اعتراضات سراسری در ایران
از روز اولی که اعتراضات سراسری به افزایش قیمت بنزین در ایران آغاز شد، شمار بالایی از کاربران در شبکههای اجتماعی شروع کردند به بازتاب آنچه که در ایران میگذرد.
عدهای از کاربران از همان ابتدا اعلام کردند که باید صدای مردم ایران را به جهان برسانند و از هشتگ انگلیسی #Iranprotests استفاده کردند. هماهنگی کاربران در استفاده از این هشتگ، آن را به سرعت به یکی از داغترین موضوعات در توییتر جهانی تبدیل کرد که غیرایرانیها هم به آن پیوستند. در ۵ روز گذشته حدود ۱۲۰ هزار بار از این هشتگ استفاده شده است.
بعد از اینکه حکومت ایران اینترنت را شنبه شب یعنی ۲۵ آبان قطع کرد، کاربران از هشتگ دیگری برای اعتراض به این وضعیت و اطلاعرسانی درباره آن استفاده کردند: #Internet4iran که تا کنون حدود ۶۵ هزار بار استفاده شده است. این هشتگ هم به یکی از ترندهای جهانی تبدیل شد که اوج استفاده از آن شب گذشته ۲۸ آبان بود.
هشتگهای گمراه کننده یا اشتباهی بدون منظور؟
اما از همان ابتدا هشتگهای دیگری IranProtestsِ ،Iranportest , #Internet4Iranِ (با کسره یا دیکته اشتباه) هم باب شد که تغییر نوشتاری کوچکی، آن را با هشتگ اولیه متفاوت میکرد. خیلی از کاربران متوجه این تفاوت ظریف نوشتاری نشدند و نتیجه این شد که عده ای از کاربران به اشتباه از آنها استفاده کردند. بعضی از کاربران معتقدند که این هشتگها به دست طرفداران حکومت ایران باب شده است برای جلوگیری از ترند شدن هشتگهای اصلی. این دو هشتگ در ۵ روز گذشته روی هم حدود ۱۸ هزار بار توییت شده است.
خاموشی نزدیک به مطلق اینترنت در ایران
حساب توییتر ‘نتبلاکز’، سازمان غیردولتی ناظر بر اینترنت، از ۵ روز پیش که اینترنت قطع شد، روزانه درباره وضعیت اینترنت در ایران گزارش داده است و وضعیت اینترنت را نزدیک به خاموشی مطلق توصیف کرده است. این شبکه در یکی از توییتهایش درباره قطعی اینترنت در ایران در صبح چهارشنبه ۲۹ آبان نوشت: ارتباط اینترنتی ایران با جهان خارج از ۵ درصد به ۴ درصد تنزل کرده است.
نتبلاکز افزوده است که “حق برخورداری از آزادی بیان و آزادی اجتماعات خدشه ناپذیر است و باید حمایت شود.”
روز یکشنبه صبح ۲۶ آبان ماه، ریچارد گرنر، سفیر آمریکا در آلمان، در توییتی نوشت که آمریکا توانایی فنی لازم را دارد تا برای مردم ایران اینترنت فراهم کند. همین باعث شد تا کاربران بسیاری با اشاره به حسابهای کاربری دولتمردان آمریکایی از آنها بخواهند که دسترسی به اینترنت را برای مردم در ایران میسر کنند، امری که بسیاری از کارشناسان معتقدند از نظر فنی عملی نیست.
ریچارد گرنر امروز صبح بار دیگر توییتی به فارسی منتشر کرده که در آن نوشته: ” ما صدای مردم ایران را میشنویم. ما مشکل را میدانیم اگرچه فعلا نمیتوانیم جزئیات بیشتری از آنچه تا حالا انجام دادیم منتشر کنیم. اما بدانید که صدا و خواسته شما را واضح و شفاف میشنویم.”پاسخهای بسیاری به این توییت داده شد که در بیشتر آن کاربران ایرانی باز هم بر نیاز مردم به دسترسی به اینترنت تاکید کردند.
اطلاعرسانی با پوستر و پیام گرافیکی
به نظر میرسد دسترسی نداشتن مردم در ایران برای اطلاعرسانی درباره آنچه در کشور میگذرد، باعث شد که کاربران بسیاری با گرایشهای متفاوت هدفشان را بر اطلاعرسانی درباره وضعیت ایران متمرکز کنند و از جامعه بیناللملی بخواهند کاری کند.
آنها با به اشتراک گذاشتن تصویر و ویدئو از معترضان، پوستر و پیامهای گرافیکی از قطعی اینترنت و سرکوب معترضان به دست نیروهای امنیتی گزارش میدهند.
در یکی از این پیامهای گرافیکی به انگلیسی نوشته شده است: اساُاس (کمک)، ۸۰ میلیون نفر گروگان گرفته شدهاند، به ایران کمک کنید.
یاسین آیت قاسی، هنرمند الجزایری، هم طرحی با شخصیت معروف کارتونیاش، الیکس، درباره وضعیت ایران در اینستاگرامش منتشر کرده است. او در اینستاگرام خود نوشته است: ” الیکس خیلی غمگین است و در کنار ایرانیان میایستد. خشونت هیچ توجیهی ندارد.” الیکس یک نقاشی ساده است به شکل انسانی که نه زبان خاصی دارد، نه از فرهنگ خاصی میآید و نه جنسیتی دارد و همیشه خندان و مثبت است. اما در کنار پرچم ایران چشمانش اشکبار است.
طرحهای بسیاری از کارتونیستهای ایرانی که مطرحترین آنها مانا نیستانی است، نیز دست به دست میشود.
نگرانی از وضعیت خویشاوندان
در نبود اینترنت، بسیاری از کاربران ایرانی که خارج از ایران زندگی میکنند از نگرانیهای خود نوشتهاند که چند روز است از وضعیت خویشاوندان و دوستانشان بیخبرند. بعضیها توییت قدیمی محمدجواد ظریف را بازنشر کردهاند که نوشته بود به لطف تکنولوژی توانسته با دوست خود دیدار کند. آقای ظریف زمانی این توییت را کرده بود که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک به سر میبرد اما به دلیل محدودیتی که دولت آمریکا برای عبور و مرور او وضع کرده بود، نتوانست به مجید تخت روانچی در بیمارستانی در نیویورک سر بزند.
حمایت سیاستمداران، فعالان سیاسی و چهرههای مشهور
در این میان بسیاری از سیاستمداران و فعالان سیاسی کشورهای دیگر هم در شبکههای اجتماعی از نوع برخورد دولت ایران با معترضان ایرانی ابراز تاسف کردهاند و خواهان وصل اینترنت در ایران و توقف خشونتها شدهاند از جمله مایک پمپئو (وزیر خارجه آمریکا)، برنی سندرز (سناتور و نامزد ریاست جمهوری آمریکا)، ان لینده (وزیر خارجه سوئد)، توکل کرمان (برنده یمنی جایزه صلح نوبل).
بسیاری از ایرانیهای سرشناس خارج از کشور هم در شبکههای اجتماعی با پیامهایی حمایتشان را از معترضان ایرانی اعلام کردند از جمله نازنین بنیادی (بازیگر ایرانی – آمریکایی)، انیسا امانی (کمدین ایرانی – آلمانی)، سام اصغری (مدل و دوست پسر بریتنی اسپیرز)، رودی بختیار (خبرنگار ایرانی- آمریکایی)