تارا روشنی
ایران وایر
درب آرامستان «دولاب» یا همان آرامستان ارامنه که مشاهیر و افراد سرشناس زیادی را در خود جای داده، امروز به روی علاقه‌مندان به تاریخ و گذشته ایران بسته است و بازدید عمومی ندارد. فقط خود ارامنه و برخی گروه‌های گردشگری می‌توانند از این آرامستان ممنوعه بازدید کنند.
آرامستان ارامنه دولاب با ۴۷ هزار متر مربع در اتوبان شهید محلاتی (آهنگ) میدان «امام حسن» واقع شده است. کلیسایی کوچک به عنوان «مادور» (محل خواندن دعا و وداع با کسی که تازه از دنیا رفته است) نیز در محوطه این آرامستان قرار گرفته است. «ارنست کلوکه»، پزشک فرانسوی «محمدشاه» و «ناصرالدین‌شاه قاجار»، نخستین کسی بود که در سال ۱۲۳۳ در این آرمستان به خاک سپرده شد. آخرین متوفی نیز در سال ۱۳۷۵در آن دفن شده است.
اما این روزها آرامستان متروک شده و در لابهلای سنگ قبرها، علف‌های هرز، شاخه‌های شکسته درختان و برگهای خشک شده در سراسر آن به چشم می‌خورد و حکایت از نامهربانی مسوولان میراث فرهنگی و شهرداری نسبت به آن دارد.
مشاهیر و تاریخ‌سازان زیادی مانند «آوانس اوگانیانس»، اولین کارگردان سینمای ایران و همچنین بانی اولین مدرسه بازیگری در ایران، «شاهین سرکیسیان»، پایه‌گذار تئاتر مدرن در ایران و «آلفرد ژان باتیست لومر»، موسیقی‌دان فرانسوی و سازنده اولین سرود ملی کشور در دوره قاجار در این آرامستان آرمیده‌اند.
سنگ قبرهای این آرامستان دارای نقوش و نمادهای ویژه‌ای از جمله صلیب، تصاویر غمگین از حضرت مریم، حک شدن ۳۸ حرف زبان ارمنی به‌صورت یکجا روی برخی سنگ‌قبرها و شانه و آینه روی سنگ قبر زنان، هستند.
بی‌توجهی مسوولان به این آرامستان باعث شده این مکان تاریخی به حال خود رها شود. «مارینا»، یکی از ارامنه گریگور که برای سر زدن به آرامگاه پدر بزرگ و مادر بزرگش به این آرامستان آمده است، می‌گوید: «به شاخه‌های شکسته درخت‌ها و برگهای خشک انبوه شده در بین درختان و سنگ قبرها نگاه کنید، معلوم می‌شود شهرداری هیچ علاقه‌ای به نظافت و تمیز کردن اینجا ندارد.
زمانی اینجا پاتوق معتادان متجاهر بود و هر وقت می‌آمدیم با انبوهی از سرنگ‌های آلوده این معتادان مواجه می‌شدیم تا اینکه چند سال پیش، گروهی از علاقه‌مندان به تاریخ اقوام مختلف کشور همت کرده و به پاکسازی آن پرداختند و با تلاش فراوان توانستند اجازه بازدید محدود برای گروه‌های گردشگری بگیرند.»
او به برخی سنگ قبرها اشاره می‌کند و می‌گوید: روی برخی سنگ قبرها، عکسها و برخی نشانه‌ها برداشته شده است. این‌ها کار حکومت است. آن‌ها سعی کردند عکس و نشان افرادی که با آن‌ها میانه خوبی نداشتند مانند وارتان سالاخیان از اعضای حزب توده را از روی سنگ قبرشان محو کنند.»
کمتر سنگ قبر ساده و بدون نقش و نگار در اینجا دیده می‌شود، اغلب سنگ‌ها دارای نقش و نگارهایی متعلق به فرهنگ ایرانی، ارمنی، نمادهای سیاسی و هنری است. مارینا می‌گوید: «دلیلش این است که ارامنه‌ای که در زمان کریم‌خان زند به محله دولاب کوچانده و سکنی داده شدند، ارامنه سنگ‌تراش اصفهانی بودند.»
آرامستان دولاب حدود ۷۵ هزار متر مربع و متعلق به کشورهایی مانند روسیه، لهستان، فرانسه و ایتالیا است که بازدید از آن‌ها نیاز به دریافت مجوز از سفارت‌خانه‌های این کشورها دارد. قبرستان ارامنه تنها بخشی از این مجموعه است که به جز جامعه ارامنه، معدود گروه‌های گردشگری اجازه بازدید از آن را دارند.
آرامستان دولاب در سال ۱۳۷۹ به‌عنوان یک اثر ملی به ثبت رسیده و مسیحیان از آن به نام «باغ ارامنه» یاد می‌کنند. اما در سال‌های اخیر زمزمه‌هایی درباره تخریب این قبرستان و تبدیل آن به بوستان در میان جامعه ارامنه شنیده شده و باعث نگرانی آن‌ها شده است. زمزمه‌هایی که معلوم نیست تا چه حد صحت داشته باشد.
اما یکی از افرادی که این حرف‌ها باعث نگرانی‌اش شده و خودش را از آمریکا به ایران رسانده تا یکبار دیگر آرامگاه پدر و مادرش را از نزدیک ببینند، «آرمن» است.
بیش از ۲۰سال است آرمن از ایران مهاجرت کرده و در آمریکا زندگی می‌کند، پدر و مادرش سال‌ها پیش از مهاجرتش فوت شده و در آرامستان ارامنه دولاب به خاک سپرده شده‌اند. او آرزو می‌کند کاش هیچ‌گاه این آرامستان تخریب نشود، چون برای ارمنی‌ها تنها یک قبرستان نیست، بلکه بخشی از تاریخ‌شان است.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید