، ضرب و شتم مجدد حمزه درویش، ضرب و شتم یک زندانی در زندان زاهدان، بدرفتاری و تحمیل کار اجباری به امیر مهدی جلایری، گزارشی از شکنجه و بدرفتاری با شکوفه یداللهی و سه فرزندش در زندان و نگهداری ازمحمد ثلاث در وضعیتی نامناسب در قرنطینه زندان رجایی شهر کرج اشاره کرد.
عدم رسیدگی پزشکی همواره از مهمترین چالشهای پیش روی زندانیان در زندان های ایران است. در این ماه زهرا زارع، محمد مهاجر، آرش صادقی، علیرضا توکلی، احمدرضا جلالی و یک زندانی بیمار در زندان مرکزی زاهدان از دسترسی به خدمات پزشکی لازم محروم ماندند.
محرومیت از تغذیه مناسب، نبود مواد اولیه مورد نیاز در فروشگاه زندان، عدم رسیدگی پزشکی، وجود و توزیع مواد مخدر، مشکل در امکانات ارتباطی و محدودیت مضاعف تماس برای زندانیان و آمار بالای بلاتکلیفی، از جمله مشکلات بند یک زندان رجایی شهر کرج است که علیرغم حضور صدها زندانی با سو مدیریت مسئولان روز به روز شدت یافته و شرایط را برای ساکنین محبوس در این محل دشوارتر می‌کند.
همچنین با فرا رسیدن فصل گرما، مشکلات زندانیان زندان مرکزی زاهدان رو به افزایش است. عدم رسیدگی پزشکی، وجود پررنگ مواد مخدر، فساد اداری، محرومیت از تغذیه مناسب، محروم ماندن از مرخصی، نبود تهویه مناسب و رفتارهای سلیقه‌ای مسئولان با زندانیان از جمله مشکلاتی است که این زندانیان با آن روبه‌رو هستند. همچنین به آنها گفته می‌شود در صورت تعبیه ابتدایی ترین امکانات باید خود هزینه تهیه آن را پرداخت کنند.
همچنین در پی انتقال اجباری زندانیان محبوس در بند ۳ زندان مرکزی زاهدان به بند ۴ این زندان، زندانیان دچار مشکلات مضاعفی از جمله کف خوابی، شرایط نامناسب بهداشتی، قطعی آب آشامیدنی و غیره شدند. در حالی که این محل پیش از این انتقال نیز با ازدحام جمعیت روبرو بود انتقال دهها زندانی جدید وضعیت بغرنجی برای ساکنین آن فراهم کرده است.
لازم به ذکر از وضعیت سه شهروند بهایی بازداشت شده در آبادان، مائده شعبانی نژاد دانش آموز ۱۵ ساله آبادانیو صادق قیصری اطلاعی در دست نیست.
اقلیت های ملی و مذهبی
مولانا محمدحسین گرگیج، امام جمعه اهل سنت آزاد شهر و مدیر دارالعلوم فاروقیه گالیکش از کشته شدن تعدادی از جوانان بلوچ توسط نیروهای انتظامی و همچنین سلاح‌های توزیع شده میان بلوچ‌ها در بلوچستان و استان گلستان به‌شدت انتقاد کرد.
ماموران امنیتی از برگزاری نماز جمعه در نمازخانه اهل سنت کرمان جلوگیری کرده و اجازه ورود به نمازگزاران را ندادند. جلیل رحیمی جهان آبادی رئیس فراکسیون اهل سنت مجلس گفت اصلی‌ترین بحث ما حق عبادت است و اهل سنت خواهان این هستند که یک مسجد جامع برای برگزاری نماز جمعه در تهران داشته باشند.
با توجه ممانعت از سفر شماری از علمای برجستۀ اهل‌سنت کشور به استان‌های سنی‌نشین، مولوی عبدالحمیددر سخنان نماز جمعه اهل‌سنت زاهدان از این قبیل ممانعت‌ها انتقاد شدید کرد. این رهبر برجسته اهل سنت در پایان سخنانش به موضوع تغییر مذهب شهروندان اشاره کرد و گفت همانطور که هر فردی در سایه قانون میتواند به تشیع بگروید باید شکل معکوس آن نیز از آزار و اذیت مصون بماند.
از دیگر اخبار مربوط به شهروندان سنی مذهب می توان به بازداشت یک شهروند بلوچ و تداوم بازداشت و بی خبری از علم عزیزی عضو شورای عزیزآباد قصرقند اشاره کرد.
شهروندان بهایی در ایران همواره مورد تهدید و تبعیض قرار گرفته اند. در ارتباط با نقض حقوق شهروندان بهایی میتوان به صدور حکم ۱۰ سال حبس برای نعمت‌الله و نازنین بنگاله، تفتیش منزل و احضار انیسا مطهر، شهروند بهایی در اصفهان، بازداشت دو شهروند بهایی در تهران و مشهد و اخراج دو دانشجوی بهایی از دانشگاه اشاره کرد.
همچنین ارائه پرشمار کتابهایی علیه آیین بهایی و دراویش گنابادی و عرفان حلقه در نمایشگاه کتاب تهران نمونه ای از انواع نفرت پراکنی علیه اقلیت های دینی در کشور است.
لازم به یاآوری است جلسه دادگاه تجدیدنظر یک کشیش و سه نوکیش مسیحی و مسیحی آشوری برگزار شد.
حقوق کودک
نقض حقوق کودکان در جامعه ای که قوانین حدود کودک آزاری را به صراحت تعیین نکرده و کودکان از حقوق قانونی مشخص و شفافی برخوردار نیستند امری بدیهی ست.
در این ماه حبیب الله مسعودی فرید معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی کشور گفت در سال گذشته ۳ هزار مورد کودک آزاری به تایید اورژانس اجتماعی کشور رسیده است و در مجموع ۸ درصد تماس های مردمی با این مجموعه مربوط به موارد وقوع کودک آزاری در نقاط مختلف است.
از جمله اخبار دردناک آزار کودکان در این ماه میتوان به موارد متعددی از جمله شکنجه ۳ کودک در ماهشهر، سه مورد کودک آزاری در تهران، مشهد و گلستان، تنبیه عجیب یک دانش‌آموز در آبادان، حمله پدر به فرزند معلولش با قمه و قتل کودک ۲ ماهه توسط پدر خود در تهران اشاره کرد.
همچنین موارد بسیاری از خودکشی کودکان و نوجوانان از جمله خودکشی همزمان سه دانش آموز دختر در نقده ، یک نوجوان ۱۶ ساله و یک دختر ۱۴ ساله در یاسوج، دو دختر نوجوان در تربت حیدریه و مینودشت، پسر ۱۱ ساله درآبادان، نوجوان ۱۷ ساله در تهران، نوجوان ۱۵ ساله در باشت و ۳ دختر و پسر نوجوان در بخش هلیلان را در این ماه شاهد بودیم.
لازم به ذکر است مائده شعبانی نژاد دانش آموز ۱۵ ساله آبادانی همچنان در بازداشت به سر می برد و از خدمات درمانی کافی محروم است.
زنان
حقوق زنان همواره در معرض نقض گسترده در سراسر جهان بوده است اما در کشوری چون ایران شاهد نقض قانونی حقوق نیمی از جامعه هستیم. در این ماه پرونده تجمع کنندگان ۸ مارس که در اعتراض به تضیع پایدار حقوق زنان گرد هم آمده بودند به دادگاه عمومی ارجاع داده شد.
همچنین در این ماه شاهد ضرب و شتم دختر جوان توسط گشت ارشاد، تحت بازجویی و ضرب و شتم قرار گرفت.
از دیگر مهم ترین اخبار زنان می توان به بازداشت پنج دختر که در لباس پسرانه برای تماشای بازی فوتبال به ورزشگاه رفته بودند و یکی از بازیگران که قصد داشت همراه با همسرش که آرایش مردانه کرده بود برای تماشای بازی فوتبال وارد ورزشگاه آزادی شود توسط نیروی انتظامی بازداشت شد.
لازم به یادآوری است افسانه و نازلی جهانگیری دو خواننده زن ایل قشقایی که قرار بود در جشنواره فرهنگی هنری ایل قشقایی در گچساران به روی صحنه بروند، اجرایشان با مخالف امام جمعه گچساران و نهادهای امنیتی در آخرین لحظات لغو شد.
کارگران و اصناف
این ماه با درخواست برای پرداخت معوقات کاگران در نقاط مختلف کشور با تنش های بسیاری همراه بود. کارگران معترض در چندین شرکت و کارخانه با برپایی تجمع و اعتصاب خواستار رسیدگی به مطالبات و پرداخت حقوق عقب افتاده خود شدند.
در مهمترین این رویداد ها شاهد تجمع چند روزه کارگران شرکت هپکو که با حضور نیروی انتظامی و حضور پلیس ضدشورش و گارد ویژه در مقابل آنها روبرو شد.
همچنین در این ماه در مواجه با روز جهانی کارگر و روز معلم شاهد بازداشت ها و احضار گسترده فعالین کارگری و اصناف بودیم. از مهمترین این موارد میتوان به احضار ۸ کارگر نیشکر هفت تپه و ۵ فعال کارگری دیگر در شوش و سنندج، و سه فعال کارگری دیگر در سنندج، بازداشت تعدادی از تجمع کنندگان روز جهانی کارگر از جمله عثمان اسماعیلی و بازداشت تعدادی از شرکت کنندگان در تجمع اعتراضی معلمان اشاره کرد.
لازم به یادآوری است در این ماه عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می گوید که سالانه بطور میانگین حدود۲۰ هزار کارگر حین کار آسیب می‌بینند که از این تعداد ۲۰۰ نفر دچار از کارافتادگی کامل شده و حدود ۱۰۰ نفر نیز فوت می‌کنند.
بهداشت و محیط زیست
اخبار محیط زیست در این ماه با خشک شدن های تالاب ها, آلودگی های متفاوت و همراه بود.
در این ماه معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان از ۲۴ تالاب کشور که در وضعیت بحرانی قرار دارند، ۱۸ تالاب به طور کامل خشک شده‌اند، تاکید کرد “با وضعیت موجود در این مناطق اگر به همین منوال پیش برویم در سال‌های آینده با مشکلات گرد و خاک روبرو می‌شویم”
بر اثر غلظت ۲۷ برابری حد مجاز ریزگردها در ریگان کرمان، ۴۷ نفر با عارضه تنفسی، امروز یکشنبه راهی مراکز درمانی شدند. همچنین نماینده مردم کرمانشاه هشدار داد فاضلاب رها شده سلامت مردم رزلزله زده را تهدید می‌کند. از سویی حشرات گزنده از جمله مار و عقرب مشکلات عمده‌ای را برای مردم در فصل گرما به وجود خواهد آورد و خطر شیوع وبا و سالک بسیار جدی است.
از سوی دیگر معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز ضمن اشاره به اینکه آب شرب اهواز قابل آشامیدن نیست علت بوی نامطبوع آب را فرسودگی تصفیه‌خانه‌ها و مخازن نگهداری آب و همچنین فرسودگی شبکه توزیع آب شهری دانست و خواهان رسیدگی مسئولان ذی‌ربط شد.
همچنین نماینده مردم بندرعباس ساخت جزایر مصنوعی، ساخت و ساز در حریم دریا، قاچاق مرجان و برداشت بی رویه از آبزیان را از آسیب های زیست محیطی خلیج فارس دانست و با انتقاد از ورود روزانه ۷۰۰ لیتر در ثانیه پساب فاضلاب های خانگی و صنعتی به خلیج فارس ، تصریح کرد “متاسفانه این شاهراه مهم اقتصادی ۸ سال درگیر این بحران است.
در خبری دیگر رئیس اداره محیط زیست شهرستان گچساران از وضعیت بحرانی آلودگی هوای گچساران خبر داد و اعلام کرد که میزان آلودگی هوا به بیش از ۷ برابر حد استاندارد رسیده است.
لازم به یادآوری است که رئیس کل دادگستری استان تهران اعلام کرد در این پرونده بازداشت جدید نداشتیمو در حال حاضر پرونده‌ها به دادگاه نرفته است.
خشونت نظامی و قضایی و امنیت شهروندان
در شهریور ماه نیز خشونت های نظامی و قضایی در ایران همچنان ادامه داشت. از مهمترین اخبار در این ماه قتل شهروندان توسط ارگان های نظامی و اسید پاشی های متعدد بسیار حائز اهمیت هستند.
مهمترین رویداد در این زمینه قتل تعداد زیادی از شهروندان در نقاط مختلف کشور توسط ارگان های نظامی بود. ماموران انتظامی بارها به ظن حمل کالای قاچاق به سمت خودروهای مردم در شهرهای سیستان و بلوچستان آتش گشوده‌اند که باعث مرگ و میر بسیاری از شهروندان بلوچ شده است.
در این ماه تیراندازی به سوی دو دانش آموز بلوچ در زابل و شهروندان دیگر در چرام، ایرانشهر، سراوان و مسیر خاشبه سمت سراوان و مرکز شهر چابهار باعث کشته و زخمی شدن شهروندان این مناطق شده است.
همچنین یک شهروند شیرازی به نام “حسین تابع بردبار” پس از بازداشت توسط ماموران کلانتری ۱۲ فخرآباد در شیراز بر اثر جراحات شدید، خونریزی داخلی و اصابت گلوله از فاصله نزدیک، جان خود را از دست داد.
از سوی دیگر یک کولبر در مناطق مرزی پیرانشهر در اثر شلیک مستقیم نیروهای مرزبانی، جان خود را از دست داد. همزمان در اشنویه چندین رأس از اسبهای کاسبکاران مرزی با شلیک همین نیروها از پای درآمدند و در اورامان هم مقادیر زیادی از اجناس کولبران مصادره شدند. گزارش مفصل تری از کشتار اسبهای کولبران واکنش‌های مختلفی را ازسوی کاربران در فضای مجازی به‌دنبال داشته است.
همچنین در کرمانشاه، مناطق مرزی اشنویه، ارومیه و پیرانشهر، مرز ارومیه، مناطق مرزی کردستان کولبران کشته و زخمی شدند.
در این ماه نماینده مردم آمل با بیان اینکه در کشف جرم و تعقیب مجرمان در اسید پاشی ضعف‌هایی وجود دارد، از تصویب قانون جدیدی برای مقابله با این اسیدپاشی خبر داد.
در این ماه در دو حادثه جداگانه زن جوانی در تبریز توسط همسر خود مورد اسیدپاشی قرار گرفت و در خبری دیگر، مرد جوانی که هنگام استراحت مورد اسیدپاشی قرار گرفته بود بعد از حدود دو ماه جان باخت. همچنین موارد دیگری از اسید پاشی تبریز، زاهدان ، در مجدداً در تبریز را شاهد بودیم.
در این ماه موارد متعددی از انفجار مین در سرپل ذهاب، قصرشیرین، سقز و در منطقه پیچون “روستایی از توابع بخش کلاترزان شهرستان سنندج” تعدادی از شهروندان را دچار مصدومیت های جدی کرد. همچنین دو کولبر در اثر انفجار مین مصدوم شدند.
۱– گزارشاتی که توجهات زیادی به خود جلب کرد
در این بخش سعی شده به گزارش‌هایی از نقض حقوق بشر در اردیبهشت ماه که با حساسیت و توجه بیشتری از سوی افکار عمومی مواجه شدند، اشاره شود. بدیهی ست که این توجه بیشتر، الزاماً به معنی شاخص بودن این دسته از گزارش‌های به لحاظ حجم نقض حقوق بشر نیست.
از مهترین خبرها که در این ماه بازتاب بسیار گسترده ای در کشور داشت میتوان به خبر اعمال فیلترینگ بر روی اپلیکیشن تلگرام در ایران و تجمعات اعتراضی مردم شهرستان کازرون در اعتراض به طرح جدید تقسیمات کشوری و خبر شکنجه ۳ کودک در ماهشهر و تجمعات معلمان در روز معلم اشاره کرد.
۲– گزارشاتی که علیرغم اهمیت با بی توجهی روبرو شدند
در مقابل بخش قبل، بسیاری از گزارش‌های حقوق بشری اساساً باکم توجهی و بعضاً بی‌توجهی رسانه‌ها و افراد فعال در شبکه‌های اجتماعی که به هر ترتیب تشکیل‌دهنده‌ی قسمتی از افکار عمومی هستند؛ روبه‌رو شدند. گفتنی است این نوع کم‌توجهی‌های بعضاً غیر تعمدی یا بعضاً تبعیضات هدفمند، زمینه بیشتری از تداوم و گسترش نقض حقوق بشر را فراهم می‌آورد.
از مهترین خبرها که در این ماه شایسته توجه بیشتر در رسانه و در بین مردم بودند می توان به خبر قتل های متعدد شهروندان در سیستان و بلوچستان و خودکشی های متعدد کودکان و مشکلات حاد زندانیان در زاهدان اشاره کرد.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید