عبدالناصر همتی،رئیس بانک مرکزی ایران
رئیس کل بانک مرکزی می‌گوید تخصیص دلار دولتی به واردات کالاهای اساسی به افزایش قیمت‌ها و رانت‌خواری دامن زده است. به گفته همتی سود اختصاص ارز ارزان به واردات، فقط نصیب واسطه‌ها و رانت‌خواران می‌شود.
عبدالناصر همتی در یادداشتی که روز گذشته (شنبه ۱۸ اسفند) در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد با اشاره به ناکارآمدی سیاست تک‌نرخی اعلام کردن بهای ارز، نوشته که اختصاص دلار به بهای رسمی برای واردات کالاهای اساسی خیلی زود از اهداف اعلام شده فاصله گرفته است.
در پی نوسان‌های شدید بهای دلار و دیگر ارزهای معتبر خارجی در بازار آزاد ایران که از ماه‌های پایانی سال گذشته آغاز شد، تیم اقتصادی دولت حسن روحانی اعلام کرد که قیمت دلار از ۲۱ فروردین ۴۲۰۰ تومان خواهد بود و خرید و فروش ارز به قیمت‌هایی مغایر با بهای رسمی جرم محسوب می‌شود.
به نام مصرف‌کنندگان، به کام رانت‌خواران
دولت مهم‌ترین انگیزه تک‌نرخی کردن بهای ارز را مقابله با گرانی و افزایش افسارگسیخته قیمت‌ها از طریق اختصاص دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی اعلام کرد. این سیاست از همان ابتدا با انتقادهای زیادی از سوی کارشناسان و اقتصادانان روبرو شد که معتقد بودند با این کار رانت‌خواران فربه‌تر می‌شوند اما گرانی مهار نمی‌شود.
رئیس کل بانک مرکزی بر این ارزیابی مهر تائید زده و در یادداشت خود نوشته است: «موانع و مشکلات سیستم توزیع موجب شده که علی‌رغم تأثیر اولیه ارز ۴۲۰۰ تومانی کالاهای اساسی در کنترل تأثیر شوک طرف عرضه، معایب آن به تدریج آشکار گشته و با افزایش قیمت آنها در بازار، ضمن ایجاد رانت، موجب افزایش سطح عمومی قیمت‌ها شده است.»
همتی در ادامه می‌نویسد: «در واقع اختصاص ارز ترجیحی به کالاهای اساسی به علت طبیعت بازار در اقتصاد و ضعف سیستم توزیع و نظارت، نتوانسته در میان مدت از افزایش قیمت آنها جلوگیری کند و لذا تدریجاً در بیشتر موارد یارانه از مصرف کننده فاصله گرفته و نصیب واسطه‌ها شده است.»
روزنامه دنیای اقتصاد در شماره روز یک‌شنبه. ۱۹ اسفند خود یادداشت اینستاگرامی رئیس بانک مرکزی را نشانه ناامیدی دولت در اقناع منتقدان در مورد کارآمدی سیاست‌های ارزی در مقابله با گرانی ارزیابی کرده و احتمال می‌دهد پرونده دلار ۴۲۰۰ تومانی با آغاز سال جدید بسته شود.
بانک مرکزی در گزارشی که دی‌ماه به هیئت دولت ارائه کرد اعلام کرده بود که اختصاص ارز حمایتی به واردات کالاهای اساسی و دارو، جلوی رشد پرستاب قیمت آنها را گرفته است. این گزارش در عین حال اذعان می‌کرد که روند افزایش قیمت‌ها در مورد کالاهای وارداتی با ارز دولتی در آذرماه اندکی بیش از دیگر کالاها بوده است.
تورم بیشتر در کالاهای وارداتی با ارز دولتی
همتی یک هفته پیش در یک گفت‌وگوی تلویزیونی گفته بود که این روند در دو ماه بعدی نیز ادامه یافته و رشد قیمت در کالاهای مشمول ارز دولتی بیش از افزایش قیمت در کالاهای غیرمشمول بوده است. یادداشت اینستاگرامی روز شنبه نشان می‌دهد که او با توجه به این روند نسبت به ناکارآمدی سیاست‌های ارزی دولت یقین پیدا کرده است.
رئیس بانک مرکزی نوشت: «تشدید تحریم‌ها، بیشترین تأثیر منفی را بر اقشار کم درآمد و آسیب‌پذیر جامعه دارد. لذا طبیعی است که مهم‌ترین بحث‌های دولت و بانک مرکزی بر نحوه تأمین کالاهای اساسی و داروهای مورد نیاز مردم متمرکز شود.»
واقعیت‌های بازار ایران که گزارش‌های رسانه‌ای بسیاری آن را تائید می‌کند حکایت از آن دارد که اغلب کالاهایی که با دلار ۴۲۰۰ تومانی وارد می‌شوند به بهای محاسبه شده با قیمت دلار آزاد به مصرف‌کننده عرضه می‌شود. در ماه‌های گذشته گرچه بهای دلار برای واردکنندگان کالاهای اساسی ثابت بوده قیمت این کالاها متناسب با نوسان بهای ارز در بازار آزاد به شدت افزایش یافته است.
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران روز یک‌شنبه در جمع خبرنگاران گفت: «ما به دولت هشدار داده بودیم که دلار ۴۲۰۰ تومانی مشکلات رانتی به وجود خواهد آورد اما متأسفانه در ماه‌های گذشته این روال ادامه پیدا کرد و ضمن اینکه برای تولید کنندگان در تأمین مواد اولیه محدودیت‌هایی شکل گرفت، در عین حال تأمین کالاهای اساسی مورد نیاز مردم نیز با مشکل مواجه شد و قیمت‌ها افزایش یافتند.»
«دلار بالای ۱۰ هزار تومان واقعی نیست»
او می‌گوید قیمت دلار بالاتر از ۱۰ هزار تومان “واقعی و اقتصادی” نیست و باید در این وضعیت تغییری به وجود بیاید. بهای هر دلار آمریکا در بازار آزاد ایران در حال حاضر بیش از ۱۳ هزار تومان است.
همتی هفته گذشته یکی از علت‌های نوسان شدید بهای ارز در ماه‌های گذشته را بازنگرداندن حدود ۶۵ درصد از منابع حاصل از صادرات غیر نفتی توسط صادرکنندگان عنوان کرده بود.
به گزارش خبرگزاری ایسنا لاهوتی می‌گوید تا چند هفته قبل امکان استفاده از برخی روش‌ها برای بازگشت ارز صادراتی وجود نداشت اما با تصمیمات اخیر دولت شرایط بهبود نسبی پیدا کرده و “از این رو ما به سال آینده بدبین نیستیم اما بهبود شرایط منوط به تغییر و تحولات جدی در سیاست‌های اجرایی خواهد بود”.
مطابق آمار گمرک میزان صادرات “غیرنفتی” ایران در ۱۱ ماه گذشته با احتساب میعانات گازی و محصولات پتروشیمی حدود ۴۰ میلیارد دلار بوده است. لاهوتی برآورد می‌کند این رقم تا پایان سال به ۴۱ میلیارد دلار برسد و می‌افزاید با توجه به این که میزان واردات در آمار رسمی ۳۸ میلیارد و ۵۰۰ هزار دلار اعلام شده تراز تجاری کشور در سال جاری مثبت خواهد بود.
احتمال وداع با دلار ۴۲۰۰ تومانی
گرچه دولت تاکنون درباره تجدید نظر در سیاست‌های بانکی و ارزی خود خبری منتشر نکرده و شماری از مسئولان همچنان تک‌نرخی اعلام کردن بهای ارز را در مهار قیمت‌ها موثر می‌دانند، یادداشت اینستاگرامی رئیس کل بانک مرکزی را می‌توان آغازی بر پایان این سیاست تلقی کرد.
همتی با تاکید بر آشکار شدن معایب اختصاص دلار ۴۲۰۰ تومانی برای واردات کالاهای اساسی نوشت: «بانک مرکزی با جدیت دنبال آسیب‌شناسی این موضوع بوده و با ارائه گزارشات لازم، پیگیر موضوع است. دولت نیز مسئله را در دستور کار خود دارد و طبعاً تصمیم مناسب را در این خصوص اتخاذ خواهد کرد.»
عبدالناصر همتی، که از دولت پنجم به این سو در تمام دولت‌ها مسئولیت‌های مهمی بر عهده داشته مرداد ماه امسال و پس از برکناری ولی‌الله سیف، به عنوان جانشین او رئیس کل بانک مرکزی شد. از زمان ریاست همتی بر این بانک بهای دلار و دیگر ارزهای معتبر در بازار آزاد روندی کاهشی پیدا کرد اما نوسان‌ها و افزایش قیمت‌ها در ماه‌های اخیر ادامه داشته و شدت گرفته است.
از: دویچه وله
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید