«علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی٬ دو هفته پس از سقوط ناگهانی دولت «بشار اسد»، وجود «نیروهای نیابتی» را تکذیب کرد. او ۲دی۱۴۰۳ در جمع مداحان گفت: «مرتب می‌گویند که جمهوری اسلامی نیروهای نیابتی خودش را در منطقه از دست داد. این هم یک غلط دیگر است. جمهوری اسلامی نیروی نیابتی ندارد.»
کتمان وجود نیروهای نیابتی از سوی رهبر جمهوری اسلامی در دومین سخنرانی خود پس از فروریختن «محور مقاومت» با سقوط حکومت بشار اسد، پایان گفتمان بیست ساله «عمق نفوذ استراتژیک» بود. گفتمانی که هزینه‌های بی‌شمار اقتصادی٬ سیاسی و اجتماعی را به ایران تحمیل کرد و دستاورد آن «هیچ» بود.
***
نیابتی‌ها یا محور مقاومت؟
رهبر جمهوری اسلامی از عبارت نیروهای نیابتی برای توصیف «حزب‌الله لبنان، «حماس» و «جهاد اسلامی» در فلسطین، «کتائب حزب‌الله»، «عصائب اهل الحق» و «النجباء» در عراق، «انصارالله یمن»، «زینبیون» و «فاطمیون» استفاده نمی‌کرد. در ادبیات علی خامنه‌ای، به این نیروها محور مقاومت گفته می‌شد. او در پانزده ماه گذشته پس از حمله حماس به اسراییل در ۷اکتبر۲۰۲۳، ۶۹ مرتبه در سخنرانی‌هایش به «محور مقاومت» یا «جبهه مقاومت» اشاره کرده است.
البته او بارها ادعا کرده بود اتخاذ سیاست منطقه‌ای جمهوری اسلامی به‌دلیل آن بوده است که «اگر در سوریه و عراق و … نمی‌جنگیدیم، باید در کشور می‌جنگیدیم.» او آخرین بار ۲۱آذر۱۴۰۳ با اشاره به سخنان پیشوای اول شیعیان گفته بود: «نباید گذاشت دشمن به خانه برسد، چراکه ملتی که در خانه خود با دشمن درگیر شود، ذلیل می‌شود. بر این اساس بود که نیروهای ما و سردار شهید سلیمانی و همکاران او به عراق و سوریه رفتند و با سازماندهی و مسلح کردن جوانان آن کشورها، در مقابل داعش ایستادند و کمر آن را شکستند.»
او در یک اظهارنظر دیگر نیز ضمن تاکید بر اینکه «دشمن را باید درون مرزهای خودش شکست داد»، به حضور نیروهای نظامی جمهوری اسلامی «بالاسر دشمن» افتخار کرده بود. در ادبیات مقامات رسمی جمهوری اسلامی اما بارها از اعضای محور مقاومت با عنوان نیروهای نیابتی نام برده شده بود؛ ازجمله در پیامی از «قاسم سلیمانی» در سال ۱۳۹۶. در آن پیام فرمانده پیشین سپاه قدس ضمن اعلام پیروزی در سوریه نوشته بود: «به نمایندگی از کلیه فرماندهان و مجاهدین ایرانی، عراقی، سوریه‌ای، لبنانی، افغانستانی و پاکستانی …، این پیروزی را تبریک و تهنیت عرض می‌نمایم…»
قاسم سلیمانی فرمانده پیشین سپاه قدس، «رحیم نوعی اقدام»، فرمانده قرارگاه زینب در سوریه، «جواد غفاری» و «محمود چهارباغی»، از فرماندهان سپاه قدس، «اسدالله بادفر»، رییس کل ستاد نیروهای مسلح و «امیرعلی حاجی‌زاده»، فرمانده هوا‌فضای سپاه، همگی از افرادی بودند که بارها در سال‌های گذشته به جنگ نیابتی با آمریکا و اسراییل به‌واسطه نیروهای جبهه مقاومت اعتراف کرده بودند.
«غلامعلی رشید»، فرمانده قرارگاه خاتم‌الانبیا نیز خرداد ۱۴۰۰ گفته بود: «سلیمانی گفت شش ارتش بیرون ایران برای شما سازماندهی کردم. یک ارتش در لبنان به نام حزب‌الله، یک ارتش در سوریه، حماس و جهاد اسلامی در فلسطین، حشد شعبی در عراق و انصارالله یمن.»
رهبر جمهوری اسلامی البته در دومین سخنرانی خود پس از سقوط اسد برای تخفیف دادن نگرانی‌های هوادارانش ادعا کرده است که یمن، حزب‌الله و حماس در راه عقیده‌شان می‌جنگند و «این‌ها نیابت از ما ندارند.» انکار وجود نیروهای نیابتی اما باعث سردرگمی بیشتر در بین نیروهای معتقد به سیاست‌های منطقه‌ای جمهوری اسلامی شده است.
هواداران محور مقاومت ناتوان از توجیه ادعای خامنه‌ای
در شبکه پیام‌رسان بومی «ایتا» که عمدتا توسط هواداران جمهوری اسلامی استفاده می‌شود، کانال‌های متفاوتی ازجمله «جهاد تبیین»، «نخسا گروه‌های خودجوش سرزمین‌های اسلامی»، «اخبار محور مقاومت» و «پایگاه بسیج»، بریده‌ای از سخنان علی خامنه‌ای در تکذیب ارتباط جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی‌اش را به‌همراه عکس برخی از جان‌باختگان جمهوری اسلامی در سوریه ازجمله «محسن حججی»، «رضی موسوی»، «محمدرضا زاهدی» و … را منتشر و به پایمال شدن «خون شهید» اعتراض کردند.
یکی از کاربران شبکه اجتماعی بومی «ویراستی» نیز که ادعا دارد از نیروهای وابسته به جمهوری اسلامی در سوریه بوده، در رابطه با اظهارات خامنه‌ای نوشت: «حضرت آقا از آن بیانات قصد داشتند تا فشارهای سنگین علیه نیروهای نیابتی کاهش یابد و با تغییرات منطقه‌ای روحیه مردم تضعیف نشود.»
یک کاربر دیگر نیز در این شبکه اجتماعی مدعی شد که خامنه‌ای برای خاموش کردن صدای معترضان به سیاست‌های جمهوری اسلامی «دروغ مصلحتی» گفته است. کاربران این پلتفرم‌ها بومی همچنین دلیل عقب‌نشینی را، عدم همراهی دولت چهاردهم با «نظام» و «رهبری» دانسته و بیش از شانزده میلیون نفری که به پزشکیان رای دادند را مقصر اعلام کردند.
کانال ایتایی «وعده صادق۳» مدعی شد که به‌دلیل مخالف دولت «مسعود پزشکیان» با حمله به اسراییل، حزب‌الله لبنان ضعیف شده و حکومت بشار اسد سقوط کرده است.
کانال ایتایی «اخبار یمن» نیز بمباران مواضع حوثی‌های یمن را، از آثار عدم انجام عملیات وعده صادق ۳ داست و نوشت که به‌دلیل حمایت از مبارزان یمنی بود است که علی خامنه‌ای انتساب این گروه به جمهوری اسلامی را تکذیب کرده است.
البته برخی از هواداران جمهوری اسلامی در شبکه‌های اجتماعی، بخشی از سخنان خامنه‌ای مبنی‌بر اینکه «ما اگر یک روزی بخواهیم اقدامی کنیم، احتیاجی به نیروی نیابتی نداریم» را مورد توجه قرار دادند. این افراد با استفاده از هشتگ‌های «#لبیک_یا_خامنه_ای» و «#ولی_الامر» در تمامی شبکه‌های اجتماعی، این سخنان رهبر جمهوری اسلامی را مصداقی از فرمان حمله قلمداد کردند.
این افراد با بازنشر ادعای «مهدی سیاری»، جانشین سازمان اطلاعات سپاه، در رابطه با موافقت بیش از ۶۰درصد شهروندان ایرانی با حمله به اسراییل، برای ورود جنگ تمام‌عیار با این کشور اعلام آمادگی کردند. این افراد «تشویق و دست‌زدن» مداحان هنگامی که رهبر جمهوری اسلامی گفته که «ما اگر بخواهیم اقدام بکنیم، احتیاجی به نیروی نیابتی نداریم» را، معیاری از حمایت جامعه برای حمله مستقیم به اسراییل عنوان کردند.
خامنه‌ای در نخستین سخنرانی پس از سرنگونی اسد نیز تلاش کرده بود با نمایش چهره‌ای مقاوم و مصمم، این شکست استراتژیک را کم‌‌اهمیت جلوه دهد. او در آن سخنرانی تاکید کرده بود که ائتلاف تحت رهبری ایران در خاورمیانه قوی‌تر خواهد شد. او اما تنها ۱۰روز پس از آن سخنرانی٬ حتی وجود نیروهای نیابتی را نیز تکذیب کرد.
گویا وقایع شش ماهه اخیر، یکی پس از دیگری جان‌باختن سران مقاومت و در نهایت سقوط اسد، موجب سردرگمی رهبر جمهوری اسلامی شده است.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید