«ابراهیم رئیسی» از اسفند۱۳۹۴ تا فروردین۱۳۹۸، تولیت آستان قدس را به عهده داشت. ریاست بر مجموعه‌‌ای که به‌دلیل فعالیت‌های اقتصادی و مالی گسترده و البته ناشفاف که به هیچ سازمان نظارتی و بازرسی مستقل هم پاسخگو نیست، لقب امپراتوری مالی رهبر جمهوری اسلامی را گرفته است. 

شبکه مالی و البته تاریک آستان قدس که با استفاده از ارز و امکانات دولتی از نفت و گاز و داروسازی، تا دامپروری و هولدینگ‌های بزرگ کشاورزی و حتی خودروسازی را زیر سلطه درآمدهای هنگفت خود درآورده است.

باوجود چنین درآمدی، حتی وقتی ابراهیم رئیسی در مقام ریاست‌جمهوری برای جبران کسری بودجه دولتی دست به افزایش ۵۰ تا ۷۰ درصدی مالیات دریافتی از کارگران و کارمندان و کسبه زد، هیچ اشاره‌ای به لزوم دریافت مالیات از غول اقتصادی آستان قدس نکرد. 

عملکرد او زمانی که متولی آستان قدس بود، چگونه بود؟

***

ابراهیم رئیسی، متولی آستان قدس رضوی

ابراهیم رئیسی از اسفند۱۳۹۴ تا فروردین۱۳۹۸، تولیت آستان قدس را به عهده داشت. عملکرد او در این فاصله زمانی، بی‌شباهت به عملکرد او در جایگاه ریاست‌جمهوری نیست.

 سطحی‌نگری و نمایشی بودن کارها، ادعای افزایش سودآوری، توقف فعالیت‌های عمرانی، سیاسی‌کاری و استفاده از منابع مالی و اعتباری آستان قدس برای تبلیغات انتخاباتی و البته فرافکنی و فرار رو به جلو در پاسخ به سوالات و انتقادات، برآیند عملکرد رئیسی در آستان قدس رضوی در مشهد بود.

فعالیت‌های آستان قدس رضوی

عمده فعالیت‌های آستان قدس رضوی تا پیش از انقلاب ۱۳۵۷، بسیار محدود بود. جمع‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آوری نذورات مردم و توزیع بین نیازمندان از وظایف آستان قدس رضوی شناخته می‌شد. اموال وقفی این آستان هم اغلب زمین‌های اطراف مقبره امام هشتم شیعیان، به‌همراه برخی مغازه‌‌های اطراف و حاشیه حرم بود.

بعد از انقلاب اما، فعالیت‌های این مجموعه به‌حدی بزرگ و گسترده شد که اکنون به‌عنوان بزرگترین مجموعه وقفی جهان اسلام شناخته می‌شود. این مجموعه چه به لحاظ اموال وقفی و چه به‌لحاظ فعالیت‌های اقتصادی و تجاری، تا اندازه‌‌‌ای رشد کرده  که در‌حال‌حاضر با هزاران میلیارد گردش مالی، لقب امپراتوری مالی آستان قدس را به خود  گرفت است. 

آستان قدس رضوی در زمینه‌های اقتصادی عمران و ساختمان‌سازی، مالی و تجاری، کشاورزی و دامپروری، غذایی و دارویی، صنعت و معدن، خودروسازی، انرژی و نفت و گاز، فناوری اطلاعات و ارتباطات، آموزشی، فرهنگی و رسانه‌‌ای، پزشکی و داروسازی فعالیت دارد.

بیش از نصف زمین‌های مشهد، عرصه‌های موقوفه آستان قدس هستند که به این نهاد اجاره پرداخت می‌کنند و علاوه‌بر این، در زمان خرید‌و‌فروش این املاک، درصد بالایی از ثمن معامله، به حساب آستان قدس رضوی واریز می‌شود.

اما املاک موقوفه فقط در مشهد نیستند، بلکه در استان‌های خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، تهران، قزوین، آذربایجان‌های شرقی و غربی، اصفهان، یزد، کرمان، مازندران، فارس، گلستان، گیلان، سمنان، خوزستان و همچنین کشورهای افغانستان و آذربایجان پراکنده است. بر‌اساس آخرین آمارهای منتشر شده، آستان قدس فقط در شهر مشهد، بیش از ۳۵۰ هزار مستاجر دارد.

توجیهات رئیسی در خصوص عدم لزوم پرداخت مالیات امپراتوری مالی آستان قدس

بحث پرداخت مالیات از سوی چنین مجموعه اقتصادی عظیم و گسترده، بارها مورد انتقاد مردم و رسانه‌ها قرار گرفت. منتقدین باور دارند که شرکت‌ها و موسسات اقتصادی وابسته به آستان قدس رضوی به‌دلیل استفاده از امکانات دولتی و بعضا ارز ترجیحی، موظف به پرداخت مالیات هستند. به این ترتیب، انتقادها به عدم پرداخت مالیات به‌دلیل درآمدهای کلان آستان قدس از همین کارخانه‌ها، شرکت‌ها، موسسات وابسته و هلدینگ‌های کشاورزی و سودهای سرسام‌آور آستان قدس بود.

این در‌حالی‌ست که ابراهیم رئیسی در پاسخ به همه این انتقادات می‌گفت: «از نذورات مردم مالیات نمی‌گیرند.» 

باوجود انواع شرکت‌ها و کارخانجات تولیدی و تجاری وابسته به آستان قدس رضوی، رئیسی در اسفند۱۳۹۶ با اشاره به  افزایش «۲۱ درصدی نذورات مردم» در سال ۱۳۹۵ و «۲۵ درصدی» در سال ۱۳۹۶ مدعی شده بود: «اساس اقتصاد آستان قدس رضوی بر وقف و نذر است و هیچ شرکتی ندارد که مبنای آن وقف و نذر نباشد.»

هشتمین رییس‌جمهور ایران که به بالا بردن نرخ مالیات‌ها در لوایح بودجه شهرت دارد، در توجیه عدم پرداخت مالیات از سوی آستان قدس، یکی از جنجالی‌ترین و عجیب‌‌ترین توجیهات را مطرح کرد. او گفت: «ما ۱۰ برابر پولی رو که قراره مالیات بدیم، داریم به فقرا کمک می‌کنیم.»

او در یک سخنرانی در دانشگاه مشهد هم گفته بود: «خدا نگذرد از کسانی که شبهه مالیات آستان قدس را در ذهن‌ها ایجاد کردند.»

استفاده ابزاری و سیاسی از امام هشتم شیعیان

پخش کیسه آرد و برنج رایگان از منابع آستان قدس در روستاها و پذیرایی‌های ویژه از زوار در زمان انتخابات و بسته‌های  تبرک حاوی نبات و پارچه سبز با عکس رئیسی، از اقدامات مورد اعتراض منتقدین رئیسی بود.

عده‌ای حتی با اشاره به ولخرجی و حاتم‌بخشی‌های ده‌ها میلیارد تومانی تبلیغات انتخاباتی از جیب آستان قدس، رئیسی را به استفاده ابزاری و سیاسی از امام هشتم شیعیان متهم می‌کنند؛ که البته ابراهیم رئیسی کلیه این اتهامات را رد کرد.

ادعای سودآوری در آستان قدس

رئیسی بارها مدعی شد که شرکت‌های زیان ده در آستان قدس را به سوددهی رسانده و راندمان کاری و سودآوری شرکت‌ها به‌دلیل حضور او بالا رفته است.

هرچند که برای راستی‌‌آزمایی ادعای رئیسی نمی‌توان به صورت‌های مالی آستان قدس که به هیچ ارگان حسابرسی پاسخگو نیست دسترسی پیدا کرد، اما  افزایش بدهی آستان قدس به شبکه بانکی و کاهش درآمدهای شرکت‌های وابسته، دقیقا عکس ادعاهای رئیسی را اثبات می‌کند.

یگان‌ویژه حفاظت خصوصی

راه‌اندازی یگان حفاظت از اموال و اماکن آستان قدس، یکی از اقدامات رئیسی در آستان قدس رضوی بود، چراکه او معتقد بود اموال و اماکن موقوفه مورد دستبرد افراد شرور قرار می‌گیرند و در این میان نیاز به یک نیروی انتظامی مستقل وجود دارد؛ نیرویی که به سایر ارگان‌های نظامی کشور هم وابسته نباشد.

 در واقع به‌نوعی می‌توان گفت که ابراهیم رئیسی، نوعی ارتش یا نیروی مسلح خصوصی  برای آستان قدس راه‌اندازی کرد.

تشکیل این یگان مستقل نظامی در‌حالی‌ست که خودمختاری و قدرت متولیان آستان قدس، باعث نارضایتی و مشکلات مردم، خصوصا در شهر مشهد شده است. قدرتی که توانایی لغو و جلوگیری از برگزاری کنسرت و اکران فیلم را در شهرهای استان‌های خراسان خصوصا مشهد دارد. مراسمی که حتی از سوی خود دولت یا وزارت ارشاد، مجوز رسمی داشته و در سایر شهرهای ایران بدون مشکل برگزار می‌شوند.

لغو کنسرت سالار عقیلی در سبزوار و پیش‌از آن جلوگیری از برگزاری کنسرت «شهرام ناظری» و «کیهان کلهر» خواننده و نوازنده مشهور در نیشابور، از تازه‌ترین این قدرت نمایی‌های خودمختار است.

راه‌اندازی تلویزیون خصوصی برای آستان قدس رضوی

رئیسی برای غول اقتصادی مستقل و معاف از مالیات آستان قدس، راه‌اندازی یک تلویزیون خصوصی را هم آغاز کرد. شبکه تلویزیونی «حرم رضوی» که به‌صورت مداوم، تصاویر صحن مقبره امام هشتم شیعیان را به‌صورت زنده به نمایش بگذارد.

ایجاد مرکز خدمات جامع ارتباطات مردمی و راه‌اندازی سامانه ملی تلفن ۱۳۸ نیز، از اقدامات او بوده است.

رئیسی قصد داشت یک بانک خصوصی هم برای آستان قدس تاسیس کند. با این هدف احتمالی که گردش‌های مالی شرکت‌های وابسته یا زیرمجموعه آستان قدس رضوی هم، قابل رصد و بررسی نباشند. 

البته در نهایت موفق به افتتاح این بانک نشد، اما تنها پنج ماه بعد از ورود به پاستور و تکیه بر صندلی ریاست‌جمهوری، با انتقاد از عدم همکاری دولت برای تاسیس این بانک گفت: «امروز زمینه تاسیس بانک بدون ربا فراهم شده است.»

فساد مالی در آستان قدس رضوی با حکمرانی رییسی فسادستیز

با افشای اسناد اختلاس ۲۲ میلیون دلاری در مجموعه آستان قدس رضوی در زمینه واردات لاستیک خودرو در دی سال گذشته مشخص شد که در سال ۱۳۹۸، مدیریت زنجیره تامین رضوی ۸۰ میلیون دلار ارز دولتی را برای واردات ۲٠٠ هزار حلقه لاستیک پرداخت کرده است، اما واردات لاستیک با ۲۲میلیون دلار کسری مواجه شد.

جالب اینجاست که عاملان این قرارداد در دولت ابراهیم رئیسی به سمت‌های مختلف منصوب شده‌‌اند. به‌عنوان مثال، مدیریت وقت شرکت زنجیره تامین رضوی در آستان قدس، «علیرضا پیمان پاک» بود که در دولت سیزدهم با کسب پست‌های مهم و حساس، به یکی از مهره‌های کلیدی رئیسی تبدیل شد. او در‌حال‌حاضر، مدیریت اجرایی-قتصادی دولت سیزدهم را به عهده دارد.

پرونده این فساد ۲۲میلیون دلاری واردات لاستیک هم با توضیحاتی مبهم از سوی پیمان پاک تا حد اعلام و افشا در رسانه‌ها پیش رفت. این در‌حالی‌ست که کمبود و گرانی لاستیک از همان دی گذشته تا تاریخ تهیه این گزارش، به مشکل جدی رانندگان خودروهای سبک و سنگین تبدیل شده است.

به این ترتیب با مقایسه نحوه اقدامات ابراهیم رئیسی در تولیت آستان قدس رضوی و ریاست‌جمهوری، می‌توان به شباهت‌های رفتاری و روش حکمرانی او در هر دو این پست‌های مهم و استراتژیک پی برد. تنها تناقض قابل مشاهده، اخذ مالیات از آحاد مردم و مقاومت در مقابل اخذ مالیات، از آستان قدس رضوی است.

ایران وایر