با وجود تهدیدهای شدید ایران برای بازدارندگی دونالد ترامپ از پیوستن به کارزار بمباران تأسیسات هسته‌ای توسط اسرائیل، اکنون گزینه‌های ایران محدود شده و هر یک از آن‌ها با ریسک‌های بزرگی همراه است.
مقام‌های ایرانی تهدید کرده‌اند که پایگاه‌ها و ناوهای نظامی آمریکا هدف قرار خواهند گرفت، اما بسیاری از ظرفیت‌هایی که ایران برای بازدارندگی به آن‌ها تکیه داشت، طی روزهای اخیر در حملات اسرائیل از بین رفته‌اند.
این حملات عمدتاً بر پرتابگرهای موشک‌های بالیستیک دوربرد تمرکز داشته‌اند. با این حال، ایران همچنان زرادخانه‌ای قابل توجه از موشک‌های کوتاه‌برد و پهپادها در اختیار دارد.
نشریه بریتانیایی گاردین در تحلیلی به این موضوع پرداخته و می‌نویسد: ایالات متحده طی هفته‌های گذشته اقداماتی پیشگیرانه انجام داده است؛ از جمله پراکنده‌سازی ناوگان دریایی خود در منطقه و تقویت سامانه‌های پدافند هوایی، تا هدفی سخت‌تر برای ایران باشد. افزون بر این، ترامپ هشدار داده که اگر ایران دست به واکنش بزند، آمریکا ممکن است در سطحی گسترده‌تر وارد جنگ اسرائیل شود. او همچنین در روزهای اخیر تهدید کرده که یکی از اهداف احتمالی بمباران‌ها ممکن است شخص رهبر جمهوری اسلامی، آیت‌الله علی خامنه‌ای باشد.
سناریوهای پیش‌روی ایران
یکی از مهم‌ترین ابزارهای ایران برای پاسخ، شبکه ائتلاف‌های منطقه‌ای‌اش موسوم به «محور مقاومت» است؛ اما این هم با ضعف جدی مواجه شده است. زرادخانه بزرگ موشکی حزب‌الله سال گذشته توسط نیروی هوایی اسرائیل نابود شد و اسرائیل در ماه آوریل، انبار موشکی احتمالی در جنوب بیروت را بمباران کرد تا این گروه شیعه لبنانی را تحت کنترل نگه دارد.
در عراق، گروه شبه‌نظامی کتائب حزب‌الله که مورد حمایت تهران است، تهدید کرده منافع آمریکا در منطقه را هدف قرار خواهد داد.
یکی از فرماندهان این گروه، ابو علی العسکری، به شبکه «سی‌ان‌ان» گفته است که پایگاه‌های آمریکا در منطقه «به محل شکار اردک تبدیل خواهند شد».
آمریکا در دست‌کم نوزده نقطه در خاورمیانه تأسیسات نظامی دارد که هشت مورد آن دائمی هستند.
حوثی‌های یمن که یکی دیگر از متحدان ایران هستند، در ماه مه با آمریکا به توافق آتش‌بس رسیدند، اما هشدار داده‌اند اگر ترامپ در حمله به ایران مشارکت کند، این آتش‌بس را نقض‌شده تلقی خواهند کرد و کشتی‌های آمریکایی در دریای سرخ را هدف خواهند گرفت؛ موضوعی که پیش‌تر هم با موفقیت‌های محدود انجام شده است.
ورود هر یک از این گروه‌ها به جنگ، احتمالاً واکنشی ویرانگر از سوی آمریکا به دنبال خواهد داشت؛ واکنشی که واشنگتن ماه‌هاست خود را برای آن آماده کرده، در حالی که اسرائیل نیز برای حمله برنامه‌ریزی کرده بود.
یکی دیگر از گزینه‌های ایران حمله به مسیر کشتیرانی در منطقه است؛ از جمله با استفاده از مین، غرق‌سازی کشتی‌ها یا تهدید به بستن تنگه هرمز که در باریک‌ترین بخش خود تنها ۵۵ کیلومتر عرض دارد و روزانه بیش از ۲۰ میلیون بشکه نفت و بخش زیادی از گاز مایع جهان از آن عبور می‌کند.
برخی سیاستمداران تندرو در ایران طی روزهای گذشته خواستار بسته شدن تنگه شده‌اند. این اقدام می‌تواند هزینه‌ای مستقیم برای ترامپ ایجاد کند؛ چراکه باعث افزایش شدید قیمت نفت و تورم فوری در آمریکا، آن هم پیش از انتخابات کنگره در سال آینده خواهد شد.
اما در عین حال، این اقدام ضربه‌ای سنگین به اقتصاد خود ایران خواهد بود. صادرات نفت ایران نیز از همین تنگه انجام می‌شود و بسته شدن هرمز ممکن است کشورهای عربی حوزه خلیج فارس را که با حمله اسرائیل مخالف بودند، وارد جنگ کند تا از منافع خود دفاع کنند.
برای پرهیز از دامن زدن به جنگی گسترده‌تر یا حمله تمام‌عیار آمریکا، تهران ممکن است تصمیم بگیرد انتقام خود را با تأخیر بگیرد. ایران در گذشته نیز پاسخ به حملات خارجی را به تعویق انداخته بود.
عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران روز یکشنبه در همین رابطه گفت: «تصمیم ترامپ پیامدهایی ماندگار خواهد داشت.»
تحلیل جروزالم‌پست: حمله پیام روشنی بود؛ ترامپ به ایران یک «انتخاب» داد
روزنامه اسرائیلی جروزالم پست در تحلیلی از حمله هوایی ترامپ به ایران، آن را پیامی روشن به تهران توصیف کرده است: ایران باید میان ادامه مسیر فعلی یا بازگشت به میز مذاکره، یکی را انتخاب کند.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده اعلام کرده که ارتش این کشور «حملاتی دقیق و گسترده» علیه سه تأسیسات اصلی هسته‌ای ایران انجام داده که شامل فردو، اصفهان و نطنز می‌شود. او این حمله را موفقیتی چشمگیر در نابودی تهدید هسته‌ای و توان غنی‌سازی ایران دانسته است.
ترامپ پیش‌تر ایران را «قلدر خاورمیانه» خوانده و خواهان صلح شده بود. او همچنین ایران را متهم به کشتن آمریکایی‌ها دانسته و گفته بیش از هزار آمریکایی (بیشتر در عراق و لبنان) به‌دلیل اقدامات ایران جان خود را از دست داده‌اند.
ترامپ ابراز امیدواری کرده که ایران به مذاکرات صلح بازگردد اما هشدار داده که در صورت امتناع، ممکن است حملات بیشتری انجام شود. او گفت که ایران در ماه‌های آوریل و مه فقط حاضر به گفت‌وگوهای غیرمستقیم شده و مذاکرات به توافقی منجر نشده است.
در آن زمان، ایران تمایلی به کنار گذاشتن ظرفیت غنی‌سازی خود نداشت، اما حالا به نظر می‌رسد بخش‌هایی از آن ظرفیت یا تمام آن، به‌شدت آسیب دیده است.
به گفته این روزنامه، مشخص نیست که آیا حملات آمریکا و اسرائیل توانسته‌اند برنامه هسته‌ای ایران را تا سطحی که هدف آن‌ها بوده آسیب بزنند یا نه؛ اما ترامپ به ایران یک «مسیر خروج» نشان داده که شاید در آینده آن را در نظر بگیرد.
ایران در حال حاضر با قدرت‌های اروپایی و ترکیه در حال رایزنی درباره گام‌های بعدی خود است.
به نوشته جروزالم پست، حکومت ایران احتمالاً تلاش خواهد کرد تا حدی وجهه از دست‌رفته خود را بازیابد، اما واقعیت این است که به‌شدت تحقیر و پدافند هوایی‌اش نابود شده و اکنون در برابر حملات، آسیب‌پذیرتر از همیشه است.
به باور این رسانه، ایران می‌تواند با تهدید نیروهای آمریکایی در منطقه یا شرکای آمریکا در خلیج فارس، مسیر تنش را ادامه دهد یا باقی‌مانده گروه‌های نیابتی خود مانند کتائب حزب‌الله در عراق و حوثی‌ها در یمن را فعال کند.
اما هیچ‌کدام از این مسیرها آسان نیست. اگر ایران اکنون مذاکره را بپذیرد، باید توضیح دهد چرا چند هفته پیش که می‌توانست توافق کند و از این حملات جلوگیری کند، چنین نکرد.
اگر هم مذاکره را رد کند و مسیر تقابل را ادامه دهد، ممکن است تصور کند که تهدید آمریکا بلوف است و تلاش کند واشنگتن و اسرائیل را وارد یک جنگ فرسایشی کند؛ جنگی که ممکن است برای دو طرف سود چندانی نداشته باشد.
در پایان، جروزالم پست می‌نویسد: دوستان و شرکای ایران ممکن است تهران را تشویق کنند تا نوعی توافق را بپذیرد و به تنش‌ها در منطقه پایان دهد.
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید