سازمان حقوق بشر ایران در نهمین گزارش سالانه خود آمار اعدامها در سال ۲۰۱۶ را اعلام کرده است. طبق این گزارش در این سال دستکم ۵۳۰ نفر اعدام شدهاند که از این میان دستکم ۴۴ نفر با اتهام محاربه و افساد فی الارض اعدام شدهاند.
بـه دلیـل تعریـف بسـیار مبهـم ایـن مفاهیـم، اتهامـات محاربـه (جنـگ افـروزی علیـه خـدا) و افسـاد فـی الارض (فسـاد بـر روی زمیـن) در مـورد طیـف وسـیعی از اتهامـات اسـتفاده میشـوند. از سـوی دیگـر شـروطی نیـز در خصـوص صـدور ایـن احـکام مـد نظـر قـرار میگیـرند. علاوه بر این شایان توجه است که این اتهامات توسط دادگاههای انقلاب طبقه بندی میشود.
محاربه، مفسد فی الارض و بغی در قانون:
ماده ۲۷۹ قانون جدید مجازات اسلامی محاربه را اینطور تعریف میکند: محاربه عبارت از کشیدن سلاح به قصد جان، مال یا ناموس مردم یا ارعاب آنها است، به نحوی که موجب ناامنی در محیط گردد. هرگاه کسی با انگیزه شخصی به سوی یک یا چند شخص خاص سلاح بکشد و عمل او جنبه عمومی نداشته باشد و نیز کسی که به روی مردم سلاح بکشد، ولی در اثر ناتوانی موجب سلب امنیت نشود، محارب محسوب نمیشود. این قانون شامل راهزنان، سارقان و قاچاقچیانی که دست به سلاح ببرند و موجب سلب امنیت مردم و راهها شوند نیز میشود و ایشان نیز محارب محسوب میشوند(ماده ۲۸۱). با اینحال قاضی اختیار استفاده از مجازاتهای جایگیزین مانند قطع عضو، به صلیب کشیدن و تبعید مجرم از وطن خود را دارد (ماده ۲۸۲).
طبق قانون مجازات اسلامی قبلی که تا تاریخ اردیبهشت ۲۰۱۳ اجرا میشد اتهام محاربه غالباً برای مخالفان سیاسی و افراد مرتبط با گروههای ممنوعه مخالف استفاده میشد حتی اگر مخالفت آنها به شکل مسالمت آمیز صورت گرفته بود. قانون مجازات اسلامی جدید مجازات آنها را تحت عنوان مفسد فی الارض و بغی تعریف میکند.
قانون مجازات اسلامی جدید یک مفهوم جدید از “بغی” که در قانون پیشین وجود نداشت را تعریف کرده است. در این قانون، مجازات اعدام برای تمام کسانی که محکوم به افساد فی الارض شدهاند گنجانده شده است.
ماده ۲۸۶ مفسد فی الارض را به عنوان کسی که به طور گسترده، مرتکب جنایت علیه تمامیت جسمانی افراد، جرائم علیه امنیت داخلی یا خارجی کشور، نشر اکاذیب، اخلال در نظام اقتصادی کشور، احراق و تخریب، پخش مواد سمی و میکروبی و خطرناک یا دایر کردن مراکز فساد و فحشا یا معاونت در آنها گردد به گونهای که موجب اخلال شدید در نظم عمومی کشور، ناامنی یا ورود خسارت عمده به تمامیت جسمانی افراد یا اموال عمومی و خصوصی، یا سبب اشاعه فساد یا فحشا در حد وسیع گردد مفسد فی الارض محسوب و به اعدام محکوم میگردد.
اتهام افساد فی الارض زمانی از سوی قضات دادگاه انقلاب استفاده میشود که تمایل به صدور حکم اعدام وجود داشته باشد و در غیر این صورت صدور حکم اعدام بر اساس اتهامات دیگر مشکل باشد.
اعدامهای مرتبط با محاربه و فساد فی الارض در سال ۲۰۱۶
در سال ۲۰۱۶ دستکم ۴۴ نفر با اتهام محاربه و افساد فی الارض اعدام شدهاند. بنا بر گزارش سازمان حقوق بشر ایران ۲۹ نفر از آنان بر اساس اتهامهای سیاسی و امنیتی اعدام شدهاند. همگی این افراد از اقلیتهای اتنیکی و مذهبی در ایران بودهاند.
برخی از حقایق در مورد کسانی که به اتهام محاربه و فساد فی الارض اعدام شدهاند:
۲۹ نفر با اتهام عضویت و همکاری در گروههای شبه نظامی یا گروههای سیاسی ممنوعه اعدام شدهاند.
۲۶ نفر از این ۲۹ اعدامی با اتهام عضویت در گروههای ممنوعه کرد و ۳ اعدامی دیگر از اعراب اهواز بودهاند.
یک نفر نیز با اتهام جاسوسی اعدام شده است.
۱۴ متهم نیز با اتهام سرقت مسلحانه یا دیگر اعمال خشونت آمیز اعدام شدهاند.
اعدام ۲۵ زندانی کرد سنی: اعتراف تحت شکنجه و محاکمه در چند دقیقه توسط دادگاه انقلاب
در ماه آگوست سال ۲۰۱۶ شهرام احمدی و ۲۴ زندانی کرد سنی مذهب با اتهام همکاری با گروههای سنی شبه نظامی اعدام شدند.
بر اساس اطلاعات موثق تعدادی از این زندانیان برای اخذ اعترافات اجباری تحت شکنجه قرار گرفته بودند و احکام اعدام آنان توسط دادگاه انقلاب در محاکمههایی که کمتر از ۱۵ دقیقه به طول انجامید و بدون امکان هیچگونه دفاعی صادر شد. این زندانیان بدون داشتن آخرین ملاقات با خانوادههای خود به دار آویخته شدند. مقامات ایرانی اعدام ۲۰ تن از این افراد را تأیید کردهاند.
شهرام امیری: دانشمند هستهای متهم به جاسوسی
در سوم آگوست سال ۲۰۱۶ شهرام امیری دانشمند هستهایی ایرانی بر اساس گزارش شبکه تلویزیونی من و تو – مستقر در لندن – و شبکه بی بی سی فارسی اعدام شد. مرضیه امیری مادر شهرام امیری به بی بی سی فارسی گفته بود که با پسرش روز قبل از اعدام ملاقات داشته است. مقامات ایرانی در ۷ آگوست اعدام او را تأیید کردند. غلامحسین محسنی اژهایی سخنگوی قوه قضائیه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که شهرام امیری به اتهام جاسوسی اعدام شده است. به گفته پدر شهرام امیری او در شرایط سختی در زندان نگهداری میشد و از محاکمه عادلانهای برخوردار نبود. آقای امیری پژوهشگر دانشگاه صنعتی مالک اشتر بود و برای سازمان انرژی اتمی ایران کار میکرده است. شهرام امیری طی یک سفر به مکه در سال ۲۰۰۹ ناپدید شد. یک ماه بعد او در آمریکا ظاهر شد و در جولای ۲۰۱۰ به ایران بازگشت. از او به صورت یک قهرمان و کسی که از اسارت آمریکاییها رها شده است در تهران استقبال شد. رسانههای ایران بهطور گسترده بازگشت او را تحت پوشش خبری قرار دادند. معاون وزیر امور خارجه نیز در فرودگاه به استقبال او رفت. اما بعد از آن شهرام امیری بازداشت و به گفته خانوادهاش به ۱۰ سال حبس محکوم شد. هر چند که مقامات ایرانی پس از اعدام او حکم ۱۰ سال حبس را تکذیب کردند.
۳ عرب اهوازی بعد از محاکمه ایی ناعادلانه توسط دادگاه انقلاب اعدام شدند
در ۱۷ آگوست ۲۰۱۶ مقامات ایران اعدام ۳ عرب اهوازی با نامهای قیس عبیداوی ۲۵ ساله در زمان بازداشت، احمد عبیداوی ۲۰ ساله در زمان بازداشت و سجاد بلاوی ۲۶ ساله را تأیید کردند. به گفته فعالان حقوق بشر اهواز این ۳ نفر بعد از بازداشت غیر قانونی و روند دادرسی ناعادلانه به اعدام محکوم شدند. انها در بین ۲۰ نفری بودند که بعد از تیراندازی به چادری متعلق به نیروی انتظامی بازداشت شدند. بسیاری از بازداشت شدگان در نهایت آزاد شدند اما دادگاه انقلاب اهواز ۳ تن از متهمان را به اعدام و ۴ تن دیگر را به حبسهای طولانی مدت محکوم کرد. این احکام در دیوان عالی کشور عیناً تأیید شد.
محمد عبدالهی: به اتهام عضویت در یک گروه ممنوعه کرد اعدام شد
در تاریخ ۹ آگوست ۲۰۱۶ مقامات ایرانی ۵ زندانی در زندان ارومیه را اعدام کردند. ۴ تن از آنان با اتهامهای مرتبط با مواد مخدر و یک نفر نیز با نام محمد عبداللهی زندانی سیاسی با اتهام محاربه اعدام شدهاند. بنابر گزارشها محمد عبداللهی در هیچگونه اقدام مسلحانه و خشونت آمیزی شرکت نداشته است و صرفاً به دلیل حمایت از یک گروه مخالف کرد متهم به محاربه شده بود. محمد عبداللهی ۳۵ ساله توسط شعبه یک دادگاه انقلاب مهاباد به اعدام محکوم شد و حکم اعدام او توسط دیوان عالی کشور تأیید شد. بعد از اعدام جسد او به دست خانواده ش نرسید.