آمار اداره تنظیم بازار انرژی ترکیه که روز جمعه ۱۰ آبان (اول نوامبر) منتشر شد نشان می‌دهد که  میزان گاز وارداتی ترکیه از ایران در ماه اوت امسال در قیاس با مدت مشابه در سال قبل تا یک سوم کاهش پیدا کرده است. این آمار نشان می‌دهد در ماه اوت ایران فقط روزانه ۱۶۰ میلیون مترمکعب گاز صادر کرده است در حالی که طبق قراردادی که با ترکیه بسته باید بطور متوسط ماهیانه ۸۳۳ میلیون متر مکعب گاز صادر می‌کرد.

دکتر امید شکری کله‌سر در ارتباط با کاهش صادرات گاز ایران به دویچه وله فارسی گفت بررسی آمار اداره تنظیم بازار انرژی ترکیه نشان می‌دهد که این کشور در راستای امنیت انرژی خود با افزایش واردات گاز از روسیه و هم چنین افزایش واردات ال ان جی (گاز طبیعی مایع) از آمریکا می‌تواند جایگزینی برای گاز ایران در بازار انرژی خود بیابد.

به باور این کارشناس، ترکیه در تنش بین ایران و آمریکا به فکر امنیت انرژی‌ و اقتصاد رو به رشد خویش است. در این بین افزایش تعداد صادرکنندگان گاز به ترکیه این امکان را برای ترکیه فراهم می‌کند که با قراردادهای کوتاه مدت و قیمت مناسب‌تر گاز وارد کند و هم چنین از حق ترانزیت گاز پروژه‌های “تاناپ” و “ترک استریم” بهره گیرد و در امنیت انرژی اروپا نیز نقش مهمی را برعهده بگیرد.

روسیه ۵۰ درصد از گاز ترکیه را تامین می‌کند

اصل اساسی سیاست ملی انرژی ترکیه تنوع‌بخشی به منابع انرژی است. این کشور بیش از ۹۰ درصد نفت و گاز مورد نیاز خود را وارد می‌کند.

روسیه بزرگ‌ترین تامین‌کننده گاز طبیعی ترکیه است و در حدود ۵۰ درصد گاز این کشور را تامین می‌کند. ایران و آذربایجان دیگر کشورهای تامین کننده گاز ترکیه هستند و در بخش “ال ان جی” نیز قطر، الجزایر و آمریکا نقش عمده‌ای در بازار گاز طبیعی ترکیه بازی می‌کنند.

ایران در تامین گاز ترکیه دومین جایگاه را دارد. طبق آمار اداره تنظیم بازار انرژی، ترکیه در سال ۲۰۱۸ بیش از ۵۰ میلیارد متر مکعب گاز وارد کرد که سهم روسیه بیش از ۲۳ میلیارد متر مکعب بود و سهم ایران حدود ۷/۸ میلیارد متر مکعب و سهم آذربایجان نیز هفت و نیم میلیارد متر مکعب بوده است.

افتتاح پروژه خط لوله تاناپ توسط روسای جمهوری ترکیه، اوکراین، صربستان و آذربایجان در سال ۲۰۱۸

امید شکری می‌گوید در طول سال‌های گذشته تحولات مهمی در عرصه تامین گاز و امنیت انرژی ترکیه بوجود آمده است. ترکیه در راستای “سیاست تنوع بخشی به منابع انرژی” اقدام به انعقاد قراردادهای متعددی برای واردات نفت و گاز از منابع مختلف کرده است.

به گفته این کارشناس سال قبل پروژه تاناپ افتتاح شد که گاز میدان شاه دنیز آذربایجان را به ترکیه می‌رساند. انتطار می‌رود پروژه “ترک استریم” که گاز روسیه را به ترکیه و اروپا خواهد رساند نیز تا پایان سال جاری به بهره برداری برسد. افزایش واردات گاز از این دو کشور در کنار افزایش واردات ال ان جی از آمریکا به معنای افزایش رقابت بین کشورهای عمده تولید‌کننده گاز در بازار ترکیه است.

سهم ایران از بازار گاز ترکیه

ترکیه در سال ۱۹۹۶ برای واردات گاز از ایران قراردادی را امضا کرد که طبق آن ایران باید سالیانه ۱۰ میلیارد متر مکعب گاز به ترکیه صادر می‌کرد.

امید شکری در ادامه صحبت‌های خود با دویچه وله ضمن اشاره به مشکلات صادرات گاز ایران گفت: «قیمت و کیفیت گاز وارداتی ایران هیچ گاه مطلوب ترکیه نبود. این کشور بخاطر قیمت بالای گاز ایران در قیاس با گاز روسیه و آذربایجان بارها از ایران به دیوان بین‌المللی داوری شکایت کرده است. قطع جریان گاز صادراتی به ترکیه در ماه‌های سرد سال هم عامل دیگری بود که ایران تامین‌کننده مطمئنی برای ترکیه نباشد.»

این کارشناس درباره  دورنمای قرارداد گازی ایران و ترکیه هم چنین توضیح داد: «قرارداد صادرات گاز ایران به ترکیه در سال ۲۰۲۶ به پایان می‌رسد و مذاکرات برای تمدید این قرارداد تاکنون به نتیحه نرسیده است. شنیده‌ها حاکی است که ترکیه از ایران درخواست کرده تا قیمت گاز را کاهش دهد در عوض ایران هم خواستار دو برابر شدن میزان صادرات گاز به ترکیه شده است.»

با خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم علیه صادرات نفت ایران کشورهای عراق و ترکیه که مقصد عمده صادرات گاز ایران هستند از تحریم‌ها معاف شدند. ترکیه گاز وارداتی از ایران را در مناطق جنوب شرق و شرق این کشور به مصرف می‌رساند. هوای این مناطق در زمستان سرد است.

اگر سیستم گازرسانی و زیرساختار انرژی ترکیه یکپارچه شود این کشور می‌تواند گاز وارداتی از روسیه و آذربایجان را در مناطق شرق و جنوب شرقی این کشور به مصرف برساند و به این ترتیب نیاز این کشور به گاز ایران به مرور می‌تواند کاهش یابد.

آمریکا از سال ۲۰۱۶ به ترکیه ال ان جی صادر می‌کند. طبق آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا این کشور در سال ۲۰۱۶ حدود ۳/۵۳ میلیارد متر مکعب ال ان جی به ترکیه صادر کرد. این میزان در سال ۲۰۱۸ به ۵/۳۸ میلیارد متر مکعب رسید. این ارقام نشان می‌دهد که همه ساله صادرات ال ان جی آمریکا  به ترکیه در حال افزایش است و با توجه به سرمایه‌گذاری عظیم ترکیه برای افزایش سهم ال ان جی در سبد انرژی خود باید شاهد افزایش واردات ال ان جی بویژه از آمریکا بود.

از: دویچه وله