زندان رجایی شهر کرج را باید از مخوف‌ترین زندان‌های ایران دانست، این زندان که در طبقه‌بندی سازمان زندان‌ها به عنوان محل نگهداری محکومان جرایم خشن شناخته می‌شود سال‌هاست به عنوان محل تبعید زندانیان سیاسی و غیر سیاسی توسط نهادهای امنیتی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. طی سال‌های اخیر گزارشات متعددی از سوی سازمان‌های مدافع حقوق بشر در خصوص رفتارهای سلیقه‌ای و نقض قوانین از سوی مسئولان این زندان از جمله مشارکت در جرایم سازمان یافته، قاچاق، مشارکت در قتل‌های برنامه‌ریزی شده، همکاری با مافیای زندان یا انجام اوامر غیرقانونی نهادهای امنیتی منتشر شده است، در ادامه به بررسی چهره‌های اصلی نقض حقوق بشر در این زندان که ده‌ها گزارش ثبت شده حکایت از سابقه‌دار بودن و دارای برنامه بودن اعمال آنان به خصوص در رابطه با نقض حقوق بشر در این محل دارد پرداخته می‌شود. از رئیس زندان تا مسئول فروشگاه را می‌توان در لیست ذیل مشاهده نمایید.

به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، زندان رجایی شهر کرج سال‌هاست به تبعیدگاهی برای تحت فشار قرار دادن زندانیان سیاسی و یا غیر سیاسی تبدیل شده است.

این زندان، محل نگهداری تعداد زیادی از زندانیان سیاسی است. درست به همین دلیل مانیتور کردن مستمر آن اهمیت دوچندانی پیدا می‌کند.

محروم ماندن از تغذیه مناسب، محرومیت از رسیدگی پزشکی و درمانی مناسب، برخوردهای خشونت‌آمیز و ضرب و شتم زندانیان و به خصوص ایجاد “رینگ خونین”، بازرسی‌های خارج از عرف و تحقیرآمیز زندانیان و خانواده آنها در زمان ملاقات، ضبط وسایل زندانیان، خرید و فروش مواد مخدر با همکاری مسئولان زندان، اعمال تبعیض میان زندانیان، فروش تلفن همراه به برخی زندانیان و محدودیت مضاعف تماس برای بسیاری از زندانیان دیگر، آمار بالای زندانیان بلاتکلیف، عدم وجود تهویه هوای مناسب، تعمیر نشدن وسایل گرمایشی و سرمایشی و عدم اعمال قانون تفکیک جرایم و…، ازجمله مشکلات زندان و موارد نقض حقوق زندانیان در زندان رجایی شهر کرج است که همچون گذشته همچنان ادامه دارد.

قسمت عمده‌ای از آنچه در زندان رجایی شهر به عنوان نقض حقوق بشر گزارش می‌شود ریشه در فعالیت باندهای تبهکار درون زندان دارد که از حمایت و همکاری بعضی مسئولین ارشد این محل برخوردار هستند.

همچنین بسیاری از مسئولین زندان برای پیش برد مقاصد خود که عمدتا با مطامع مالی همراه است به نوعی از سرسپردگی نهادهای امنیتی تن داده‌اند. گزارشات متعددی از اقدامات فرقانونی این افراد برای اذیت و آزار زندانیان سیاسی وجود دارد از جمله موارد متعدد مانع تراشی در قبال خدمات درمانی که به جان باختن تنی از زندانیان یا ابتلای آنان به بیمارهای جدی منتهی شده است.

برای آشنایی با اصلی‌ترین چهره‌های دخیل در نقض حقوق پایه‌ای زندانیان که اشاره شد هرانا لیستی را ماحاصل مصاحبه با ده‌ها قربانی و بررسی چند هزار گزارش در طی ۴ سال اخیر تهیه کرده است.

این لیست که در ادامه می‌آید هر چند در زمینه‌های فعالیت موارد مختلفی را از تعامل با باندهای مافیایی درون زندان، فساد مالی، همکاری با نهادهای امنیتی و … در بر می‌گیرد اما ریشه همه آنها در نقض حقوق پایه‌ای زندانیان مشترک است. با این لیست آشنا شوید:

مصطفی محبی

مدیر کل زندان‌های استان تهران است. بازرسی‌های خارج از عرف و تحقیرآمیز زندانیان سیاسی و خانواده آنها در زمان ملاقات به دستور مستقیم وی انجام می‌شود. برخی زندانیان نیز از وی به عنوان یکی از عوامل اصلی آزار زندانیان سیاسی رجایی شهر کرج یاد می‌کنند.

در تاریخ هشتم مرداد ماه سال ۹۶، انتقال اجباری بیش از ۵۰ تن از زندانیان سیاسی سالن ۱۲ بند ۴ زندان رجایی شهر به سالن ۱۰ این زندان که پیش‌تر محل نگهداری زندانیان اهل سنت بود آغاز شد، این انتقال توام با ضرب و شتم و بدون اجازه برداشتن لوازم شخصی انجام شد، انتقال این زندانیان با مدیریت مصطفی محبی، مدیرکل زندان‌های استان تهران و محمد مردانی رئیس وقت زندان رجایی شهر انجام شده بود. به شهادت برخی از زندانیان منتقل شده، وسائل شخصی زندانیان از جمله تلویزیون، یخچال و مواد غذایی ضبط شده و پس از آن در زندان و بین زندانیان عادی خرید و فروش شده است. مسئولان زندان به طور کلی خود را برای پاسخ در این موارد و جبران خسارت وسائل شکسته شده و به غارت رفته زندانیان پاسخگو ندانستند.

وضعیت معیشتی و اسکان افراد محبوس در سالن ۱۰ بند ۴ زندان رجایی شهر کرج در مرز بحران بوده و از امکانت حداقلی نیز محروم هستند، با وجود بازدید نماینده دادستانی در بند و مشاهده شرایط و کمبود امکانات که به صورت شفاهی در حضور زندانیان و مسئولین زندان اعلام کرد امکانات اولیه زندگی سریعا در اختیارشان قرار داده شود اما در این زمینه اقدامی صورت نگرفت و مسئولین در پاسخ به اعتراض زندانیان اعلام کردند “محبی رئیس کل زندان‌های استان تهران با دستور دادستانی مخالفت نموده و به صورت خودسرانه از تغییر شرایط ممانعت می‌کند”.

قابل ذکر است که سالن ۱۰ زندان رجایی شهر محلی با محدودیت‌های شدید ارتباطی و فقر امکانات است.

به گفته مردانی رئیس وقت زندان و غلامرضا ضیایی، رئیس فعلی زندان رجایی شهر، در بین زندانیان سیاسی محدودیت‌های اعمال شده و مصادره اموال زندانیان با دستور و زیر نظر محبی رئیس سازمان زندان‌ها صورت گرفته است.

محمد مردانی

وی رئیس پیشین زندان رجایی شهر کرج است که با ارتقا مقام به سازمان زندان‌ها منتقل شده است. اما همچنان در زندان رجایی شهر کرج اعمال نفود می‌کند. در زمان مدیریت محمد مردانی بر زندان رجایی شهر، گزارشات بسیاری از نقض حقوق زندانیان منتشر شد. به عنوان مثال گزارش شده بود که وی در یکی از سالن‌های این زندان با چینش تعمدی، زندانیان خاص را در کنار یکدیگر قرار داده و زندان را به تبعیدگاهی مرگبار برای آنان تبدیل کرده بود و از آن برای در معرض خشونت قرار دادن برخی زندانیان استفاده می‌کرد. پیش‌تر در همین رابطه گزارش‌هایی مبنی بر خودکشی چند تن از زندانیان منتقل شده به این بند منتشر شده بود.

به گفته یکی از زندانیان: “مردانی دیکتاتوری خودرای است که به بهانه‌های مختلف کادر زندان را واسطه قرار می‌دهد و از زندانیان پول دریافت می‌کند. مثلاً برای لغو انتقال یک زندانی منتقل شده به سالن دیگر اگر به یکی از کارمندان زندان یک سکه نیم بهار بدهم با مردانی صحبت می‌کند و این انتقال لغو می‌شود”.

وی از ارسال نامه‌هایی که زندانیان برای حفاظت کل زندان‌ها می‌نویسند نیز جلوگیری کرده است.

غلامرضا ضیایی

غلامرضا ضیایی از مهرماه ۱۳۹۶ به زندان رجایی شهر کرج رفت و به عنوان مدیر این زندان منصوب شد. ضیایی از جمله افرادی است که در اعمال فشار بر زندانیان نقش زیادی دارد. وی در آغاز مدیریت خود و در حالی که تنها یک هفته از انتصابش به عنوان مدیر زندان رجایی شهر می‌گذشت، در اقدامی عجیب دستور انتقال زندانیان بهائی را به قسمتی که در این زندان به “فرعی” معروف است و به گفته زندانیان جهت تنبیه و مجازات زندانیان خاطی ساخته شده است، صادر کرد.

هرانا پیش‎تر در خصوص لوازم زندانیان نوشته بود که وسایل زندانیان سیاسی این سالن که با هزینه خود تهیه کرده بودند از آنان گرفته و به زندانیان دیگر فروخته شده است. حاجی مرادی دادیار ناظر زندان طی بازدید از این بند به زندانیان گفته است که دادستان تهران دستور داده تا وسایل زندانیان تحویل داده شود ولی غلامرضا ضیایی رئیس زندان رجایی شهر در جواب گفته “به دلیل هزینه برق و بدهی زندان از دادن وسایل معذور است”. این در حالی است که چنین ادعایی صرفا مربوط به این سالن بوده و مسئولان زندان بارها به زندانیان سیاسی اعلام کرده‎اند که برای برخورداری از امکانات اولیه و پس گرفتن وسایل شخصی از مطالبه قانونی خود که رعایت اصل تفکیک جرایم است بگذرند.

ضیایی در جمع زندانیان خود را مسول سابق کمپ کهریزک معرفی کرده بود که در زمان مدیریت وی چند زندانی سیاسی در آن محل جان باختند و بسیاری نیز طعم شکنجه را چشیدند.
غلامرضا ضیایی از دی‌ماه سال گذشته به اتهام نقض حقوق بشر در لیست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است.

رستمی (دادیار زندانیان سیاسی و امنیتی زندان رجایی شهر)

رستمی‌ به عنوان دادیار زندانیان سیاسی و امنیتی زندان رجایی تنها دو روز در هفته به خانواده‌های زندانیان پاسخ‌گو است و برای کوچک‌ترین کاری مثل نامه نوشتن پول کاغذ را از خانواده‌ها می‌گیرد. وی به سختی مجوز اعزام به بیمارستان را صادر می‌کند و در ارسال مجوزهای پزشکی نیز تعلل می‌کند؛ به صورتی که در بسیاری موارد خانواده زندانیان ناچار می‌شوند برای اعزام عزیزان خود به بیمارستان چندین بار درخواست بدهند. وی در جلسه اول متهمان حمله مسلحانه در تهران به عنوان نماینده دادستان حاضر شد و تصویر وی در جلسه دادگاه توسط زندانیان شناسایی شد.

حسین آجاک (مامور اعدام زندان رجایی شهر)

یکی از مأموران امنیتی زندان رجایی شهر است که بعنوان مامور اجرای حکم اعدام نیز معروف است. گفته می‌شود آجاک در زمان اعدام زندانیان بر چهره‌اش نقاب می‌گذارد با این حال زندانیان جسته از اعدام بر نقش او در گفتگو با هرانا شهادت دادند. حسین آجاک یکی از دو مأموری است که چندی پیش مسئول مراقبت و انتقال سه زندانی سیاسی زندان رجایی شهر کرج به بیمارستان امام خمینی بود و به بهانه نزدیک شدن دو بیمار دیگر به زندانیان تحت نظر خود، این بیماران را بدون هر هشداری با باتوم مورد ضرب و شتم قرار داد. شهروندان بیمار ضرب و شتم شده در حراست بیمارستان از آجاک شکایت کردند؛ با این حال مأموران زندان برای توجیه رفتار خشونت‌آمیز خود، همراهی با زندانیان سیاسی امنیتی را بهانه قرار دادند. ایجاد فضای ناشی از ضرب و شتم شهروندان بیمار در بیمارستان‌ها به بهانه حضور زندانیان سیاسی موجب تأثیر منفی بر روحیه زندانیان و عدم تمایل آنها به استفاده از خدمات درمانی شده است. وی در دادگاه محمدثلاث نیز همراه متهم نشسته است که چهره‌اش توسط زندانیان شناسایی شد. استفاده از زور و ضرب و شتم توسط این مامور مسبوق به سابقه گزارش شده است.

ولی علی محمدی

ولی علی محمدی معروف به علی محمدی مدیر داخلی و رئیس بند ۴ زندان رجایی شهر کرج است. به گفته برخی زندانیان وی در ورود مواد مخدر به داخل زندان با گروههای تبهکار همکاری می کند.

به گفته‌ی زندانیان علی محمدی در اعمالی همچون ضرب و شتم زندانیان سیاسی، از بین بردن وسایل زندانیان، پاره کردن کتاب‌ها و بخشیدن اموال زندانیان سیاسی به زندانیان عادی در زندان رجایی شهر دست دارد. وی همچنین مدعی است که تمامی این برخوردها و ایجاد محدودیت‌ها برای زندانیان به دستور مسقیم مصطفی محبی مدیر کل زندان‌های استان تهران صورت می‌گیرد. یکی از زندانیان در خصوص وی به هرانا گفته است: “علیمحمدی کاری را از سر خوبی برای کسی انجام نمی‌دهد. اگر بخواهد کاری برای کسی انجام بدهد یا باید آدم خودش باشی و از او فرمان ببری و یا شانس بیاوری جیب‌ات همیشه پر پول باشد یا نسبت فامیلی با او داشته باشی. زندانیانی هم هستند که برای او کار می‌کنند، یعنی بیشتر مواد مخدری که در زندان خرید و فروش می‌شود مربوط به اوست و آنها برای او کار می‌کنند و در زندان برایش مواد می‌فروشند”.

سرگرد زلفعلی (مسئول گارد زندان)

نیروهای گارد ویژه زندان رجایی شهر کرج بارها با هدایت سرگرد مقصود زلفعلی (مسئول حفاظت فیزیکی زندان) به سالن‌های مختلف این زندان یورش برده و ضمن بازرسی، اقدام به ضرب و شتم زندانیان کرده‌اند و در مواردی نیز وسایل شخصی زندانیان را شکسته‌اند.

درزی (مسئول بازرسی زندان) 

گزارش شده که در بندهای مختلف زندان مواد مخدر به وفور یافت می‌شود، هروئین، شیشه و تریاک به گفته زندانیان از جمله موادی است که در زندان رجایی شهر با حداقل قیمت ۴۰۰ هزار تومان و حداکثر تا سقف چند میلیون تومان به صورت گرمی یافت می‌شود. زندانیان قدیمی مدعی هستند این مواد عمدتا از بیرون زندان توسط خود پرسنل تامین و به فروش می‌رسد و تعدادی از زندانیان نیز به هرانا گفته‌اند درزی به عنوان مسئول بازرسی زندان و با همکاری علی محمدی مدیر داخلی و رئیس بند ۴ زندان رجایی شهر و فرجی مسئول فروشگاه زندان به راحتی اقدام به وارد کردن مواد مخدر از طریق جاسازی در اجناس فروشگاه کرده‌اند و در نهایت سود حاصل از فروش مواد را بین خود تقسیم کرده‌اند.
زندانیانی که هرانا شهادت آنها را ثبت کرده است از اعضای سابق این باندها هستند که حاضر شدند علیه این دسته شهادت بدهند.

فرجی (مسئول فروشگاه)

برخی زندانیان به هرانا گفته‌اند فرجی مسئول فروشگاه بسیاری از اجناس مورد نیاز زندانیان را به چند برابر قیمت به آنها می‌فروشد. در مواردی برخی اجناس را تنها به تعدادی از زندانیان که با او در انجام کارهای غیرقانونی در زندان هم‌دست هستند می‌دهد. همچنین گزارش شده که فروشگاه‌های زندان رجایی شهر کرج فاقد مواد خوراکی غنی چون میوه‌جات و سبزی‌جات هستند اما همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد، فرجی به عنوان مدیر فروشگاه با همکاری درزی مسئول بازرسی زندان و علیمحمدی مدیر داخلی و رئیس بند ۴ زندان رجایی شهر در موارد بسیاری اقدام به وارد کردن مواد مخدر از طریق جاسازی در اجناس فروشگاه کرده است. این مسئله به گونه‌ای است که تهیه مواد مخدر در زندان از تهیه مواد غذایی به مراتب راحت‌تر است. از موارد دیگر فروش تلفن همراه به زندانیان خاص است که فرجی و درزی نقش مهمی در این زمینه دارند.

باقری (مأمور اجرای حکم اعدام)

باقری یکی از ماموران اعدام در زندان رجایی شهر کرج است که در میان زندانیان به جلاد معروف است. یکی از زندانیان در این خصوص به هرانا گفته است: “ما یک مسئول در گارد زندان داریم به اسم “باقری” که در بین زندانیان به جلاد معروف است، این شخص پیش از اعدام زندانیان خودش آنها را از بند به سلول انفرادی منتقل می‌کند. روزهایی که می‌خواهند احکام اعدام را اجرا کنند هم خودش همراه با چند مامور زندانیان را از سلول‌ها انفرادی به محل اعدام منتقل می‌کند و در نهایت خودش طناب را به گردن آنها می‌اندازد و صندلی را از زیر پایشان می‌کشد. زندانیان اغلب او را جلاد صدا می‌زنند”.

نعمت الله سادات رسول (رئیس حفاظت زندان) 

در بهمن ماه ۱۳۹۶ هرانا گزارش کرده بود که مسئولین زندان برای اعمال فشار به زندانیان لوازم گرماساز را در اختبار زندانیان قرار نمی‌دهند و از دادن اقلامی چون پتو، فروش بخاری و هیتر برقی به زندانیان جلوگیری می‌کنند.

در بخشی از این گزارش آمده بود که فروش بخاری و هیتر برقی به دستور رئیس زندان، “غلامرضا ضیایی” و رئیس حفاظت “نعمت الله سادات رسول” و مدیر داخلی، رئیس بند چهار “علی ولی محمدی” برای زندانیان سیاسی ممنوع اعلام شده است.

تعدادی از زندانیان نیز به هرانا گفته‌اند که “طی ماه‌های گذشته دو تن از پرسنل زندان به نام کیوانی و یک نفر دیگر که اسم او را نمی‌دانیم اقدام به وارد کردن مواد به زندان کرده‌اند و طی گزارشی که به رئیس حفاظت زندان آقای سادات رسول و مسئول حفاظت کل زندان‌ها آقای بحرینی دادیم گفتند پیگیری می‌کنیم ولی به هیچ وجه پیگری نکرده‌اند. به گونه‌ای که به نظر می‌رسد که نمی‌خواهند پیگیری کنند و به نظر می‌رسد خود آنها هم در این جریان سهیم هستند و نمی‌خواهند برخورد کنند”.

حسن گُرد (کردی)

حسن کرد یا کردی با نام واقعی حسن گُرد، رئیس اندرزگاه ۱ زندان رجایی شهر کرج است. او که با باندهای درون زندان از جمله باند «هانی کرده» همکاری می‌کند تاکنون در طراحی چند درگیری منجر به قتل در زندان رجایی شهر کرج نقش داشته است. قتل بابک غیاثی زندانی سرکش در سال ۹۵ از جمله این موارد است که هرانا پیش تر ثبت کرده بود. آخرین مورد از نقش آفرینی او در موضوع قتل های سازمان یافته قتل «وحید مرادی» زندانی جنجالی این زندان است که در سال جاری در بند تحت مدیریت او صورت گرفته است.
او که نزدیکی سابقه داری با سر باند رقیب وحید مرادی دارد گفته می‌شود صبح روز قتل برای چندین ساعت میزبان سعید صالحی از متهمان اصلی قتل وحید مرادی در زندان بود. بنا به شهادت زندانیان این مسئول بند پس از چاقو خوردن وحید مرادی در پروسه انتقال او به بهداری و مهیا کردن زمینه خدمات پزشکی تعمدا تاخیر زیادی به خرج داد، امری که نهایتا از شدت خونریزی و رسیدگی دیرهنگام در بهداری زندان به مرگ مرادی منتهی شد.