محمد بالابلوکی، عکاس هراتی، در عکس‌هایش استیصال مهاجرانی را ثبت کرده که با کودکان‌شان، زیر آفتاب سوزان مرز، رها شده‌اند؛ مهاجرانی که در آن لحظه به هیچ‌چیز جز فرار از آفتاب و یافتن سایه‌ای برای فرزندان‌شان فکر نمی‌کنند.

پدر و مادری، دو طرف پتویی را گرفته‌اند و با آن، برای چهار کودک‌شان سایه‌بانی کوچک ساخته‌اند. خبرنگار می‌گوید آن‌ها ساعت‌ها، در حالی که خودشان زیر گرما عرق می‌ریختند، مشغول سایه‌بانی از فرزندان‌شان بودند. کودکان، از ترس و خستگی، در زیر آن سایه‌ موقت، خود را به یکدیگر چسبانده‌اند و اطراف را با نگاهی مضطرب تماشا می‌کنند، اولین تصاویری که از افغانستان دیده‌اند؛ سرزمینی که قرار است از این پس خانه و وطن‌شان باشد.

دختری هشت ‌نه ‌ساله، با عروسکش آمده است. می‌گوید: «تا زنده‌ام، عروسکم با من خواهد بود. عروسکم ایرانی‌ست، و حالا که من مهاجر شدم… اون هم باید با من مهاجر بشه.»

جنگ دوازده‌روزه‌ اسرائیل و ایران، بُعد تازه‌ای به مشقت زندگی مهاجران افغانِ ساکن ایران افزوده است.

مهاجرانی که به اردوگاه‌های مرزی منتقل شده‌اند، می‌گویند «این روزها نه فقط در رسانه‌های رسمی، که در کوچه و خیابان هم، مردم به آن‌ها اتهام جاسوسی برای اسرائیل می‌زنند و می‌خواهند هرچه زودتر به کشورشان بازگردند.» یکی از آن‌ها می‌گوید: «ما در ایران چاه‌کنی کردیم، بنایی کردیم، کفش دوختیم، نظافت کردیم…جاسوسی پیشه‌ای نیست که برایش تجربه‌ای داشته باشیم.» بسیاری از بازگشتگان می‌گویند: «شاید اخراج از ایران، آن‌ قدر هم دردناک نبود، اگر با توهین، تحقیر، کتک و ناسزا همراه نمی‌شد.»

مردم محلی در هرات و دیگر ولایت‌های افغانستان، حالا خودشان دست‌ به‌ کار شده‌اند تا با توان اندک‌شان به مهاجران تازه‌ بازگشته از ایران کمک کنند. آن‌‌ها آب و مواد غذایی می‌رسانند و روزانه تلاش می‌کنند صدها نفر را با خودروهای شخصی، از مرز به شهرها منتقل کنند. اما با ادامه‌ روند بی‌رویه‌ اخراج افغان‌ها از ایران، نگرانی‌ها از بروز یک بحران انسانی بزرگ افزایش یافته؛ در افغانستانی که همین حالا با فقر، خشکسالی و گرسنگی دست‌وپنجه نرم می‌کند.

این گزارش بر اساس گفت‌وگو با محمد بالابلوکی تهیه شده؛ عکاس هراتی که این روزها در مرز اسلام‌قلعه عکاسی می‌کند. وقتی از او می‌پرسم آیا تاکنون با چنین صحنه‌ای روبرو شده بود، بغض‌اش می‌شکند. می‌گوید: «دو سال پیش، زلزله‌ مهیبی را درهرات پوشش دادم که نزدیک به دو هزار نفر در آن جان باختند. اما دیدن هزاران نفر سرگردان و بی پناه در مرز، در بدو ورود به سرزمینی که نه می‌شناسند و نه می‌خواهند در آن باشند…برای من حتی از آن زلزله هم سخت‌تر و دردناک‌تر بود.»