پاییز ۲۰۱۹ فصل داغ و پر رونقی برای تظاهرات بود: در ایران، عراق، لبنان، الجزایر، شیلی، هنگ‌کنگ، هند و خیلی کشورهای دیگر قیامت به پا شده بود. خیابان‌ها خیال خلوت‌شدن نداشتند و گوش کسی به دستور «متفرق شوید» بدهکار نبود. یک‌باره بلای کرونا ظاهر شد و قرنطینه‌ی خانگی بساط تجمع خیابانی را به هم زد. تعداد تجمع‌های اعتراضی در جهان (و ایران) در زمانه‌ی کرونا کاهش چشمگیری داشته است.
در نمودارهای زیر تعداد تجمع‌های اعتراضی در هر ماه میلادی را – از آغاز فوریه ۲۰۱۹ تا پایان آوریل ۲۰۲۰ یعنی دو هفته پیش – کنار هم قرار داده‌ام. آمار جهانی فعلا در حال سقوط آزاد است. (البته برای تامل بهتر و بیش‌تر می‌شود این آمار را به تفکیک کشورهایی که درگیر ویروس کرونا شده‌اند مقایسه کرد.)
آمار تجمع‌های اعتراضی در ایران هم کاهش نشان می‌دهد، اما روند سرراستی ندارد. مثلا در ماه‌های فوریه و مارس ۲۰۱۹ (از ۱۲ بهمن ۱۳۹۷ تا ۱۲ فروردین ۱۳۹۸) تعداد ۴۱۳ تجمع اعتراضی در ایران در آمار ثبت شده است، همین بازه‌ی زمانی برای سال ۲۰۲۰ (از ۱۲ بهمن ۱۳۹۸ تا ۱۲ فروردین ۱۳۹۹) تعداد ۱۷۴ تجمع اعتراضی را نشان می‌دهد. اما ماه آوریل ۲۰۲۰ از (از ۱۳ فروردین تا ۱۱ اردیهشت ۱۳۹۹) تفاوت چندانی با سال ۲۰۱۹ ندارد.
اگر این وضعیت موقتی نباشد و ماه‌ها طول بکشد چه می‌شود؟ شانه به شانه‌ی هم ایستادن و فریاد زدن در تجمع اعتراضی با حفظ سلامت فردی و جمعی سازگار نیست. آینده مبهم است؛ اما می‌شود حدس‌هایی زد و منتظر محک زدن‌شان بود: مثلا، ممکن است اقشاری از جامعه که به توصیه‌های بهداشتی بیش‌تر اعتنا می‌کنند، و یا حفظ جان و کسب معاش دغدغه‌ی فوری‌شان است، کمتر علاقه به مشارکت در تجمع خیابانی داشته باشند. در عوض، اقشاری که به دلایل مختلف (نظیر گرایش سیاسی و عقیدتی، سطح سواد و به خصوص شدت درگیری با فقر) این توصیه‌ها برایشان آن‌قدر مهم نیست ممکن است آمادگی بیش‌تری داشته باشند تا روانه‌ی خیابان شوند. البته جنبش‌های اعتراضی خلاق هستند و گاه زود به فکر چاره می‌افتند. وضعیت اضطراری به درازا که می‌کشد خودش روال عادی تازه‌ای را برقرار می‌کند.
آمار را از پایگاه داده‌‌‌ی ACLED (https://acleddata.com/) استخراج کردم. در این آمار انواع تجمع‌های اعتراضی (Protests) – از تظاهرات گسترده‌ی خیابانی گرفته تا تجمعات کوچک بازنشستگان – شمرده شده‌اند. آمار ایران دقیق نیست و خیلی از تجمع‌های کوچک اعتراضی در شهرستان‌ها را شامل نمی‌شود.
@Eshraghi_Alireza
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید