دکتر ریموند رخشانی
مقاله و فایل صوتی شصت و نهم
با سلام، من ریموند رخشانی هستم و حوزه کارشناسی من مهندسی سیستم هاست، و تخصص علمی من در بکارگیری اندیشه سیستمی برای انتقال فن آوری مدرن و اجرا و پیاده سازی تولید فراورده های نوین می باشد.
در این سلسله از مقالات و فایل های صوتی، کوشش می کنم که علم مدرن را (به زبان فارسی) از پایه به دوستانی که علاقمند هستند، در حد توان، ارائه کنم. از اساتید، پژوهشگران و اندیشمندان عزیز، خواهشمندم که لینک ها را به دوستان و بویژه به جوانان دانش پژوه ما (که اغلب دسترسی نظام مند برای آشنایی با علم مدرن – به زبان فارسی – ندارند) ارسال فرمایند.
لینک همه مقالات و فایل‌های صوتی پیشین در پایان مقاله گذاشته شده[۱] است.
در آغاز مقاله هم توضیحاتی پیرامون “علوم انسانی” دارم.
دوستانی هم که در شبکه های اجتماعی حضور دارند، می توانند این مجموعه فایل های صوتی و مقالات “سرشت علم” را از ابتدا از طریق لینک تلگرام زیر با دوستان دیگر شریک شوند. با احترام، ر. رخشانی
(“https://t.me/natureofscience”)
فرآیند[۲] فرگشت یا تکامل شیمیایی[۳] زندگی
در فایل های متفاوت این سفر علمی، یعنی در مقالات و فایل‌های صوتی “سرشت علم،” بارها اشاره کرده ام که رشته هایی از قبیل مطالعه سیاست، اقتصاد، حقوق، زبان شناسی، جامعه شناسی، روانشناسی و چندی دیگر (که ما آن ها را به فارسی “علوم” اجتماعی[۴] یا “علوم” انسانی می نامیم،) علم شمرده نمی شوند. این رشته ها در دنیای امروز، دانش، معرفت یا شناخت هستند، اگرچه هر روزه با استفاده از روش های علمی و فناوری های علمی، به علم نزدیک تر می شوند.
در اینجا لازم می بینم که پیش از آغاز بحث امروز، باز هم توضیحات لازم را بدهم. متاسفانه بسیاری از ما ایرانی ها (که با سواد هم هستیم و درجات مدارک تحصیلی بالا هم داریم) بنحوی ریشه ای علم را نیاموخته ایم، و البته، و اگرچه من خود را صد‌ها بار تکرار کرده ام، ولی در آموزش، تکرار را ضرری نیست.
علم تنها پاسخگویِ پرسش‌هایی است که می توان از طریقِ مشاهداتی تجدیدپذیر و یا آزمون هایِ کنترل شده و یا از طریق فرضیه هایی با منطق ریاضی، آنها را به اثبات رساند.
در اواخر قرن ۱۹ و اوایل قرن بیستم، دانشمند سرشناس و شاید بزرگترین روانشناس امریکایی، ویلیام جیمز[۵]، با بکارگیری روش علمی[۶] در روانشناسی، مقوله علوم اجتماعی[۷] را برای نخستین بار در مورد روانشناسی به کار برد[۸]. در سال های بین دو جنگ جهانی اول و دوم بسیاری دانشمندان حوزه ی مطالعات سیاسی، اقتصادی و اجتماعی و همچنین نهاد‌های دانشگاهی همین مقوله علوم اجتماعی برساخته ویلیام جیمز را برای مطالعات سیاسی، اقتصادی و جامعه شناسی مورد استفاده قرار دادند[۹].
در اوایل دهه پنجاه میلادی، آکادمی ملی علوم آمریکا[۱۰] استفاده از واژه علم برای این دانش ها را اشتباه اعلام کرد و پیشنهاد بکارگیری واژه [۱۱]Humanities را مطرح کرد[۱۲]. دلیل استفاده آکادمی علوم آمریکا از این واژه Humanities به آن دلیل بود که هومانیسم[۱۳] (که ما در ترجمه ی تحت اللفظی انسان گرایی می نامیم) در معنای مدرن بمفهوم گرایش به تاریخ انسان و گرایش به تاریخ تفکر و اندیشه انتقادی بشر و برساخته‌های انسانی و انگاشت های انسانی است[۱۴] که کاملا مجزا از گرایش به مطالعات و فرآیندهای علوم طبیعی و تجربی می باشند[۱۵].
برای نمونه مارکسیست هومانیسم نه به معنای مارکسیسم یا مارکسیست های انسان گرا!! ) که مترجمان ناآگاه ما نوشته اند،( بلکه به مفهوم مارکسیست های علاقه مند به تاریخ تحول در تفکر انتقادی انسان انفرادی مدرن ) در مقابله با وجه تفکر اشتراکی نوع حکومتی شوروی( بوده است[۱۶]، و همچنین واژه ی Humanities پیشنهادی آکادمی ملی علوم آمریکا (که دوباره مترجمان ایرانی بی اطلاع از مباحث علمی و ناآگاه به شناخت علمی، در تکرار بدآموزی های خود، علوم انسانی!! ترجمه کرده اند[۱۷]) در فارسی بجز سردرگمی مضاعف برای ما ارمغانی نداشته است[۱۸].
از سال های پنجاه میلادی، دانشگاه های معتبر دنیای مدرن، بمرور در حال گذار از مقوله علوم اجتماعی و تغییر نام دانشکده های علوم اجتماعی به دانشکده های Humanities هستند.
علم متکی بر مشاهداتی تجدیدپذیر، مستقلا اثبات پذیر و متکی بر دلایل، فرضیات و تدبیر‌ها و نیز متکی بر آزمون هایِ کنترل شده است[۱۹]. علم اغلب به نحوی بنیادین با دیگر روش های شناخت متفاوت است زیرا که متکی بر واقعیات و گواه هایی پیرامون پدیده هایی فیزیکی است که مستقلا اثبات پذیر هستند.[۲۰]
هنگامیکه در حوزه های علم(sciences) صحبت از تئوری یا نظریه (theory) می شود، این بدان مفهوم است که فرضیاتی بارها مستقلا آزمون شده و تجدیدِ تولید شده اند و با شواهد به اثبات رسیده اند و می توان هر نظریه و تئوری علمی را دیگربار و دیگربار مستقلا مورد آزمون قرار داد. برای نمونه اگر هزار‌ها بار هم ملکول آب را آزمایش کنیم، دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن حاصل می شود. بنابراین هر تئوری و نظریه در حوزه های علم با “نظریه” در “علوم” انسانی، در سرشت و در آزمون و در اجرا، کاملا متفاوت است[۲۱].
نظریه های “علوم” سیاسی و اقتصادی و انسانی و اجتماعی از آن جهت که قابلِ بازتولید نیستند و تواناییِ تکرارپذیریِ آزمایشی و استقلالِ آزمونی ندارند، علمی محسوب نمی شوند و در دنیای مدرن، یعنی در این شرایط تاریخی مدرن، یعنی در مدرنیته، نظریه های شناختی-انتقادی و دانش های سیاسی و اجتماعی محسوب می شوند و بخشی از Humanities به حساب می آیند[۲۲] . در سال های اخیر، بدلیل ارتباط روان شناسی و روان پزشکی و استفاده از فناوری های علمی و در مواردی روش علمی، واژه علوم اجتماعی در مورد روان شناسی مقبول شده و به بحث گذاشته شده است، البته نه در همه موارد.
امروزه علم تعریفِ ویژه و مختصِ خود را دارد[۲۳]. دو وجه مشخص از ارکان اصلی تعریف امروزی علم، گواه ها و شواهد تجدیدپذیر (reproducible evidence) و آزمون پذیری مستقل (independent testability) هستند که همه ی علوم طبیعی-تجربی دارند. “علومِ” انسانی، سیاسی و اجتماعی این دو رکن اصلی را ندارند. در نتیجه روشِ علمی برای آنها کاربردی ندارد و امروزه آنها در طبقه بندیِ علوم نمی گنجند.
انتسابِ واژه ی علوم به آنها از طریقِ دانشمندانِ خود آن حوزه هایِ دانشیِ “انسانی، جامعه شناسی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی” بوده است که اغلب بسیار تلاش می کنند تا مقامی علمی داشته باشند چون علم در روزگار ما “مد” شده است تا بجایی که امروز “عرفان” کوآنتومی (!) و “بودائیسم” ذرّهای(!) هم داریم! و آقای سروش هم (در بی سوادی علمی) ادعای “مباحث علمی” می کنند!! اما دانشمندانِ علمی (scientists عالِمان) آن”علومِ” انسانی، سیاسی و اجتماعی را عِلم نمی دانند و آنها را دانش و شناخت انتقادی می خوانند. در دنیای امروز و در رسانه ها یا در نوشته ها هرگاه که به دانشمند علمی یا عالِم (scientist) اشاره می شود مفهومِ دانشمند “علوم” انسانی، یا اقتصاددان و یا جامعه شناس در ذهنی متبادر نمی شود .
این دانش ها اگرچه ) به اشتباه در ترجمه های ما به فارسی( “علوم” انسانی خوانده می شوند اما بمفهوم و تعریف واقعی امروزی علم (science) نیستند (اگرچه در گذشته، تا اواسط قرن بیستم میلادی، علم شمرده می شدند. مانند پدیده ی “علوم دینی” در فارسی که امروزه تناقض در تضاد در نابهنجاری تاریخی است اما در قرون گذشته “علم” کهن در حوزه ی دین تدریس می شد. )
این روزها عِلم (science) از دین که اغلب “باور‌های آزمون ناپذیر” را تبدیل به “حقایقی خدشه ناپذیر” می کند و متکی بر باور و اعتقاد و ایمان است متفاوت است. “علوم” انسانی هم امروز شناخت و دانش اند (knowledge) و شبه علم (pseudo-science) نیز خوانده می شوند. با اینکه آنها، در بدآموزی، به فارسی “علوم” انسانی خوانده شده اند، امروزه اکثر دانشمندان حوزه ی علم (scientists) بر این باورند که آنها علم (science) نیستند بلکه معرفت و شناخت انتقادی و دانش اند. بهتر است که به فارسی واژه ی “علوم” را در مورد آنها در گیومه گذاشت[۲۴].
امروزه اگر در رسانه ها گفته می‌‌شود عالِم یا دانشمند علمی[۲۵]، (scientist)، هیچ احدی دچار این شبهه نیست که گویا در مورد اقتصاددان، جامعه شناس یا دانشمند “علوم” انسانی صحبت می شود. بلکه اشاره به دانشمندان حوزه ی علم (فیزیک، شیمی، زیست شناسی، علوم زمینی و غیره) است.
اکنون می پردازم به مبحث امروز.
یکی از پاسُخ های بسیار مُهم زیست شناسی به این پرسش که “زندگی چگونه آغاز شد؟[۲۶]” دَر تعریفی است که تکامل را به دو دوره تقسیم می کند[۲۷] که دوره ی نخستِ چندمیلیارد ساله را دوره ی فرگشت[۲۸] یا تَکاملِ[۲۹] شیمیایی[۳۰] و دوره ی دوم را دوره ی چندمیلیارد ساله ی فرگشت[۳۱] یا تکاملِ[۳۲] زیست شناختی[۳۳] می نامد[۳۴].
دَر این تعریف آغازِ زندگی در دوره ی نخست[۳۵] در مجموعه ی ویژه ای از ترکیباتِ هوا، سنگواره و آب توضیح داده می شود[۳۶].
نکته این است که آیا اصلا علم باید پرسشی پیرامونِ آغازِ زندگی داشته باشد[۳۷].
زندگی می تواند به سه شکل زیر ایجاد شده باشد[۳۸]:
- یکی این است که امری الهی و یا به معجزه ای تعبیر شود[۳۹]،
- دیگر این که واقعه ای کاملا در همخوانی با شیمی[۴۰] و فیزیک اما بی نهایت غیرمحتمل فرض شود و یا
- می تواند پیامد غیرقابل اجتنابی شیمیایی باشد[۴۱] که در شرایطی زیست محیطی و مناسب و در طول زمانی بسیار طولانی[۴۲] شکل گرفته است[۴۳].
تا آنجا که به تعریفِ علم و آزمون پذیریِ و روشِ علمی باز می گردد[۴۴]، تنها سومین حالت است که می تواند در محیطی آزمایشگاهی به اثبات برسد. [۴۵]
تاریخِ طولانیِ شکل گیریِ زندگی به دو بخش زیر تقسیم می شود[۴۶]:
- عصر فرگشت یا تَکاملِ شیمیایی[۴۷] شامل دوره ای است که در آن کره ی زمین شکل گرفته[۴۸] و تا ظهورِ نخستین موجوداتِ زنده ادامه می یابد[۴۹]،
- عصر فرگشت یا تَکاملِ زیست شناختی با ظهورِ نخستین موجودات زنده که برای غذا و منابع با یکدیگر به رقابت می پردازند آغاز شده و تا امروز ادامه داشته است[۵۰].
دانشمندان در موردِ اینکه نخستین اشکالِ زندگی چگونه بوده اند کماکان در حال پژوهش هستند[۵۱] و هر آنچه نخستین شکلِ زندگی بوده است از آنچه امروز زندگی می نامیم احتمالاً متفاوت بوده است.[۵۲] اما بهرحال نخستین اشکالِ زندگی بایستی مانندِ اشکال زندگیِ امروزی دارای سه ویژگی باشد:
- همه ی اشکال زندگی از محیط زیستِ خود موادِ خام و انرژی می گیرند،
- همه ی آنها تواناییِ رشد دارند و
- همه ی اشکالِ زندگی قادرند تا به انواعِ گوناگونِ خود تولید مثل کنند[۵۳].
مطالعاتِ اخیرتر تاریخِ پژوهش ها پیرامونِ منشأ هستی را بر بستر خود قرار داده است[۵۴].
- تا حدودِ دو قرنِ پیش از این، بیشترِ دانشمندان نظریه ی ارسطو را که نیرویِ حیات[۵۵] همه ی کهکشان ها را پوشانده است و زندگی به نحوی خودانگیخته همواره اتفاق می افتد را پذیرفته بودند[۵۶].
- آن دکترین ارسطو اصالتِ حیات، زیست گرایی و یا “زندگی باوری” خوانده می شد[۵۷] و بنیان دکترین و تفکر “فلسفه باور” شمرده می شد که با پیروزی مدرنیته و تفکر “علم باور،” رو به افول گذاشت[۵۸].
شیمیدانِ فرانسوی لویی پاستور[۵۹] (۱۸۲۲-۱۸۹۵) چنین دکترینی را باور نداشت[۶۰] و از طریقِ آزمایشاتی نشان داد که آبِ جوش داده شده می تواند کاملا استرلیزه باقی بماند[۶۱].
- او ظروفی را کاملا دربسته نگاه داشت و ظروفی دیگر را با گرد و خاک آلوده کرد و هر دو را آب کرده به جوش آورد[۶۲].
- پاستور نشان داد که ظروفِ دربسته کاملا میکروب زدا یا استرلیزه باقی ماندند در حالیکه ظروفِ دیگر نشانی از آثارِ زندگیِ میکروسکوپی در خود داشتند[۶۳].
- ایده هایِ او به فرآیندِ پاستوریزه کردن (که فرآیندِ میکروب زدایی یا استرلیزه کردنی برگرفته از نام اوست) انجامید[۶۴].
- او همچنین ثابت کرد که اشکالِ زندگی بدون اشکالیِ از زندگی ای پیشینه عملی نبودند[۶۵] و مساله ی منشأ زندگی را به مکان ها و زمان هایی دور و کهن مرتبط کرد.[۶۶]
دانشمندِ علمی بریتانیایی چارلز داروین[۶۷] (۱۸۰۹-۱۸۸۲) که فرضیه ی مدرنِ تکامل از طریقِ “گزینشِ طبیعی[۶۸]” را مطرح کرده بود نیاز‌های کلیدی وجودِ زندگی را تعریف کرد[۶۹].
- زندگی نیاز به آب دارد[۷۰]،
- زندگی نیازمند انرژی است[۷۱] و
- زندگی به موادی شیمیایی بویژه به کربن، اکسیژن، هیدروژن و گوگرد نیاز دارد، و به باورِ او احتمالاً نیتروژن و فسفر نیز از زمره ی این نیاز‌ها هستند[۷۲].
در اوایلِ قرنِ بیستم بسیاری از دانشمندان سرشناس و بانفوذ ایده های برشمرده شده را مورد بررسی قرار دادند[۷۳]. از نام آور‌ترین آنها پژوهشگر و شیمیدان روسی الکساندر اپارین[۷۴] (۱۸۹۴-۱۹۸۰) بود که آن ایده ی به وجود آمدن حیات[۷۵] در آب محیط هایی[۷۶] که بتدریج و در طولِ زمان با ملکول هایی ارگانیک (که وی “سوپِ اولیه یا ازلی[۷۷]” نامیده بود) غنی شده اند[۷۸]، را مطرح کرد[۷۹]. اما در علم[۸۰] همه ی نظریه های برشمرده می بایست آزمون پذیر می بودند[۸۱].
در اوایل دهه ی پنجاه میلادی در دانشگاه شیکاگو دو دانشمند آمریکایی هارولد یوری[۸۲] و استانلی میلر[۸۳] چندین آزمایشِ مهم انجام دادند تا شرایطِ ازلی[۸۴] و اولیه ی پیدایش زندگی را در محیطِ آزمایشگاهی پدید آورند[۸۵].
- آنها فلاسکِ دربسته ای که نیمی از آن با آب پرشده بود و نمونه ی دریاهای اولیه یا ازلی بود با مخلوطی از گاز‌ها پرکرده و حرارت دادند[۸۶].
- سپس با بوجودآوردنِ چند صاعقه ی مصنوعی در فلاسک شرایطِ اولیه یا ازلی آتمسفری را نیز پدید آوردند[۸۷].
- در ابتدا آبِ فلاسک شفاف بود اما پس از دو روز آب تیره رنگ و کدر شد[۸۸].
- پس از گذشتِ چند روز آبِ فلاسک آزمایش شد و مخلوطی پیچیده از ملکول هایی شیمیایی و ارگانیک[۸۹] در آن کشف شد. آنها آن آزمایش را صد‌ها بار تکرار کردند و به نتایجِ مشابه رسیدند[۹۰].
- انتشارِ مقاله ی آنها در نشریه ی علم[۹۱] بتاریخ ۱۵ ماه مه ۱۹۵۳ که به تولیدِ اسید‌های آمینه در محیطِ آزمایشگاهی اشاره می کرد همچون انفجارِ بمبی در محافلِ علمی بود.
- نکته ی مهم، هیجان انگیز و پرسش برانگیز آنها اشاره به مشکلِ دیگری بود که مطرح می کرد که ملکول های بزرگ تر در شرایطی مشابه، بجای شکل گیری ازهم پاشیده[۹۲] می شوند.
مناطقِ دارای آب های گرم) آب گرماییِ ([۹۳] بسیار عمیق، بخصوص در کفِ اقیانوس ها[۹۴] که آتشفشان ها، موادمعدنیِ داغ و پر از املاح را از شکاف سنگ ها به آب ها می فرستند [۹۵]گزینه های مکانی دیگری برایِ منشأ زندگی هستند[۹۶].
دلایلِ بیشماری برای قبول کردنِ منشأ آب گرماییِ[۹۷] زندگی[۹۸] موجود هستند. [۹۹]
- کشفیاتِ جدیدتر در مورد زندگی در اعماقِ آب ها[۱۰۰]، این نظریه ها را تقویت کرده است[۱۰۱].
- پژوهش های دریایی یا دریاگردی های علمی[۱۰۲] در اعماق تاریکِ اقیانوس ها موجبِ کشفِ گونه های عجیب و جدیدی شده اند.
- در دو دهه ی هفتاد و هشتادِ میلادی دانشمندان دریازیست شناسِ[۱۰۳] ژاک کوستو فرانسوی[۱۰۴] و جک کورلیس آمریکایی[۱۰۵] ارگانیسم هایی تک سلولی و زیست گاه های موجوداتِ عجیبی[۱۰۶] را در اعماقِ یک تا دو مایلی نزدیکِ به آتشفشان های اعماق تاریکِ اقیانوس ها کشف کردند.
زیست محیط هایِ اعماقِ دریاها[۱۰۷] انباشته از ارگانیسم هایِ تک سلولی و میکروسکوپی هستند[۱۰۸]. این میکروب ها به سه دلیل فوق العاده هستند:
- آنها عمدتاً مستقل از انرژیِ خورشیدی و مستقل از سطحِ آب ها بسر می برند؛ و انرژی خود را از طریقِ اکسیده کردن املاحی معدنی که از شکاف های آب گرمایی[۱۰۹] بیرون می ریزند کسب می کنند[۱۱۰].
- بسیاری از این میکروب ها برای بقایِ خود به فشارِ بسیار بالایِ اعماقِ آب ها نیازمندند.
- پژوهش های ژنتیک ثابت کرده اند که این میکروب ها از جمله ابتدایی ترین یا ازلی ترین اشکالِ زندگی[۱۱۱] بر رویِ کره ی زمین هستند.
کشف های فوق موجب شد تا هم کورلیس و هم کوستو مطرح کنند که زیست محیط هایِ آتشفشانیِ اعماقِ دریاها احتمالاً مکان نخستینِ شکل گیریِ زندگی و منشأ هستی هستند[۱۱۲].
- پژوهش های اخیرتر نشان داده اند که میکروب ها در مناطقی آب زیرزمینی که سنگواره ها هستند تولید مثل بیشتری داشته و بهتر ادامه ی حیات می دهند[۱۱۳].
- زندگی در اعماق آب ها[۱۱۴] بسیار پراکنده[۱۱۵] بوده و انبوه نیست اما بزرگی سطحِ پوسته ی زمین سبب این ارزیابی گردیده[۱۱۶] که احتمالاً جرم این ارگانیسم های اقیانوس ها[۱۱۷] از مجموعِ جرم گیاهان و جانوران بر روی سطحِ زمین بایستی بمراتب بیشتر باشد[۱۱۸].
دلیلِ دیگر منشأ آب گرمایی هستی[۱۱۹] از علمِ زمین شناسی آمده است.
- پس از شکل گیری زمین در حدودِ چهار و نیم میلیارد سال پیش تا مدت ها زمین در معرضِ برخورد سنگ های آسمانی و شهاب های بسیار بزرگ بود و هرگونه شکل گیری زندگی بر روی زمین با نابودی روبرو می شد[۱۲۰].
- منشأ آب گرماییِ زندگی احتمالاً شکل گیریِ شیمیایی هستی در اعماق آب گرم که آنچنان در معرضِ تهدیدِ سنگ های آسمانی و شهاب ها نبود[۱۲۱] را بهتر حفاظت می کرد[۱۲۲].
نظریه ی منشأ آب گرمایی زندگی[۱۲۳] مورد توجه ویژه ی دانشمندان سیاره شناس[۱۲۴] نیز بوده است.
- کره ی زمین تنها سیاره ی شناخته شده ای است[۱۲۵] که آبهایِ سطحی دارد[۱۲۶].
- اگر زندگی در مرز‌های آب ها و آتمسفر شکل گرفته است، پس زمین و احتمالاً مریخ تنها دو سیاره ای هستند[۱۲۷] که بر آنها زندگی می توانسته است که پدید آید[۱۲۸].
- اما اگر زندگی در مناطقِ عمیقِ آب گرمایی[۱۲۹] پدید آمده است در آنصورت چندین سیاره ی دیگر در منظومه ی خورشیدی از جمله ماهِ دوم کره ی مشتری که اروپا[۱۳۰] نام دارد نماینده خوبی برای پژوهش است چرا که سطحی یخ زده[۱۳۱] اما اقیانوس های بسیار عمیق دارد.
فرضیه ی منشأ آب گرماییِ زندگی توانسته است تا بارها و بارها آزموده شود[۱۳۲]، و به اثباتِ علمی رسیده است[۱۳۳]، و بالاخره با همنهشتیِ شیمیایی[۱۳۴] ، آزمون پذیر و تکرارپذیر گردیده است .
امروزه حتی به کودکان دبستانی که برای سفر علمی به سازمان فضایی آمریکا (ناسا) می روند، نمونه ای از همان فلاسکی دربسته، که هارولد یوری و استانلی میلر برای نشان دادن شرایط ازلی و اولیه زمین اختراع کردند، می دهند تا کودکان حتی در منزل های شان، چگونگی فرگشت یا تکامل شیمیایی و شکل گیری ملکول های شیمیایی را ببینند[۱۳۵]، و بیاموزند[۱۳۶]. متاسفانه ما، حتی در نظام آموزشی دانشگاهی هم، نظریه علمی تکامل را حذف کرده ایم، و هر روزه، در خرافات و جزم اندیشی، قرن ها از علم امروزی فاصله می گیریم.
انستیتو کارنگی[۱۳۷] در واشنگتن، هم اکنون و برای چند سال است که مشغولِ چنین آزمایشاتی پیرامون تکامل شیمیایی نخستین و ازلی است و تاکنون نشان داده است که در شرایطِ آب گرماییِ آزمایشگاهی مشابه با شرایطِ اعماق دریاها، واکنش های بسیار سریع و موثرِ فرگشت یا تکامل شیمیایی صورت می پذیرند[۱۳۸].
——————————–
https://www.linkedin.com/in/raymond-rakhshani-16628a5/detail/recent-activity/shares/
چاپ و انتشار این مقالات و فایل های صوتی بدون ذکر نام نویسنده (ر. رخشانی) و مرجع، و هرگونه استفاده برای مقاصد خصوصی و اهداف انتفاعی بدون گرفتن مجوز از نویسنده اکیدا غیر قانونی است.
Hazen, Robert, M. Symphony in C: Carbon and the Evolution of (Almost) Everything. W. W. Norton & Company, 2019.
Social Sciences
William James
James, William. The Principles of Psychology. Volumes 1 and 2. Createspace Independent Publishing Platform, A Division of Amazon, 2017 (Originally appeared in 1890.)
Scientific method
James, William. Writings 1902-1920: The Varieties of Religious Experience/ Pragmatism / A Pluralistic Universe/ The Meaning of Truth/ Some Problems of Philosophy/ Essays. Library of America, 1988.
البته کارل مارکس، امیل دورک‌هایم و ماکس وبر هم در نوشته های خود به مقوله علوم اجتماعی استناد کرده بودند، اما این مقوله هرگز در زمان آنها به حوزه آکادمیک منتقل نشده بود، و پس از پرفسور جیمز در حوزه آکادمیک مطرح گردید. به مفهومی ریشه این مطالعات را می توان به انقلاب صنعتی و به انقلاب فرانسه مرتبط دانست.
Josephson-Storm, Jason, A. The Myth of Disenchantment: Magic, Modernity, and the Birth of Human Sciences. University of Chicago Press, 2017.
Shumway, David, R. Creating American Civilization: A Genealogy of American Literature as an Academic Discipline. University of Minnesota Press, 1993.
National Academy of Sciences
Humanities: The branches of learning (as sociology, philosophy, law, psychology, languages, etc.) that investigates human constructs and concerns as opposed to natural scientific processes (as physics or chemistry.) Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary, 2009
Northrop, F. S. C. The Logic of the Sciences and the Humanities. Ox Bow Printers, 1983.
Humanism – a) Devotion to the humanities and the history of humanity’s literary culture, b) The revival of classical letters (philosophical or literary) and individualistic and critical thought and spirit, and emphasis on secular concerns characteristic of the Renaissance.
Noebel, David, A. Understanding the Times. Summit Publications, 1995.
یعنی در واقع هر آنچه میراث فلسفی، تفکری و انگاشتی بشر نامیده شده است.
Heidegger, Martin. What is Called Thinking? Harper Perennial Modern Thought Series. Harper Perennial, 1976.
Sperling, Joshua. A Writer of Our Time: The Life and Work of John Berger. Verso, 2018.
از جمله مترجمان بدآموز و بی اطلاع از مباحث علمی، آقای داریوش آشوری هستند که مرتب به مقوله “علوم انسانی” اصرار می ورزند.
ما روشنفکران ایرانی هم که اغلب دهه ها از تفکر مدرن عقب هستیم، و اکثر ما نه به نحوی ریشه ای چیزی را می آموزیم و نه به تاریخ تحول در اندیشه مدرن آگاه هستیم، و خود هم بیش از دویست سال هست که در تفکر مدرن، در هیچ حوزه ای، ادای سهمی نداشته ایم و صد البته در ادعا به فرهنگ غنی و خود شیفتگی و بد آموزی، سرآمد روزگار هستیم.
من امروز، متاسفانه با مطالعه پیرامون ادای سهم ۲۰۰ ساله ی ما در فرهنگ و تمدن مدرن، فکر می کنم که ما روشنفکران ایرانی ، در اکثر موارد، از واپسگرا‌ترین اندیشمندان دنیای امروز هستیم، البته از دیدگاه ادای سهم سرانه ما که کمی بیش از ۱.۱ درصد جمعیت دنیا هستیم و نزدیک به ۸۰ درصد باسواد.
حتی متاسفانه به جرات می توان نتیجه گرفت که آخوندیسم به مثابه سمبل واپسگرایی و ارتجاع در ایران امروز، در اغلب موارد، میانگین و برآیندی از همین سطح اندیشمندی پرمدعا ولی غیرمولد روشنفکران (بویژه “علوم” انسانی) ماست. دانشمندان علمی داخل کشور ما هم که اشاره کردم در ۲۰۰ سال گذشته، ادای سهمی نزدیک به صفر به علم و فن آوری دنیای مدرن داشته اند. یعنی هم اکنون اگر فرهنگ یا دایره المعارفی از دست آورد‌های بشری ۲۰۰ ساله فراهم آوریم، سهم اندیشمندان ما تحقیقا صفر است. تمام ایرانی ها در قرون اخیر به اندازه یک سال از عمر علمی یک دانشمند علمی غربی (اینشتین، ماکسول، غیره) یا اندیشمند “علوم” انسانی غربی (چامسکی، جان برگر، مارتین هایدگر، و غیره،) سهمی عرضه نکرده اند.
چسبیدن گذشته گرای بی حد و حصر، و قمپز دادن ما به مولوی، حافظ، سعدی و دیگر بزرگان ادبی گذشته به این دلیل است که پس از آنها هیچ ادای سهمی برای جامعه انسانی نداشته ایم. ادعا‌ها و مدارک تحصیلی طبق طبق..
Gerber, Alan, S. and Green, Donald, P. Field Experiments: Design, Analysis, and Interpretation. W. W. Norton & Company, 2012.
Trefil, J.S. and Hazen, R.M. The Sciences, An Integrated Approach, 2nd Edition. New York: Wiley, 1997.
لطفا رجوع کنید به فایل های صوتی و مقالات ۱ و ۲ پیرامون علم و روش علمی در همین سلسله از مقالات “سرشت علم.”
به مفهومی می توان بیان کرد که این دانش ها به فلسفه نزدیک تر هستند تا به علم.
امروزه رشته بندی های مدرن به سه حوزه ی فلسفه، علم، و هنر، و هریک با رشته بندی های درونی خود تقسیم شده اند که در یکی از فایل های صوتی “سرشت علم” به تفصیل در مورد هر یک و کارکردشان توضیحات لازم را دادم.
اگرچه هنوز هم مقوله علوم اجتماعی مورد استفاده هست، لیکن این مقوله تنها توسط بخشی از دانشمندان همان حوزه ها استفاده می شود و بس.
متاسفانه ما در ایران، حتی به روحانیون دینی و یا به فقها هم می گوییم علما و هر روزه در خرافات حکومتی، از دنیای مدرن و علم فاصله می گیریم .
Rakhshani, Raymond. Origins of Modernity. Even Development in the Evolution of Science and Technology. South Carolina: CreateSpace, A Division of Amazon Publishing, 2011.
Press, F. and Siever, R. Understanding Earth, 2nd Edition. New York: Freeman, 1997.
Rasmussen, Seth, C. Igniting the Chemical Ring of Fire: Historical Evolution of the Chemical Communities of the Pacific Rim. World Scientific World Ltd., 2018.
Mason, Stephen, F. Chemical Evolution: Origins of the Elements, Molecules, and Living Systems. Oxford University Press, 1993.
chemical evolution
Cockell, Charles, S. The Equations of Life: How Physics Shapes Evolution. Basic Books, 2018.
Kardong, Kenneth, V. An Introduction to Biological Evolution. McGraw Hill Education, 2007.
biological evolution
Trefil, J.S. and Hazen, R.M. The Sciences, An Integrated Approach, 2nd Edition. New York: Wiley, 1997.
Barry, Dr. Roger, G. and Hall-McKim, Dr. Eileen, A. Essentials of the Earth’s Climate System. Cambridge University Press, 2014.
Cockell, Charles. S. The Equations of Life: How Physics Shape Evolution. Basic Books, 2018.
Zimmer, Carl, and Emlen, Douglas, J. Evolution: Making Sense of Life. W. H. Freeman, 2015.
Walsh, Christopher, T. and Tang, Yi. Natural Product Biosynthesis: Chemical Logic and Enzymatic Machinery. Royal Society of Chemistry, 2017.
Wilson, Edward, O. The Creation: An Appeal to Save Life on Earth. W. W. Norton & Company, 2007.
Hernandez, Eduardo. Emergent Chemical Evolution: The Origin of Life Solved. CreateSpace Independent Publishing Platform, 2018.
Markert, B. and Fraenzle, S. Chemical Evolution: The Biological System of the Elements. Springer, 2015.
Boles, David, B. Cognitive Evolution. Routledge, 2019.
Rasmussen, Seth.C. Igniting the Chemical Ring of Fire: Historical Evolution of the Chemical Communities of the Pacific Rim. World Scientific Europe Ltd., 2018.
Ferrie, Chris. ABCs of Science. Sourcebooks Explore, 2017.
فراموش نکنیم که دو شاخصه اصلی علم، آزمون پذیری مستقل، و اسناد و شواهد اثبات پذیر قابل تجدید تولید هستند.
Markert, Bernd, and Fraenzle, Stephan, and Wuenschmann, Simone. Chemical Evolution: The Biological System of the Elements. Springer, 2015.
Berner, Elizabeth Kay, and Berner, Robert, A. Global Environment: Water, Air and Geochemical Cycles. Princeton University Press, 2012.
McFarland, Ben. A World from Dust: How the Periodic Table Shaped Life. Oxford University Press, 2016.
Kuriyan, John, and Konforti, Boyana, and Wemmer, David. The Molecules of Life: Physical and Chemical Principles. Garland Science, 2012.
Emlen, Douglas, J. and Zimmer, Carl. Evolution: Making Sense of Life. W. H. Freeman, 2019.
Martin, Robert. How We Do It: The Evolution and Future of Human Reproduction. Basic Books, 2013.
Deamer, D.W. and Fleischaker, G.R. Origin of Life: The Central Concepts. Boston, MA: Jones and Bartlett, 1994.
Roberts, Dr. Alice. Evolution: The Human Story, 2nd Edition. DK, 2018.
Danforth, Bryan, N. and Minckley, Robert, L. and Neff, John, L. and Fawcett, Francis. The Solitary Bees: Biology, Evolution, Conservation. Princeton University Press, 2019.
life force causing life happening spontaneously
Aristotle, and Barnes, Jonathan. Complete Works of Aristotle, Vol. 1. Princeton University Press, 1984.
Vitalism
Aristotle, and Brown, Leslie, and Ross, David. The Nicomachean Ethics. Oxford University Press, 2009.
Louis Pasteur
Hudson Tiner, John, and Denman, Michael, L. Louis Pasteur : Founder of Modern Medicine. Mott Media, 1999.
Krull, Kathleen, and Hewitt, Kathryn. Lives of the Scientists: Experiments, Explosions (and What the Neighbors Thought.) HMH Books for Young Readers, 2016.
Charles River Editors. Louis Pasteur: The Life and Legacy of the Legendary French Scientist Recognized as the Father of Microbiology. Charles River Editors, 2018.
Keim, Albert, and Lumet, Louis. Louis Pasteur. Createspace Independent Publishing Platform, 2015.
Fendell, Jennifer, Lee, and Barnett, Charles III, and Ramos, Rodney, and Wilson, Keith. Louis Pasteur and Pasteurization (Rise and Shine.) Capstone Press, 2007.
Geison, Gerald, L. The Private Science of Louis Pasteur. Princeton University Press, 2016.
DeDuve, C. Vital Dust: Life as a Cosmic Imperative. New York: Basic Books, 1995.
Charles Darwin
natural selection
Strager, Hanne, and Darwin, Sarah. A Modest Genius: The Story of Darwin’s Life and How His Ideas Changed Everything. Amazon Digital Services LLC, 2016.
Nelson, Robin. Earth’s Water Cycle (Discovering Nature’s Cycles.) Lerner Classroom, 2010.
Darwin, Charles, and Wilson, David, O. From So Simple a Beginning: Darwin’s Four Great Books: Voyage of the Beagle, The Origin of Species, The Descent of Man, The Expression of Emotions in Man and Animals.) W. W. Norton & Company, 2005.
Thompson, Ken. Darwin’s Most Wonderful Plants: A Tour of His Botanical Legacy. University of Chicago Press, 2019.
The History Hour. Charles Darwin: A Great Biologist. The Entire Life Story. Independently Published, 2018.
Aleksandr Oparin
Oparin, A. and Fesenkov, V. The Universe. University Press of the Pacific, 2002.
Water environment
primordial soup
Williams, Andy. Oceans: Explore the Natural World of the Atlantic Ocean and the Sea Floor. Crabtree Publishing Company, 2002.
Synge, Ann, and Oparin, Aleksandr Ivanovic. The Origin of Life on Earth. Andesite Press, 2017.
Oparin, Aleksandr Ivanovich. The Chemical Origin of Life. C. C. Thomas, 1964.
Heezen, Bruce, C. and Ewing, Mary, and Heezen, Maurice. The Floors of the Ocean: The North Atlantic. The Geological Society of America, 2009.
Urey, Harold. The Planets, Their Origin and Development. Yale University Press, 1952.
Harold Urey and Stanley Miller
primordial conditions
Gould, Roy, R. Universe in Creation: A New Understanding of the Big Bang and the Emergence of Life. Harvard University Press, 2018.
Tarbuck, Edward, and Lutgens, Fredrick, K. and Tasa, Dennis, G. Earth: An Introduction to Physical Geology. Pearson, 2016.
Emanuel, Kerry, and Inglis, Bob. What We Know about Climate Change . The MIT Press, 2018.
Hoffman, Peter, M. Life’s Ratchet: How Molecular Machines Extract Order from Chaos. Basic Books, 2012.
complex organic chemical molecules
Brodie, Bruce. Why Are We Here? The Story of the Origin, Evolution, and Future of Life on Our Planet. iUniverse, 2019.
Science Journal
Break apart
hydrothermal
Ignotofsky, Rachel. The Wondrous Workings of Planet Earth: Understanding Our World and its Ecosystems. The Speed Press, 2018.
Roberts, Callum. The Ocean of Life: The Fate of Man and the Sea. Penguin Books, 2013.
Farndon, John, and Safina, Carl. Atlas of Oceans: An Ecological Survey of Underwater Life. Yale University Press, 2011.
hydrothermal origin
Fagan, Brian. Elixir: A History of Water and Humankind. New York: Bloomsbury Press, 2011.
Morowitz, H. The Beginning of Cellular Life. New Haven, CT: Yale University Press, 1992.
Buschmann, Rainer, F. and Nolde, Nance. The World’s Oceans: Geography, History, and Environment. ABC-CLIO, 2018.
Thomson, William. Tides and the Ocean: Water’s Movement around the World, from Waves to Whirlpools. Black Dog & Leventhal, 2018.
marine expeditions
Marine Biologist
Mattsen, Brad. Jacque Cousteau: The Sea King. Vintage, 2010.
Jacque Cousteau and Jack Corliss
Cousteau, Jean-Michel, and Paisner, Daniel. My Father, the Captain: My Life with Jacque Cousteau. National Geographic, 2010.
Commeau, R. F. and Thompson, Jeffreg, et. al. Mineralogy and Chemistry of Ocean Floor Hydrothermal Precipitates from Kolbeinsey and Reykjanes Ridges near Iceland: Scanning Electron Microscope. BiblioGov, 2013.
Macken, Joann Early. Ocean Floors, Water Habitats. Weekly Reader, Gareth Stevens Publishing Company, 2005.
Hydrothermal vents
Deamer, David, W. Assembling Life: How Can Life Begin on Earth and Other Habitable Planets? Oxford University Press, 2019.
most primitive forms of life
Schifelbein, Susan, and Cousteau, Jacque, and McKibben, Bill. The Human, the Orchid, and the Octopus: Exploring and Conserving Our Natural World. Bloomsbury USA, 2008.
Munn, Colin. Marine Microbiology: Ecology & Applications. Garland Science, 2011.
Stewart, Melissa. National Geographic Readers: Water. National Geographic Books, 2014.
sparsely populated
Okafor, Nduka. Environmental Microbiology of Aquatic and Waste Systems. Springer, 2014.
Green, Jen, and Veres, Laszlo. 3-D Explorers: Oceans. Silver Dolphin Books, 2018.
Lutgens, Fredrick, K. and Tarbuck, Edward, J. and Tasa, Dennis, G. Foundations of Earth Science. Pearson, 2016.
Donovan, Emily. Exploring Earth’s Water Cycle (Spotlight on Weather and Natural Disasters.) Powerkids Publishers, 2018.
Hawking, Stephen, and Redmayne, Eddie. Brief Answers to the Big Questions. Random House Audio, 2018.
Hopwood Jeans, Sir James. The Mysterious Universe. Muriwai Books, 2017.
Tayntor Gowell, Elizabeth. Fountains of Life: The Story of Deep-Sea Vents. Franklin Watts, 1998.
Hydrothermal origin of life
planetary scientists
De Grasse Tyson, Neil. Astrophysics for People in a Hurry. W. W. Norton & Company, 2017.
Walther, John, V. Earth’s Natural Resources. Jones & Bartlett Learning, 2013.
Freedman, Roger and Geller, Robert, and Kaufmann, William, J. Universe: Stars and Galaxies. W. H. Freeman, 2015.
Freedman, Roger and Geller, Robert, and Kaufmann, William, J. Universe: Stars and Galaxies. W. H. Freeman, 2015.
hydrothermal deep zones
Europa
Jackson, M. The Secret Lives of Glaciers. Green Writers Press, 2019.
Lane, Nick. The Vital Question: Energy, Evolution, and the Origins of Complex Life. W. W. Norton & Company, 2016.
Flatt, Thamas, and Heyland, Andreas. Mechanisms of Life History Evolution: The Genetics and Physiology of Life History Traits and Trade-Offs. Oxford University Press, 2011.
chemical synthesis
Walker, Sara Imari, and Davies, Paul, C. W. and Ellis, George, F. R. From Matter to Life: Information and Causality. Cambridge University Press, 2017.
Golding, Suzanne, D. Earliest Life on Earth: Habitats, Environments, and Methods of Detection. Springer, 2010.
Carnegie Institution
Menor-Salvan, Cesar. Prebiotic Chemistry and Chemical Evolution of Nucleic Acid. Springer, 2018
———————-
ر. رخشانی
«آه، ای روشنی[۱]…»
آه، ای روشنی
مَگر چه می شد
اگر که می آمدی
تا بر سینه ریزِ سادگی
مَعنایِ خورشید را
سَریرِ سرودی سازی؟
آه، ای روشنی، ای زلال،
لَب تشنه مانده ام
در شعله یِ انتظار تو،
پَرپَر شدم
در شب هایِ پَریشانی
که بادها می وزد،
باختم
در دنیایِ تیرگی.
به تو دادم
همه چیزم را،
هرروزه آرامش ام را،
رازم، آوازم را،
و دانستم،
دانستم
کِبری مرده و
صَبری زنده را،
در ژَرفایِ یادی
دیرینه.
آه، ای روشنی،
ای کاش می آمدی
بَعد از این هَمه سال،
برای بیداریِ من
برای تَعبیرِ زندگی
یا هَمنفسی.
ای کاش می آمدی
بعد از این هَمه یاد،
برای بیخوابیِ من
برای تَغییرِ زندگی
یا هَمسفری.
——————————–
Rakhshani, R. Selected Poems. Craetespace, An Amazon.com Company, 2014.
—————————
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید