شورشیان اسلام‌گرای مخالف حکومت بشار اسد در ظرف کمتر از ۵ روز توانسته‌اند بیش از شش هزار کیلومتر مربع از خاک سوریه را به منطقه تحت کنترل خود ضمیمه کنند. امری که زنگ خطر را برای حکومت بشار اسد به صدا درآورده است.
پس از آغاز درگیری‌ها در جنگ داخلی سوریه در سال ۲۰۱۱، خطوط نبرد در سال‌های اخیر در این کشور تا حد زیادی ثابت و بی‌تحرک مانده بود.
شورشیان، با مرکزیت گروه اسلام‌گرای «تحریر شام»، در استان ادلب مستقر بودند؛ منطقه‌ای که آخرین پایگاه اصلی مخالفان دولت بشار اسد به‌شمار می‌رود.
ادلب طی سال‌های گذشته تحت حملات مداوم نیروهای دولتی سوریه و حامیان روسی و ایرانی آن قرار داشت و اغلب به‌عنوان منطقه‌ای تحت محاصره به نظر می‌رسید.
اما در یک چرخش غافلگیرکننده، شورشیان از شرایط سیاسی و نظامی جدید بهره برده و حمله‌ای را آغاز کردند که به‌سرعت به تصرف بخش‌های بزرگی از حلب منجر شد.
این پیشروی در حالی رخ داد که روسیه به دلیل درگیری در اوکراین و حزب‌الله لبنان به دلیل آسیب‌های سنگین ناشی از حملات اسرائیل، تمرکز و توان سابق خود را برای حمایت از رژیم اسد از دست داده بودند.
شورشیان، تنها در ۷۲ ساعت، خطوط دفاعی نیروهای دولتی در اطراف حلب را شکستند و بدون مواجهه با مقاومت خاصی وارد مرکز شهر شدند.
عملیات انفجاری مخالفان نشان‌دهنده هماهنگی بالای نیروهای شورشی و بهره‌برداری آنها از ضعف‌های ساختاری و استراتژیک نیروهای دولتی بود.
این حمله نه‌تنها از نظر نمادین، بلکه از نظر استراتژیک نیز یکی از بزرگترین دستاوردهای مخالفان اسد طی سال‌های اخیر محسوب می‌شود. به ویژه اینکه تصرف تقریبا کامل شهر، راه را برای ارتش سوریه جهت بازپس‌گیری حلب بسیار سخت کرده است.
آیا شورشیان می‌توانند این پیروزی‌ها را حفظ کنند؟
بازگشت مخالفان به حلب پس از ۸ سال یک پیروزی مهم و نمادین برای شورشیان است، اما حفظ آن در برابر نیروهای دولتی که با حمایت روسیه و ایران تقویت می‌شوند، چالش بزرگی به حساب می‌آید.
گفته شده است که توان نظامی شورشیان در این حمله ۲۰ هزار نفر بوده است که بخش عمده آن را جنگجویان هیئت تحریر شام تشکیل می‌دهند.
این گروه در سال ۲۰۱۷ از ادغام بین جیش الاحرار (جناحی از احرار الشام)، جبهه فتح شام، جبهه انصار الدین، جیش السنه، لواء الحق و جنبش نورالدین زنکی به وجود آمد. با این وجود ائتلاف شورشیان ممکن است در بلندمدت دچار تنش شود.
در سوی مقابل نیروهای دولتی در حال دریافت تجهیزات و نیروهای کمکی از ایران و روسیه هستند تا ضدحمله‌ای احتمالی را ترتیب دهند. گزارش‌هایی از اعزام شبه‌نظامیان عراقی به سوریه از طریق مرز بوکمال نیز منتشر شده است.
همزمان گزارش‌ها حاکی از حملات هوایی سنگین روسیه به مواضع شورشیان در اطراف ادلب است که هدف آن تضعیف خطوط تدارکاتی آن‌هاست.
هرچند خطوط دفاعی ارتش اسد در جریان عملیات اخیر به راحتی از هم گسسته شد و مخالفان توانستند پیشروی‌های کم‌سابقه‌ای را به دست بیاورند، با این حال آرایش مجدد و ضدحمله احتمالی نیروهای سوری و شبه‌نظامیان حامی آن می‌تواند شورشیان را دستکم از شمال استان حما عقب براند.
در این میان نقش ترکیه، به عنوان بزرگترین حامی گروه‌های شرکت‌کننده در عملیات تصرف حلب می‌تواند تعیین کننده باشد.
در شرایطی که مقامات آنکارا هرگونه دخالت در عملیات را رد می‌کنند، ایران و سوریه از ترکیه خواسته‌اند از نفوذ خود برای جلوگیری از شعله‌ور شدن دوباره جبهه‌ها استفاده کنند.
همزمان سازمان ملل هشدار داده که پیشروی شورشیان می‌تواند بحران انسانی در سوریه را تشدید کند و تهدیدی برای ثبات منطقه‌ای باشد. از این نظر حامیان شورشیان می‌توانند برای آرام کردن جبهه‌ها به آنها فشار بیاورند.
پیامدهای تحولات اخیر برای ایران و معادلات منطقه‌ای
ایران به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین حامیان بشار اسد، سوریه را به‌عنوان یک پایگاه استراتژیک برای تقویت نفوذ خود در خاورمیانه و حمایت از حزب‌الله لبنان در نظر می‌گیرد.
در این چارچوب، تصرف حلب توسط شورشیان ضربه‌ای به آن‌چه ایران «جبهه مقاومت» می‌خواند محسوب می‌شود.
ایران سال‌ها تلاش کرده بود که از طریق سوریه یک مسیر لجستیکی برای انتقال تسلیحات به حزب‌الله ایجاد کند. با پیشروی شورشیان، این مسیر ممکن است تحت خطر قرار گیرد.
تصرف فرودگاه بین‌المللی حلب و قطع شدن جاده خناصر توسط شورشیان، راه زمینی و هوایی دمشق به حلب را بسته است و از این نظر ایران دسترسی مستقیم‌اش را به شمال غربی سوریه از دست داده است.
از سوی دیگر و در حالی که ایران با مشکلات اقتصادی داخلی روبه‌روست، تضعیف مواضع بشار اسد می‌تواند تهران را مجبور به افزایش سرمایه‌گذاری نظامی در سوریه کند.
روسیه اما به عنوان بزرگترین قدرت حامی حکومت بشار اسد پس از عملیات اخیر، حملات هوایی گسترده‌ای را علیه مواضع شورشیان در حلب و ادلب انجام داد که با هدف تضعیف نیروهای ضد دولتی و بازپس‌گیری مناطق از دست‌رفته صورت گرفت.
با این حال ممکن است مسکو نتواند همچون گذشته از حکومت اسد دفاع کند، چرا که به شدت در اوکراین درگیر جنگ است.
بالا گرفتن این جنگ و کمبود مهمات و نفرات، باعث شده تا روسیه برای پیشبرد طرح‌های نظامی خود در اوکراین از ایران، کره شمالی و حتی شورشیان حوثی کمک بگیرد.
در عین حال واکنش سریع روسیه به این تحولات نشان‌دهنده اهمیت استراتژیک سوریه برای مسکو و تمایل آن به حفظ نفوذ خود در این کشور است.
از: یورونیوز
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید