احسان مهرابی
ابراهیم رئیسی امیدوار بود که توافق اتمی حاصل خواهد شد و علاوه بر آزاد شدن فروش نفت، هواپیمایی با چند میلیارد دلار پول نقد و تعدادی از زندانیان ایرانی در کشورهای دیگر در تهران به زمین خواهد نشست
دو هفته پس از مانورهای گسترده رسانه‌های جمهوری اسلامی درباره آزاد سازی مبلغ کلانی از پول‌های بلوکه شده ایران، مذاکرات در این باره به در بسته خورده و حتی یادداشت روزنامه «کیهان» در این باره نیز باعث احضار سفیر ایران به وزارت خارجه کره جنوبی شده است.
در دو هفته اخیر رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و خبرگزاری «ایرنا» تبلیغات گسترده‌ای را درباره آزادسازی مبلغ کلانی از پول‌های بلوکه شده ایران منتشر و اعلام کردند که این پول چندین برابر پولی است که جمهوری اسلامی در ازای آزاد کردن «نازنین زاغری» دریافت کرده است.
خبرگزاری «فارس» روز ۱۸ فروردین نوشت: «براساس این توافق که به امضا و قطعیت رسیده است، چارچوب و فرآیند لازم برای رفع مسدودی بخش قابل توجهی از منابع ارزی مسدود شده ایران مشخص شده و مورد توافق طرفین قرار گرفته است.»
این خبرگزاری حتی اعلام کرد طبق این فرآیند، وجوه مسدودی در یک بازه زمانی مشخص طی چند هفته در حساب‌های ایران وصول خواهند شد.
هدف از تبلیغات درباره آزادی سازی پول‌های بلوکه شده ایران چه بود؟
هدف از تبلیغات گسترده درباره آزاد سازی پول هنگفت دادن آرامش روانی به بازار درباره ورود پول‌های جدید و هم‌چنین پنهان کردن گره خوردن مذاکرات برجام بود. رسانه‌های ایران تاکید می‌کردند که آزاد سازی این پول‌ها مربوط به مذاکراتی به جز مذاکرات برجام بوده است.
به مرور مشخص شد که مبلغ مورد اشاره، هفت میلیارد دلار پول بلوکه شده ایران در کره جنوبی است. پس از آن، روزنامه «فرهیختگان» در گزارشی به نقل از «منابع آگاه» نوشت «سیامک نمازی»، «باقر نمازی» و «مراد طاهباز»، زندانیان ایرانی امریکایی، در ازای دسترسی ایران به پول‌های بلوکه شده در کره جنوبی آزاد می‌شوند.
۲۳ فروردین ۱۴۰۱ نیز خبرگزاری فارس اعلام کرد که نشست مقامات ایران و هیات منطقه‌ای درباره گفت‌‌وگو درقبال چارچوب آزادسازی منابع ارزی مسدود شده کشور امروز در وزارت امور خارجه برگزار می‌شود.
یک روز قبل نیز خبرگزاری ایرنا با اعلام این که قرار است هفت میلیارد دلار به شیوه انتقال بانکی به حساب‌های ایران واریز شود، این اتفاق را نشانه‌ای از باز شدن تدریجی محدودیت‌های بانکی علیه ایران خوانده بود. در همان روز، برخی رسانه‌ها اعلام کردند که روز ۲۳ فروردین تهران میزبان وزیر خارجه عمان است.
گمانه‌زنی‌هایی درباره احتمال سفر مقام‌های کره‌جنوبی به ایران نیز منتشر شده بود ولی «چوی چونگ-کان»، معاون وزیر خارجه کره جنوبی امروز در توییتر نوشته است که هیچ برنامه‌ای برای سفر مقام‌های این کشور به تهران وجود ندارد.
احضار سفیر ایران به وزارت خارجه کره جنوبی به دلیل یادداشت روزنامه کیهان
پس از این تبلیغات گسترده اما مذاکرات مربوط به آزاد شدن پول‌های بلوکه شده ایران گره خورد و روزنامه «العربی الجدید» روز دوشنبه هفته پیش به نقل از منابع ایرانی گزارش داده بود که قرار بود وزیر خارجه عمان برای میانجی‌گری در این باره به تهران سفر کند اما این سفر به تعویق افتاده است.
تعویق این سفر می‌توانست نشانه این باشد که مانند سابق، مذاکراتی در عمان درباره آزادسازی این سه نفر در جریان بوده اما به نتیجه نرسیده است.
تحصن «رکسان طاهباز»، فرزند «مراد طاهباز» در مقابل ساختمان وزارت خارجه بریتانیا نیز می‌توانست نشانه دیگری از شکست خوردن این مذاکرات باشد.
عدم رضایت امریکا برای آزاد شدن این پول دلیلی بود که می‌توانست باعث گره خوردن مذاکرات شده باشد. روز ۲۵ فروردین نیز «ند پرایس»، سخن‌گوی وزارت خارجه ایالات متحده گفت: «شرکای ما منابع مسدود شده ایران را آزاد نکرده‌اند.»
پس از گره خوردن ماجرا، خبرگزاری‌های وابسته به سپاه پاسداران و روزنامه کیهان سعی کردند ماجرا را به شکل دیگری جلوه دهند و اعلام کنند این توافق به ضرر ایران است.
خبرگزاری فارس نوشت قرار بود بر اساس این توافق، مانند اتفاقی که هم‌زمان با اجرای برجام رخ داد، چند زندانی ایرانی در امریکا نیز به همراه پول‌های بلوکه شده ایران آزاد شوند.
این خبرگزاری آزادی سه زندانی در قبال آزاد شدن این هفت میلیارد دلار را «ارزان» خواند و نوشت: «قطعا هیچ عقل سلیمی قبول نمی‌کند که این معامله یک‌طرفه و بدون آزادی هیچ ایرانی و یا با چنین قیمت نازلی انجام شود و قطعاً این معامله با چنین شاخصه‌ای، خلاف عزت و مصلحت خواهد بود.»
پس از آن نیز «حسین شریعتمداری»، نماینده رهبر جمهوری اسلامی در روزنامه کیهان، در سرمقاله روز شنبه این روزنامه آزاد کردن این سه نفر در مقابل آزادسازی هفت میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران در کره جنوبی را «معامله خسارت‌بار» خوانده بود.
او خواستار آن شده بود که تنگه هرمز تا زمان آزاد شدن این پول‌ها، به روی کشتی‌های کره جنوبی بسته شود.
روز دوشنبه وزارت خارجه کره جنوبی اعلام کرد که سفیر ایران در سئول را به خاطر گزارش روزنامه کیهان فراخوانده و «سعید بادامچی شبستری»، سفیر ایران نیز گفته است که مطلب این روزنامه در راستای موضع رسمی تهران نیست.
آب پاکی که مقام بانک مرکزی روی دست همه ریخت
در نهایت، پس از دو هفته تبلیغات گسترده، مدیر امور بین‌الملل بانک مرکزی ایران آب پاکی را روی دست همه ریخت و روز یک‌شنبه گفت درباره آزادی پول‌های بلوکه شده تنها توافق اولیه انجام شده و هیچ‌گاه صحبت از این که این منابع آزاد و وصول شده‌اند، از جانب مقامات ایرانی مطرح نشده است.
یک روز بعد نیز «سعید خطیب‌زاده»، سخن‌گوی وزارت امور خارجه ایران گفت که آزادی پول‌های ایران ربطی به امریکا ندارد.
او گفت: «هیاتی به تهران آمد و درباره آزاد سازی بخشی از منابع ایران توافقاتی انجام شد که این موضوع نه به امریکا مرتبط است و نه اجازه می‌دهیم امریکا به جزییات آن ورود کند.»
اینک ماجرای آزاد سازی پول‌های بلوکه شده ایران به وضعیت یک سال قبل بازگشته است. در اسفند ۱۳۹۹ نیز خبرگزاری ایرنا اعلام کرده بود که کره جنوبی و ایران بر سر طرحی برای پرداخت بخشی از دارایی‌های هفت میلیارد دلاری بلوکه شده ایران که در حال حاضر در کره جنوبی مسدود شده، به توافق رسیده‌اند.
«عبدالناصر همتی»، رییس کل بانک مرکزی دولت «حسن روحانی» نیز گفته بود: «پولی که بانک مرکزی از کره جنوبی طلب دارد، هفت میلیارد دلار است اما قرار شده است که پرداخت‌ها حداقل با یک میلیارد دلار آغاز شوند.»
با این حال، این پول‌ها آزاد نشدند و ماجرا به توافق در دولت جدید کشیده شد.
۱۷ دی ۱۴۰۰ نیز وزارت خارجه کره جنوبی با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد چوی چونگ-کان، معاون اول وزیر خارجه این کشور با «علی باقری کنی»، معاون وزیر امور خارجه ایران در وین دیدار کرده است.
اسفند ۱۴۰۰ نیز کره جنوبی ۱۸ میلیون دلار از دارایی‌های بلوکه شده ایران را به عنوان بدهی حق عضویت معوقه تهران در سازمان ملل متحد پرداخت کرد تا جمهوری اسلامی حق رای خود را در سازمان ملل از دست ندهد.
گره خوردن مذاکرات برجام و پول‌های بلوکه شده
پیش از این، برخی از چهره‌های اصول‌گرا به پرداخت پول توسط دولت «باراک اوباما» بابت آزاد کردن شهروندان امریکایی افتخار کرده و برخی از آن‌ها نیز گروگان‌گیری اتباع خارجی را یک راه درآمدزایی دانسته بودند. اینک اما گویا این بار آزاد شدن پول‌های مربوط در ازای آزادی گروگان‌ها به سادگی گذشته نیست.
شکست مذاکرات در این باره، هم‌زمان با گره خوردن مذاکرات در برجام است؛ مذاکراتی که به موضوع خروج سپاه پاسداران از فهرست گروه‌های تروریستی امریکا گره خورده است. در این میان، مقامات دولت حسن روحانی نیز به اصول‌گرایان کنایه می‌زنند که در توافق انجام شده در دولت روحانی، در این باره نیز توافق شده بود اما رهبر جمهوری اسلامی برای استفاده سیاسی، توافق را به دولت «ابراهیم رئیسی» موکول کرد.
در این میان، «علی جنتی»، وزیر فرهنگ و ارشاد در دولت اول روحانی نیز در توییتی نوشت: «گفته می‌شود یکی از موانع توافق برای احیای برجام مخالفت امریکا با حذف سپاه پاسداران از فهرست تروریسم (FTO) است. در حالی که در دولت دوازدهم خارج ساختن مقام رهبری و نهادهای وابسته به رهبری از تحریم و حذف سپاه از فهرست تروریسم به عنوان پیش شرط هرگونه مذاکره مورد توافق آمریکا قرار گرفته بود.»
با شکست خوردن مذاکرات، لحن مقامات جمهوری اسلامی بار دیگر تندتر شده و سعید خطیب‌زاده، سخن‌گوی وزارت امور خارجه ایران گفته پی‌گیری پرونده کشته شدن «قاسم سلیمانی»، فرمانده پیشین نیروی«قدس» سپاه اصل اصلی در سیاست خارجی ایران است.
پیش از این یک منبع آگاه نزدیک به مذاکرات احیای برجام در وین به «رادیو فردا» گفته بود که تعهد حکومت جمهوری اسلامی برای توقف پی‌گیری عملیاتی پرونده کشته شدن قاسم سلیمانی، یکی از شروط اصلی خارج کردن سپاه از فهرست تروریستی دولت امریکا و به نتیجه رسیدن مذاکرات هسته‌ای است.
پیش از انتخابات، شاید دولت ابراهیم رئیسی امیدوار بود که توافق اتمی حاصل خواهد شد و علاوه بر آزاد شدن فروش نفت، هواپیمایی با چند میلیارد دلار پول نقد و تعدادی از زندانیان ایرانی در کشورهای دیگر در تهران به زمین خواهد نشست تا درباره آن تبلیغات گسترده‌ای انجام دهد و با پول پاشی، محبوبیتی در فضای عمومی کسب کند.
با این حال، تنها درآمد دولت از مذاکرات گروگان‌گیری همان ۵۳۰ میلیون دلاری بوده که از آزادی زاغری نصیبش شده است.
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید