رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه روز سه‌شنبه (۱۲ ژوئن/۲۲ خرداد) خط لوله انتقال گاز “تاناپ” را افتتاح کرد. در مراسم افتتاحیه روسای جمهور آذربایجان، اوکرائین و همچنین نخست‌وزیر صربستان نیز شرکت داشتند.

ظرفیت نهایی سالانه انتقال گاز از طریق این خط لوله ۳۱ میلیارد مترمکعب است. قراراست گاز آذربایجان از طریق گرجستان، ترکیه، یونان، آلبانی به ایتالیا انتقال یابد. طول این خط لول ۱۸۵۰ کیلومتر است و هزینه ساخت آن حدود ۹ میلیارد دلار خواهد بود.

اردوغان خط لوله تاناب را “جاده ابریشم انرژی” توصیف کرد. به گفته رئیس جمهور ترکیه ظرفیت اولیه خط لوله ترانس آناتولی انتقال ۱۶ میلیارد مترمکعب گاز در سال است که ۶ میلیارد مترمکعب آن به ترکیه و بقیه نیز به اروپا انتقال خواهد یافت.

بخش برزگی از این خط لوله احداث شده و در ژوئن ۲۰۱۹ به مرز یونان خواهد رسید. ظرفیت پروژه تاناپ در سال ۲۰۲۳ به ۲۳ میلیارد مترمکعب و در سال ۲۰۲۵ نیز به ۳۱ میلیارد مترمکعب افزایش خواهد یافت.

سود ترکیه و زیان ایران از خط لوله

بخشی از گاز ترکیه توسط خط لوله تاناپ تامین خواهد شد. این موضوع می‌تواند سبب کاهش نیاز ترکیه به گاز صادراتی ایران می‌شود و قدرت چانه‌زنی ترکیه در مقابل ایران و روسیه را هم بیشتر می‌کند. ترکیه تابه‌حال بیشترین گاز خود را از طریق روسیه و ایران تامین کرده است.

دالغا خاتین اوغلو کارشناس نشریه تخصصی “نچرال گس ورلد” درلندن به دویچه وله فارسی می‌گوید روسیه اولین تامین کننده گاز ترکیه است و ایران دومین.

به گفته این کارشناس چند روز پیش روسیه به ترکیه ۱۰ درصد تخفیف گازی داده است و ایران هم بعد از روسیه به عنوان دومین کشور تامین‌کننده گاز ترکیه مجبور است که نرخ گازی خود را برای ترکیه تخفیف دهد.

دالغا خاتین‌اوغلو، کارشناس نشریه تخصصی نچرال‌گس وورلد در لندن

خاتین‌اغلو خاطرنشان کرد که فعالیت خط لوله تاناپ قدرت چانه‌زنی ترکیه را در مقابل روسیه و ایران بیشتر خواهد کرد.

خاتین اوغلو ادامه داد: «فاز اول شاه دنیز هم اکنون سالانه  ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز تولید می‌کند. فاز دو هم ۱۶ میلیارد متر مکعب تولید خواهد داشت که راهی ترکیه و اروپا خواهد شد. هم اکنون آذربایجان از فاز اول سالانه ۶ میلیارد متر مکعب گاز راهی ترکیه می کند. در سال ۲۰۲۰ که فاز دوم میدان شاه دنیز به ظرفیت نهایی برسد و خط لوله “ترانس آدریاتیک” هم افتتاح شود ۶ میلیارد متر مکعب از فاز دوم به ترکیه و ۱۰ میلیارد متر مکعب راهی اروپا خواهد شد.»

به گفته خاتین اوغلو در سال ۲۰۲۰ آذربایجان ۱۲ میلیارد متر مکعب گاز فاز اول و دوم شاه دنیز  را راهی ترکیه و ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز را راهی اروپا خواهد کرد. هزینه خط لوله تاناپ ۸ میلیارد دلار است. قبلا ۱۱،۷ میلیارد دلار برآورد شده بود اما با توجه به کاهش قیمت فلزات و تجهیزات در جهان، قیمت به ۸ میلیارد دلار کاهش یافت.

برای رساندن انتقال گاز به فاز نهایی یعنی ۳۱ میلیارد مترمکعب در سال ۲۰۲۵علاوه بر شاه دنیز از میادین دیگر گاز آذربایجان مانند آبشرون، بابک و آذری چراغ و گونشلی و غیره نیز استفاده خواهد شد. آذربایجان تلاش خواهد کرد که سالانه ۳۱ میلیارد مترمکعب گاز انتفال دهد.

تاثیر خروج آمریکا از برجام بر صادرات گار ایران

به گفته خاتین ‌اوغلو قرار بود که گاز ایران هم از طریق کریدور جنوبی ارسال شود و حتی مذاکراتی هم بین ایران و آذربایجان انجام شد ولی حالا دیگر بعد از خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، چشم‌اندازی برای ارسال گاز از طریق این خط لوله وجود ندارد.

با این‌حال به گفته این کارشناس، ایران به دلیل سهمی که از میدان شاه دنیز و خط لوله آن دارد سود می‌برد.

خاتین اوغلو می‌افزاید شرکت نیکو ایران ۱۰ درصد سهم در میدان شاه دنیز و ۱۰ درصد هم در خط لوله آذربایجانی و گرجستانی این خط لوله دارد. هزینه توسعه به طور کلی ۲۷ میلیارد دلار است، یعنی ایران تابحال ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده است، بنابراین از فروش گاز آذربایجان به اروپا ایران هم سود خواهد برد.

از: دویچه وله