ژیائو وانگ، دانشجوی آمریکایی چینی‌تبار دکترای تاریخ در دانشگاه پرینستون که به مدت ۱۲۱۷ روز در ایران زندانی بوده می‌گوید، در ایران به “گروگان” گرفته شده بود.

او در دسامبر سال ۲۰۱۹ با میانجی‌گری دولت سوئیس، حافظ منافع آمریکا در ایران با مسعود سلیمانی، پژوهشگر سلول‌های بنیادی که در آمریکا به اتهام “دور زدن تحریم‌ها علیه ایران” زندانی بود، مبادله شد.

ژیائو وانگ در گفت‌وگو با رادیو همگانی ملی آمریکا (npr) که پنج‌شنبه ۲۲ خرداد (۱۱ ژوئن) پخش شد گفته است که وقتی به سلول انفرادی زندان اوین منتقل شد مأموران به صراحت به او گفتند که باید به جاسوسی برای آمریکا اقرار کند در غیر این صورت آزاد نخواهد شد. آن‌ها به او گفتند که “یک گروگان” است.

وانگ در سال ۲۰۱۶ برای تحقیق در مورد روابط ایران با قدرت‌های استعماری در دوران پادشاهان قاجار به ایران سفر کرد. او ایرانیان را مردمی خونگرم و مهمان‌نواز توصیف کرده تا حدی که وقتی مأموران جلوی تحقیقات او را گرفتند در ابتدا زیاد نگران نبود و فقط فکر می‌کرد، ممکن است او را از کشور اخراج کنند.

مأموران ابتدا از او سؤال‌هایی پرسیدند و گذرنامه‌اش را گرفتند. بعد از چند هفته به او گفتند باید وسایلش را جمع کند و با آن‌ها به فرودگاه برود. اما برخلاف انتظار خودروی آن‌ها به جای جنوب راهی شمال تهران و زندان اوین شد.

او را در یک سلول انفرادی حبس کردند. وانگ این تجربه را “دیوانه‌کننده” توصیف کرده و گفته است که به زودی اراده خود را از دست داد؛ مدام گریه می‌کرد و فریاد می‌کشید.

مأموران به او گفتند: «مقاومت فایده ندارد. ما به معامله ‌با آمریکا نیاز داریم. و اگر شما اقرار نکنید ما هیچ موردی نداریم و نمی‌توانیم معامله‌ای  انجام دهیم. بنابراین شما این‌جا می‌مانید. شما به انفرادی برمی‌گردید تا زمانی که اقرار کنید.»

او می‌گوید، آن‌ها خیلی صریح و بی‌پرده در این مورد حرف زدند و گفتند: «ما نیاز داریم که پولمان را از آمریکا پس بگیریم. ما می‌خواهیم زندانیان ایرانی به کشور برگردند. سخت شگفت‌زده شدم وقتی از من خواستند یک جمله را به زبان فارسی و انگلیسی بنویسم. یک جمله که بگوید من جاسوس ایالات متحده هستم.»

بعد از نوشتن جمله او باید آن برگه را امضا می‌کرد و اثر انگشت خود را بر آن می‌گذاشت. توضیح دیگری لازم نبود.

ایران محتوای پرونده دادگاه وانگ و اسناد و مدارک علیه او را منتشر نکرد. او بقیه سال‌های حبس خود را با بقیه زندانی‌ها گذراند. وانگ روزی در بند عمومی سیامک نمازی، بازرگان ایرانی‌ – آمریکایی را که از سال ۲۰۱۵ در زندان است میبیند. باقی روزها را به آموزش زبان و مطالعه در کتابخانه زندان می‌گذراند.

یک روز حدود ساعت سه و ۱۰ دقیقه بعد از ظهر وقتی وانگ با یک زندانی ایرانی مشغول آموزش زبان فرانسوی بود، اسمش را صدا زدند و گفتند که آزاد خواهد شد. همه زندانیان از همه سلول‌ها شروع به کف زدن کردند، به او شادباش گفتند، در آغوشش کشیدند و گفتند: «به خانه برمی‌گردی.»

ژیائو وانگ که به گفته خودش پیش از این انسانی شاد و خوش‌‌روحیه بود اکنون برای همسرش به انسانی تبدیل شده که زندگی کردن با او دشوار است. او می‌گوید، نیاز به زمان دارد تا بتواند دوباره خود را پیدا کند. او گفته است در انتظار زمانی است که روابط ایران و آمریکا بهبود یابد و دانش‌پژوهان بتوانند بدون نگرانی در ایران مطالعات خود را انجام دهند. اما برای حال حاضر برای همکارانش یک پیام ساده دارد: «به ایران نروید.»

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا پس از مبادله ژیائو وانگ با مسعود سلیمانی در دسامبر ۲۰۱۹ در توییتی از ایران به خاطر “مذاکره بسیار منصفانه” برای “تبادل گروگان” تشکر کرد و خواستار مذاکره بر توافق هسته‌ای با ایران (برجام) شد. 

ایران و آمریکا اخیرا نیز دست به آزادی متقابل زندانیان زده‌‌اند. سیروس عسگری و مجید طاهری از زندان آمریکا آزاد شدند و جمهوری اسلامی نیز مایکل وایت، نظامی سابق آمریکایی زندانی در ایران را آزاد کرد.

مایک وایت، زندانی سابق آمریکایی در ایران در کنار مادرش

مقام‌های بلندپایه ایرانی مذاکره بر سر تبادل زندانی با آمریکا را رد کرده‌اند. عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران پنجشنبه ۲۲ خرداد از آمادگی ایران برای تبادل زندانی با آمریکا خبر داد و گفت، پیشنهادی از سوی برخی کشورها از جمله سوئیس برای آزادسازی زندانیان آمریکایی در ایران از “بعد بشردوستانه” مطرح شد و ایران نیز به آن توجه کرد و اقداماتی انجام شد.

اما برایان هوک، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران پیش از آن از مذاکراتی غیرمستقیم میان دو طرف در چند ماه اخیر از طریق دولت سوئیس برای آزادی زندانیان خبر داده بود که به آزادی مایکل وایت انجامید.

هوک روز جمعه ۱۶ خرداد درباره امکان تبادل زندانیان ایران و آمریکا گفت: «شمار بیشتری از شهروندان آمریکایی که در خارج به اشتباه بازداشت شده‌اند آزاد خواهند شد».

او چهارشنبه ۲۱ خرداد نیز گفت، در رایزنی‌های دیپلماتیک آینده خود آزادی چند آمریکایی‌ ایرانی‌تبار، از جمله مراد طاهباز، عضو هیأت مدیره مؤسسه حیات وحش میراث پارسیان و باقر و سیامک نمازی که به “همکاری با آمریکا” و “جاسوسی” متهم‌ شده‌اند را مد نظر قرار خواهد داد.

هوک افزود، تلاش خواهد کرد بقایای جسد رابرت لوینسون، مأمور سابق پلیس فدرال (اف‌بی‌آی) و پیمانکار خصوصی سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) را از ایران پس بگیرد.

ایران زندانی کردن لوینسون که گفته می‌شود در اسفند ۱۳۸۵ در جزیره کیش ناپدید شد و سرانجام در سال جاری آمریکا از مرگ او در زندان ایران خبر داد را رد کرده است.

در ایران هنوز تعدادی از زندانیان آمریکایی و سایر کشورهای غربی محبوس هستند. اکثر این زندانیان تابعیت دوگانه دارند. جمهوری اسلامی ایران هرازگاهی برخی از این زندانیان را با کشورهای دیگر معاوضه می‌کند، رویکردی که در کشورهای غربی از آن به عنوان “گروگان‌گیری” یاد می‌شود.

از: دویچه وله