حمایت جمهوری اسلامی از گروه طالبان در افغانستان، یکی از موضوعات بحث‌برانگیز، خصوصا در ماه‌های اخیر عرصه سیاسی بین دو کشور است. این بحث‌ها با بالا بردن پرچم این گروه از سوی ده‌‌ها حامی‌اش در پارکی وسط تهران، بر نگرانی‌های پیرامون حمایت جمهوری اسلامی از طالبان افزوده است. به‌طوری‌که کم‌تر کسی با تردید از این حمایت‌ها سخن می‌گوید و انگار که بر همگان چنین توافقی هویداست و از تبعات آن، هراسناک‌اند. آنچه در هفته‌های اخیر پس از جنجال نمایش پرچم طالبان در تهران، به میان بحث‌ سیاسیون افغانستان آمده و تعجب آن‌ها را از این حمایت برانگیخته، واقعه‌ای است که به ۲۲ سال پیش برمی‌گردد؛ وقتی طالبان ده دیپلمات و یک خبرنگار ایرانی را به گلوله بست.

***

هفدهم مرداد ۲۲ سال پیش بود که طالبان پس از اشغال «مزار شریف» مرکز استان بلخ در شمال افغانستان، ده دیپلمات و یک خبرنگار ایرانی را به گلوله بست. این تیراندازی در پی حمله طالبان به کنسولگری جمهوری اسلامی اتفاق افتاد و تنها یک نفر به نام «الله مدد شاهسوند» از دیپلمات‌های ایرانی از آن معرکه نجات یافت. بعدها گفته شد که او در پوشش مردی افغانستانی، به‌سختی خود را به ایران رساند.

«ناصر ریگی»، «نورالله نوروزی»، «رشید پاریاو فلاح»، «مجید نوری نیارکی»، «کریم حیدریان»، «محمدعلی قیاسی»، «حیدری علی باقری»، «محمد صارفی» (خبرنگار) اسامی دیپلمات‌های ایرانی هستند که در آن سال به دست گروه «طالبان» به قتل رسیدند. در آن زمان جمهوری اسلامی مدافع نیروهای دولت افغانستان به رهبری «برهان‌الدین ربانی» و فرماندهی «احمدشاه مسعود» بود. در سال ۱۳۹۳ روایتی از کشتار این دیپلمات‌ها در سینماهای جمهوری اسلامی به نمایش درآمد.

شهروندان بسیاری آن روز و دوران را به یاد دارند. مثل «جمشید رادفر» از ساکنان «مزارشریف» که زمان حمله «طالبان» به آن شهر ۱۸ سال داشت و برای «ایران‌وایر» روایت کرد: «از خانه بیرون آمدم و طالبان را با لباس‌های عجیبی دیدم و با ترس به خانه برگشتم. گروهی از طالبان در مقابل دروازه کنسولگری ایران جمع شده بودند و انگار قصد حمله نداشتند؛ اما گروهی دیگر با زور تفنگ وارد ساختمان کنسولگری شدند و همه دیپلمات‌ها را کشتند. دروازه کنسولگری را شکسته بودند و بر دیوارها جای گلوله وجود داشت. تمام لوازم کنسولگری را هم به غارت بردند.»

حمله به ساختمان یک حکومت در خاک کشوری دیگر، ناقض حقوق دیپلماتیک است. «محمدامین دره‌صوفی»، نماینده شورای شهر «بلخ» هم یکی دیگر از شاهدان آن حمله ۲۲ سال پیش است که ضمن محکوم کردن این حمله برای «ایران‌وایر» گفت: «طالبان خلاف عرف دیپلماتیک به کنسولگری ایران حمله کرد و کارمندانش را کشت. طالبان مقابل دروازه این کنسولگری مردم غیرنظامی افغانستانی را هم کشت. ایران در گذشته طالبان را وحشی خطاب می‌کرد اما حالا با وجود چنین سابقه‌ای، به خاطر رقابت با آمریکا از طالبان حمایت می‌کند. درحالی‌که آن‌ها عاملان قتل دیپلمات‌های ایرانی هستند.»

یکی از چهره‌های پررنگ واقعه ۲۲ سال پیش و کشتار دیپلمات‌های جمهوری اسلامی در افغانستان، «ملا عبدالمان نیازی» است که از رهبران برجسته طالبان بود و بعدتر انشعاب کرد و گروه دیگری را در مخالفت با طالبان به وجود آورد. او در زمان آن واقعه، مقام ارشد طالبان از غرب تا شمال افغانستان بود و گفته می‌شود با شش هزار عضو طالبان وارد «مزار شریف» شده بود. او چندی پیش در گفت‌وگویی اختصاصی با «ایران‌وایر» همچنان از قتل دیپلمات‌های جمهوری اسلامی دفاع کرد: «حمله به کنسولگری به خاطر این صورت گرفت که این مکان به محل فرماندهی جنگ ولایت‌های شمالی افغانستان در قبال ما [طالبان] مبدل شده بود. مجاهدین [جنگ‌جویان طالبان] داخل کنسولگری شدند و همگی را به‌جز یک نفر کشتند. همه افرادی که داخل کنسولگری با عنوان دیپلمات فعالیت می‌کردند، در اصل فرماندهان سپاه پاسداران بودند.»

شاید بسیاری به خاطر نداشته باشند که ۲۲ سال پیش گروه «طالبان» چطور مقامات جمهوری اسلامی را به رگبار گلوله گرفت، اما این تقابل در هفته‌های گذشته در صحبت‌های سیاسیون افغانستان زیاد شنیده می‌شد که چطور جمهوری اسلامی از عاملان ترور مقامات خود دفاع و حمایت می‌کند. به نظر می‌آید که گروه «طالبان» ممکن است در توافقی نانوشته با جمهوری اسلامی، مقابل حمایت‌های مالی و نظامی، قول جبران آن کشتار را داده باشد؛ وعده‌ای که آینده سیاسی افغانستان می‌تواند ماهیت آن را بیشتر روشن کند.

از: ایران وایر