«چرا باید چنین فیلمی علیه زندانی‌ها باشد؟»

از خرداد ۱۳۸۹ که نخستین پرونده علیه نرگس محمدی در دادگاه‌های جمهوری اسلامی باز شد تاکنون که به‌گفته اطلس زندان‌های ایران، هشت مرتبه برای او پرونده‌های مختلف باز کرده‌اند و هر مرتبه او را به بیش از یک سال ـ یک مرتبه ۱۰ سال، مرتبه‌ای دیگر ۱۲ سال ـ زندان محکوم کرده‌اند، آنچه تغییر نکرده تداوم صدای محمدی اوست.

او برنده جایزه صلح نوبل است و در زمان اعطای جایزه نتوانست اجازه خروج از زندان را بگیرد. حالا که بیرون زندان است، نخستین مرتبه است که از زمان دریافت جایزه توانسته برای استراحت پزشکی خارج سلول‌های حبس باشد. در همین زمان، او بدون حجاب اجباری، با رسانه‌های مختلف از جمله سی‌ان‌ان صحبت می‌کند.

بخشی از اپوزیسیون جمهوری اسلامی، به‌شکل مشخص چهره‌های وابسته به سلطنت‌طلبی مدل پهلوی، از او خوششان نمی‌آید. آواز و رقص در مراسم اعطای جایزه صلح به او هم برایشان جای سوال داشت و به‌شدت از این انتقاد کردند که سه نفر از جمله گلشیفته فراهانی آواز گروهی خواندند. این انتقاد هنوز هم در اعتراض‌ها به ویدئوی رقص زندانیان زن موج می‌زند، مانند توییت پروفایل «یار قدیمی» که در زمان نوشتن این گزارش،‌ ۲۲۰هزار مرتبه در ایکس دیده شده و نویسنده بر ویدیوی رقص نوشته:

این فیلمی که از رقص و آوازخوانی نرگس محمدی و بقیه اصلاح‌طلب‌ها تو زندان جدیداً بیرون اومده، سفیدشویی محض زندان‌های ج.اس. یه کثافت خالص به نفع رژیم. همون پروپاگاندایی که گلشیفته گفته بود. فیلمبردار هم صداش شبیه سپیده قلیانه. ای بابا بازم حق با پادشاهی‌خواه‌ها بود؟

آتفه چهارمحالیان، همسر مرحوم کوروش اسدی، عضو کانون نویسندگان ایران، فعال حقوق کودکان و زندانی سیاسی سابق در واکنش در شبکه اجتماعی اینستاگرام نوشت:

درباره‌ی فیلمی که علیه زنان سیاسی زندانی بند زنان اوین، طبق معمول از کانال‌های گرایش سیاسی خاص، سر برآورده نکته‌ی مغفول مانده‌ای نیست که پیشتر خود زندانی‌ها نگفته باشند‌، به غیر از اینکه کم و کیف چگونگی و چرایی ضبط و پخش آن نامعلوم است. شگفت داستان اما اینجاست که اصلاً چرا باید چنین فیلمی، علیه زندانی‌ها باشد؟ ما در بند دویست و نه وزارت اطلاعات هم علی رغم اینکه به هم چپیده بودیم، زیر بازجویی و حکم بودیم و از قلبمان خون می‌ریخت، کمتر روزی را سپری می‌کردیم بدون اینکه فریادها و آوازهایمان، دمار زندان‌بان‌ها و بازجوها را درنیاورد.

چهارمحالیان سپس از مخاطب خواست تا خودش را جای زندانیان بگذارد و افزود:

رقص و شادی زندانی‌ها (به ویژه زندانیان زن)، نحوه‌ی پوشش و تعاملات‌شان با یکدیگر و نشان دادن اینکه زندان توان از پا در آوردنشان را ندارد، همواره یکی از ابزارهای زندانی برای ایستادگی و مقاومت و البته تاب‌آوری بوده است. می‌گویید نه؟ می‌توانید امتحان کنید در همین فضای آزاد کمی صدایتان را بالا ببرید، چند سالی حکم بگیرید و تشریف ببرید در جایی که از دور و از تصویری لای یک پرده آن را هتل خطاب می‌کنید، ده سال کز کنید، البته گاهی هم با ترانه‌های سیاسی ممنوع، با پوششی که خار چشم زندان‌بان و کنترل‌چی دوربین‌هاست و مدام به خاطرش تذکر و پرونده گرفته‌اید، برای بالا بردن توان روحی خودتان و زندانی‌های دیگر برقصید و دست در دست یکدیگر میان دیوارهای اوین فریاد برآورید آزادی آزادی آزادی، حالا شاید هم قرنی یک بار یکی از اطرافیان‌تان جرات کرد و در ملاقات حضوری به طرفه الحیلی یک موبایل چپاند توی جیب یکی از شما، ببینم حاضرید چند سال از عمرتان را با چنین شروطی در سالنی با ۷۰ نفر دیگر، روی طبقه‌ی دوم تختی متصل به دوربین‌های وزارت اطلاعات و سازمان زندان‌ها، با انواع و اقسام بیماری‌ها اصلا تو بگو نه در زندان اوین که در قصر محصور با طلا عمر و هستی‌تان را سر کنید؟

«اینجا هتله یا زندان؟»

یک پروفایل ایکس با نام بئاتریس با استفاده از هشتگ «نرگس محمدی شیاد» در توییتی که دست‌کم ۱۴۶هزار نفر دیدند، نوشت:

وقتی که مجیدرضا رهنورد، یلدا آقافضلی، خالد پیرزاده و بقیه تو زندان زیر شکنجه بودن نرگس محمدی درحال رقص و شادی بوده و به تلویزیون، موبایل و اینترنت دسترسی داشته… اینجا هتله یا زندان؟

اینجا هتله یا زندان، سوالی است که منتقدان به رقصیدن زندانیان مکرر تکرار می‌کنند، انگار برای رقص حتماً باید در شرایط صد درصد ایده‌آل باشی در حالی که رقص به‌تنهایی می‌تواند یک ورزش یا صرف یک واکنش به شرایط لحظه‌ای محسوب شود، یک شیوه مبارزه باشد، و رقصیدن در زندان در تضاد با دیگر واقعیت‌های زندان‌های جمهوری اسلامی نیست.

نرگس محمدی به مجله اِل شرایط زندان را این‌گونه توضیح می‌دهد:

در بند زنان، ۷۰ نفر از هر قشر، سن و گرایش سیاسی هستیم. برخی هم‌بندهایم به‌رغم گذراندن احکام طولانی‌مدت، مجدد به احکام حبس طولانی محکوم هستند. در میانشان روزنامه‌نگار، نویسنده، روشنکفر، افراد با مذاهب مختلف مانند بهائی‌ها،‌ دیگر اقلیت‌ها مانند کردها، یا فعالان حقوق زنان و غیره. همه آنها زنانی قوی هستند.

برای برخی، تصویری که از زندان می‌آید انگار بایستی به‌شکلی به کل متمایز از همه‌جا، لبریز تباهی و خشونت باشد. انگار صرف اینکه زنان مختلف به بهانه‌های گوناگون، اغلب بر پایه پرونده‌سازی، اعترافات اجباری و علم قاضی به این احکام طولانی رسیده‌اند، از دسترسی به شرایط زندگی نرمال دور افتاده‌اند، رنج می‌کشند و بعد از زندان هم باید آماده باشند که اگر لباس رنگارنگ بپوشند، آرایش کنند و بخندند، با موج حمله در شبکه‌های اجتماعی روبه‌رو خواهند شد.

کافی نیست مدافع آنها باشی، و از شادی آنها در رقص گروهی در زندانی که زندانی را رنج‌کشیده، با لباس‌های تیره، سرافکنده و بی‌سروصدا می‌خواهد، شادمانی کنی. آن هم در فضایی که به شکل‌های مختلف بازوهای تبلیغاتی و سرکوب جمهوری اسلامی می‌خواهند و تلاش می‌کنند تا نامرئی‌اش کنند و از جلوی چشم بقیه جامعه کنار بزنند ـ به صرف این واقعیت که زن هستند. برخی کاربران مخالف ویدئوی رقص هم مانند جمهوری اسلامی هم انگار با صرف زن بودن این زندانیان مشکل دارند.

محمد زیبایی در ایکس، ویدیوی رقص را «تهوع‌آور» خواند و نوشت:

امثال خانم نرگس محمدی معنای زندان و زندانی سیاسی را به نفع جمهوری اسلامی تغییر دادند و آن را به گند کشیدند. به راستی چرا هیچوقت چنین ویدئوهای تهوع‌آوری از فاطمه سپهری یا شکیلا منفرد منتشر نمی‌شود!

هستی امیری، کاربر دیگر ایکس، در واکنش به این شیوه حمله به زندانیان نوشت:

هرچند وقت یکبار باید اینجا تاکید کرد، طبقه تاریخی زندانبان اساسا مقاومت در زندان را فهم نمی‌کند.