فرسایش خاک تأثیر مستقیمی بر افزایش سیلاب‌ها دارد. فرسایش خاک به معنای از دست دادن لایه‌های سطحی خاک است که معمولاً حاصل از عوامل طبیعی مثل باد و آب یا فعالیت‌های انسانی مانند کشاورزی ناپایدار و جنگل‌زدایی است. برای اینکه خاک فرسایش یافته خود را دوباره احیا کند صدها سال زمان لازم است. فرسایش خاک سبب کاهش ظرفیت خاک برای جذب و ذخیره آب می‌شود و در نتیجه، جریان‌های سطحی آب در هنگام بارندگی شدیدتر شده و احتمال بروز سیلاب‌ها افزایش می‌یابد.

کاهش جذب خاک، افزایش جریان سطحی آب، از بین رفتن پوشش گیاهی و کاهش کیفیت خاک پیامدهای فرسایش خاک و ارتباط آن با افزایش سیلاب‌هاست. 

با کاهش توانایی خاک برای جذب آب، جریان‌های سطحی سریع‌تر و شدیدتر می‌شوند که باعث افزایش حجم آب جاری در رودخانه‌ها و دره‌ها می‌شود. این جریان‌ها می‌توانند به طغیان رودخانه‌ها و جاری شدن سیلاب‌ها منجر شوند. 

خاک فرسایش‌یافته توانایی کمتری در ذخیره مواد مغذی و آب دارد، که نه تنها باعث کاهش بهره‌وری کشاورزی می‌شود بلکه خود به افزایش احتمال وقوع سیلاب‌ها می‌انجامد. این امر به‌ویژه در مناطق خشک یا نیمه‌خشک که به شدت به آب‌های سطحی وابسته هستند، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

تاثیر عوامل انسانی بر فرسایش خاک

کشاورزی ناپایدار و ساخت‌وسازها و تخریب طبیعت از عوامل انسانی هستند که سبب فرسایش خاک می‌شوند. کشاورزی ناپایدار مجموعه روش‌های کشاورزی است که به فرسایش خاک دامن می‌زنند، مانند شخم‌زنی بی‌رویه و استفاده از مواد شیمیایی. این روش‌ها سبب کاهش توانایی خاک برای جذب آب می‌شوند و زمانی که باران شدید و مدام می‌بارد آب نمی‌تواند به عمق خاک فرسوده نفوذ کند.

توسعه شهرها و ساخت‌وسازها، به کاهش فضاهای نفوذپذیر خاک منجر می‌شود و در این وضعیت آب باران به جای نفوذ به زمین، سریع‌تر به سمت رودخانه‌ها هدایت می‌شود و احتمال سیلاب را افزایش می‌دهد. مدیریت صحیح خاک و جلوگیری از فرسایش آن از جمله کاشت پوشش گیاهی مناسب، پرهیز از تغییر کاربری غیرموجه زمین‌های زراعی و جنگلی و کاهش فعالیت‌های تخریب‌گر طبیعت می‌تواند در به حداقل رساندن خطر سیلاب‌ها مؤثر باشد.

1. استفاده از کودهای آلی و کمپوست: افزودن مواد آلی به خاک به بهبود ساختار خاک، افزایش ظرفیت نگهداری آب و فراهم آوردن عناصر غذایی ضروری برای گیاهان کمک می‌کند. کمپوست و کودهای آلی به افزایش فعالیت میکروارگانیسم‌های مفید خاک منجر می‌شوند که در چرخه مواد مغذی نقشی کلیدی دارند.
2. کشت گیاهان پوششی: کاشت گیاهان پوششی (مانند شبدر، چاودار و یونجه) در دوره‌های بین برداشت محصولات اصلی می‌تواند به محافظت از خاک در برابر فرسایش بادی و آبی کمک کند. این گیاهان همچنین نیتروژن را تثبیت و خاک را غنی‌تر می‌کنند.
3. تناوب زراعی: تغییر دوره‌ای کشت محصولات مختلف به بهبود سلامت خاک و کاهش فشار بر خاک از نظر مواد مغذی می‌انجامد. این روش از کاهش عناصر غذایی جلوگیری می‌کند و خطرات آفات و بیماری‌ها را کاهش می‌دهد.
4. کاهش شخم‌زنی (کشت بدون شخم): شخم بیش از حد خاک باعث تخریب ساختار خاک و افزایش فرسایش می‌شود. کشت بدون شخم یا کمینه کردن آن کمک می‌کند که خاک به شکل طبیعی خود حفظ شود و مواد آلی بیشتری در آن باقی بماند.
5. کاشت درختان و بته‌ها: کاشت درختان و بته‌ها در اطراف مزارع و مراتع، به ویژه در مناطق پرشیب، از فرسایش خاک جلوگیری می‌کند. ریشه‌های عمیق این گیاهان به حفظ خاک و کاهش جریان آب سطحی کمک می‌کند.
6. استفاده از مالچ: استفاده از مالچ یا پوشش گیاهی روی سطح خاک از طریق کاهش تبخیر و محافظت از خاک در برابر باد و باران شدید، به حفظ رطوبت و جلوگیری از فرسایش خاک کمک می‌کند.