نام حسن شاهوارپور اخیراً و در پی سرکوب خونین اعتراض‌های ماهشهر به فهرست تحریم‌های آمریکا اضافه شده است. Photo: Mohammad Hassan Ameri (Fars)

وزارت خارجه آمریکا نام سرتیپ پاسدار حسن شاهوار­پور را به دلیل فرماندهی کشتار معترضان خوزستانی در اعتراضات آبان ماه گذشته به فهرست تحریم­‌های خود اضافه کرد.

آمریکا در یک بیانیه رسمی اعلام کرده است یگان­ها و واحد­های تحت فرمان سرتیپ شاهوار­پور در جریان سرکوب اعتراضات آبان ماه در خوزستان با نقض گسترده حقوق بشر، مسئول مرگ دست کم ۱۴۸ تن بویژه در ماهشهر هستند.

اما یگان­‌های تحت کنترل حسن شاهوار­پور کدامند؟

سپاه استانی ولی عصر خوزستان

سرتیپ شاهوار­پور، فرمانده سپاه استانی ولی‌­عصر در خوزستان است که مهم‌ترین یگان تحت امر آن لشکر هفت زرهی سپاه است. سپاه ولی­‌عصر یکی از ۳۲ سپاه استانی در ایران است که در زمان فرماندهی سرلشکر محمدعلی جعفری بر سپاه پاسداران در سال ۱۳۸۷ با ادغام یگان­‌های رزمی نیروی زمینی سپاه و بسیج ایجاد شدند. البته تهران بزرگ و شهرستان‌های تهران هر کدام یک نیروی سپاه استانی دارند.

هدف از ایجاد سپاه‌­های استانی، واگذاری اختیارات و قدرت بیشتر به آنها برای تصمیم‌گیری در مواقع بحرانی بود. یعنی اینکه هر سپاه استانی بتواند در موقعیت بحرانی و هنگامی که ارتباط آن با فرماندهی کل سپاه در کشور قطع می‌شود، خود به‌طور مستقل تصمیم بگیرد و آن تصمیم را به اجرا بگذارد.

اما موقعیت بحرانی یعنی چه؟

موقعیت بحرانی برای هر یک از سپاه‌­های استانی در دو حوزه تعریف شده است؛ موقعی که استان مورد تهدید و حمله خارجی قرار می ­گیرد. (چنین حمله‌ای به طور عمده در ذهن فرماندهان سپاه به عنوان حمله آمریکا یا اسرائیل تعریف شده است) و یا موقعی که استان با یک تهدید داخلی مانند قیام و شورش گسترده مردمی علیه نظام روبه‌رو می‌شود.

فرض عمومی فرماندهی کل سپاه در یک دهه گذشته این بوده که یک حمله خارجی یا یک قیام ضد حکومتی، ممکن است تمامی کشور را در بربگیرد و در جریان آن تماس و ارتباط سپاه­‌های استانی با فرماندهی کل سپاه در تهران قطع شود. بنابر این برای مقابله با چنین وضعیت ویژه‌ای، اختیارات زیادی به سپاه‌­های استانی برای تصمیم‌گیری فوری در جهت مقابله با یک حمله خارجی یا یک قیام گسترده داخلی، داده شده است.

بر اساس این راهبرد، در استان خوزستان نیز همانند هر استان دیگر ایران یک سپاه استانی (سپاه ولی عصر) ایجاد شده که عمدتاً مسئول سرکوب اعتراضات مردمی است. برای مقابله با تهدید و حمله فرضی خارجی، در کنار سپاه ولی عصر و بالاتر از آن نیز یک قرارگاه منطقه‌ای ایجاد شده به نام قرارگاه مقدم جنوب (کربلا).

اما قرارگاه کربلا چیست و مأموریت آن چیست؟

قرارگاه رزمی کربلا

در کنار هر سپاه استانی در یک سطح بالاتر، ۱۰ قرارگاه رزمی نیز در ۱۰ منطقه ایران ایجاد شده‌اند که هر یک از آنها چند سپاه استانی را تحت فرمان خود دارند. هر یک از این قرارگاه­ها مسئولیت اداره و فرماندهی سپاه در یک منطقه خاص کشور را که معمولاً شامل چند استان می‌شود، بر عهده دارند.

این قرارگاه در منطقه خوزستان قرارگاه کربلا نام دارد که زیرنظر فرمانده نیروی زمینی سپاه فعالیت می‌کند و علاوه بر سپاه استانی خوزستان، سپاه‌­های استانی کهگیلویه و بویر احمد و لرستان نیز زیرمجموعه آن محسوب می‌شوند.

فرماندهی قرارگاه کربلا با سرتیپ احمد خادم سید­الشهدا (دانش‌پژوه) است که همزمان فرمانده ارشد سپاه در جنوب محسوب می‌شود. سرتیپ خادم اسفند سال ۱۳۹۶ همزمان با سرتیپ حسن شاهوار­پور درجه سرتیپ تمامی را از آیت‌الله خامنه­‌ای به عنوان فرمانده کل قوا دریافت کرد. درجه‌ای که علی خامنه­‌ای معمولاً خود و در یک مراسم خاص بر دوش فرماندهانی در رده سرتیپ تمامی نصب می‌کند.

اما برگردیم به سرتیپ شاهوار­پور که حالا در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار گرفته است.

سرتیپ شاهوارپور کیست؟

سرتیپ شاهوار­پور از فرماندهان شناخته‌شده و قدیمی سپاه خوزستان و متولد صفی‌آباد در جنوب دزفول است. او که هشت سال در جریان جنگ ایران و عراق حضور داشته، برادرش (امیر شاهوارپور) را هم در جنگ از دست داده است.

سرتیپ شاهوار­پور همانند سرتیپ خادم از فرماندهان سابق واحدهای لشکر هفت زرهی ولی­عصر در دوران جنگ ایران و عراق است. این لشکر که در ابتدا یک تیپ بود در اواخر سال ۶۰ و در آستانه عملیات فتح‌المبین ایجاد شد و در جریان جنگ در ۱۶ عملیات از عملیات‌های مهم مانند فتح‌المبین، بیت‌المقدس (آزادی خرمشهر)، رمضان (شرق بصره)، والفجرهشت (تصرف فاو)، کربلای چهار و پنج (شلمچه)، و والفجر ۱۰ (حلبچه) شرکت داشت.

لشکری با این سابقه در دوران جنگ ایران و عراق که روزگاری برای بیرون راندن ارتش صدام از خاک ایران از شمال تا جنوب خوزستان و در بیابان­های شلمچه می‌جنگید، حالا در خیابان­های شهر­های مختلف همان استان به مهم‌ترین ابزار سرکوب مردم معترضی تبدیل شده که از فقر، تبعیض، فساد و ناکارآمدی حکومت و سپاه و فرماندهان آن به تنگ آمده‌اند.

فرماندهانی که دیروز علیه صدام می‌جنگیدند، و امروز از نگاه شمار قابل اعتنایی از مردم، پاسدار حکومتی ظالم و فاسد هستند و چون اعتراض مردم را برنمی‌تابند رویاروی آنها ایستاده و بچه‌هایشان را در خیابان­‌ها به گلوله می‌بندند. یکی از نمادهای چنین فرماندهانی حسن شاهوارپور است.

حسن شاهوار­پور بعد از پایان جنگ ایران و عراق به فرماندهی تیپ حجت، فرماندهی بسیج خوزستان، جانشینی لشکر هفت، فرماندهی لشکر هفت و سرانجام در سال ۱۳۸۸ به فرماندهی سپاه استانی ولی­عصر منصوب شد، اما نام او و سپاه ولی­‌عصر زمانی بیشتر بر سر زبان‌ها افتاد و در رسانه‌ها شنیده شد که در آبان ماه گذشته یکی از خونین‌ترین سرکوب‌های اعتراضات مردمی و ضد حکومتی ایران را در ماهشهر رقم زدند.

پس از شروع اعتراضات مردمی در اعتراض به افزایش قیمت بنزین در سراسر کشور­، خوزستان در کنار فارس، کرمانشاه، کردستان، البرز و شهرستان‌های غرب استان تهران از استان‌هایی بود که شدت و گسترش اعتراضات در آن بسیار بالا بود و به همین دلیل سرکوب شدید­تری در آنجا صورت گرفت.

غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان تأیید کرده که دست‌کم ۱۵ شهر این استان در جریان اعتراضات آبان ماه شاهد تجمعات ضد حکومتی بودند که مهم‌ترین، جدی‌ترین و بحرانی‌ترین آنها ماهشهر بود. گستردگی اعتراضات در ماهشهر و اهمیت سرکوب آن در این منطقه صنعتی و راهبردی برای جمهوری اسلامی به حدی بود که سپاه کنترل امور را از نیروی انتظامی در اختیار گرفت و در رأس شبکه و سازمان سرکوب وارد میدان شد. اعتراضات که در ماهشهر بالا گرفت، سرتیپ شاهوارپور تنها فرماندهی در سراسر کشور بود که برای سرکوب معترضان، خودروهای زرهی را از پادگان­ها به خیابان‌ها آورد.

ماهشهر همچنین تنها شهر کشور بود که به دستور سرتیپ شاهوارپور و فرماندهان تحت امرش، معترضان در آنجا با مسلسل‌ها و تیربارهای سنگین هدف قرار گرفتند که یک مورد آن به حمله به نیزارها معروف شد و بر سر زبان‌ها افتاد وحتی بازتاب بین‌المللی پیدا کرد.

سپاه پاسداران می‌گوید دلیل این امر مسلح بودن برخی معترضان بوده است. ادعایی که از طرف منابع مستقل تأیید نشده است. نیروهای سپاه پاسداران تحت امر حسن شاهوارپور در فاصله روزهای دوشنبه بیست­ وهفتم آبان تا چهارشنبه بیست ­و نهم آبان، با برقراری عملی حکومت نظامی در ماهشهر به سوی هر معترضی شلیک می‌کردند و بالاترین سطح سرکوب در سراسر کشور از سوی او، نیروها و فرماندهان تحت امرش صورت گرفت.

یکی از این فرماندهان سرهنگ حسن حسین‌نژاد بود که بعد از شاهوارپور به فرماندهی لشکر هفت انتخاب شده بود. او در عمل فعال‌ترین فرمانده میدانی سرکوب بود. با وجود چنین سرکوب گسترده­ای، دامنه اعتراضات و تداوم آن در ماهشهر ادامه یافت و سپاه پاسداران مجبور شد برای سرکوب سریع‌تر معترضان، در کنار نیروهای تحت امر سرتیپ شاهوارپور، از نیروهای ویژه منطقه سوم دریایی سپاه در ماهشهر نیز که زیرمجموعه نیروی دریایی سپاه است و معمولاً از آنها در سرکوب­های شهری استفاده نمی‌شود، استفاده کند.

حسن حسین‌نژاد (وسط) فرمانده لشکر هفت

برای ترسیم ابعادی از سرکوب که در ماهشهر با فرماندهی حسن شاهوارپور صورت گرفته، کافی است تصور کنید که نیروهای تحت امر قرارگاه منطقه‌ای کربلا، سپاه استانی ولی‌عصر و لشکر هفت و همه تیپ‌ها و گردان‌هایش به علاوه نیروهای منطقه سوم دریایی امام حسین در ماهشهر، و پلیس­های عادی و یگان ویژه پاسداران ناجا به این شهر نه چندان بزرگ لشکرکشی کرده و در برابر مردم معترض صف‌آرایی کرده بودند. سرکوبی که خونین‌ترین سرکوب ۹۸ نام گرفت.