طی ۱۰ روز گذشته مناقشه اوقاف و سازمان منابع طبیعی بر سر مالکیت حدود ۲ تا ۱۸ هزار هکتار اراضی دماوند، موجی از نگرانی را در میان ایرانیان به وجود آورده است
ماجرای وقف دماوند در یکی، دو هفته گذشته، سازمان اوقاف و امور خیریه ایران را در کانون توجه عمومی قرار داده است. در بسیاری از تحلیل‌ها از اوقاف به‌عنوان امپراتوری بزرگ زمین‌داری و زمین‌خواری در ایران نام برده شده است. تشکیلاتی که به پشتوانه نزدیکی به آیت‌الله خامنه‌ای و طیف نزدیکان پرقدرت و صاحب نفوذ او دارای حاشیه امنیتی است که به آن اجازه می‌دهد، به اعتبار اسناد مخدوش، حتی تا ارتفاع ۵۶۱۰ متری از سطح دریا، ادعای مالکیت کند.
سازمان اوقاف یکی از ده نهاد بزرگ ثروتمند ایران است که مانند اغلب نهادهای زیر نظر رهبر جمهوری اسلامی ایران، اطلاعات شفافی درباره آن وجود ندارد. با اینکه این سازمان از نظر اداری زیرمجموعه دولت است، اما برخلاف اغلب سازمان‌های دولتی، حتی اطلاعات کلی از عملکرد آن به‌طور عمومی در دسترس نیست. علیرغم اینکه طبق قانون تمام نهادهای دولتی موظف به ثبت قراردادهای خود در سامانه قراردادها شده‌اند، اما به‌جز ۵ مورد قرارداد اجاره عرصه و اعیان در استان تهران، هیچ نشانی از سازمان اوقاف در سامانه شفافیت قراردادها دیده نمی‌شود.
سازمان اوقاف به‌هیچ‌عنوان یک نهاد نظامی و امنیتی نیست که حتی پنهان‌کاری مالی درباره آن توجیه داشته باشد، بلکه تنها دلیلی که می‌توان برای عدم شفافیت آن متصور بود، فعالیت سازمان‌یافته گروهی از روحانیون است که آن را تبدیل به حیاط‌خلوت نزدیکان آیت‌الله خامنه‌ای کرده است. سازمان اوقاف از یک‌سو در اقصی نقاط ایران حضور و نفوذ دارد. از سوی دیگر، منابع مالی نامعلومی در اختیار آن قرار دارد و همچنین به سبب برخورداری از حاشیه امنیت بستر مناسبی برای فساد است.
برای آشنایی با اوقاف اول باید ببینم طول و عرض آن چقدر است؟ با اینکه اطلاعات مدونی درباره اوقاف وجود ندارد، اما ما از طریق جست‌وجو در سایت رسمی اوقاف مجموعه‌ای از اطلاعات پراکنده را جمع‌آوری کردیم که اگرچه تصویر کاملی از ابعاد اوقاف به دست نمی‌دهد، اما برای ما روشن می‌کند که درباره چه بنگاه بزرگ اقتصادی با چه میزان سرمایه و گردش مالی صحبت می‌کنیم.
دماوند، یک‌هزارم دست‌اندازی اوقاف به منابع طبیعی
طی ۱۰ روز گذشته مناقشه اوقاف و سازمان منابع طبیعی بر سر مالکیت حدود ۲ تا ۱۸ هزار هکتار اراضی دماوند، موجی از نگرانی را در میان ایرانیان به وجود آورده است؛ اما مناقشه دماوند دست‌کم، یک‌هزارم وسعت زمین‌هایی است که از آن به‌عنوان «اراضی مورد اختلاف اوقاف و منابع طبیعی» نام برده شده است.
دقیقا ۴ سال و ۹ ماه و ۲۳ روز پیش در تاریخ ۲۱مهر۱۳۹۴ «علی محمدی»، نماینده پیشین ولی‌فقیه و رییس وقت سازمان اوقاف گفته بود: «از سال‌های بسیار قبل سازمان اوقاف و سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی بر روی بسیاری از اراضی اختلاف داشتند… با پیگیری‌های مستمر و طی تفاهم‌نامه منعقد شده از یک و نیم میلیون هکتار اراضی مورد اختلاف تاکنون یک میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی تعیین تکلیف شده است.»
یک سیزدهم کل اراضی کشاورزی ایران در اختیار اوقاف
مشاور کشاورزی این سازمان، روز ششم بهمن ۱۳۹۷ مدعی شد این سازمان صاحب بیش از یک‌سیزدهم کل اراضی کشاورزی در ایران است. آن‌طور که در سایت رسمی سازمان اوقاف نوشته شده «یک میلیون هکتار اراضی کشور وقف‌نامه دارد.»
بدهکاری چندین هزارمیلیاردی دولت به اوقاف
روز هفتم مرداد ۱۳۹۷۷ مدیرکل اجارات سازمان اوقاف و امور خیریه با اشاره به وجود ۱۸۰ هزار موقوفه در کشور گفت: «دستگاه‌های دولتی ۵ هزار میلیارد تومان به اوقاف بدهکارند.»
چهاردهم آبان ۱۳۹۷ مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان کردستان مدعی شد: «براساس بررسی‌های صورت گرفته در چند دستگاه دولتی بالغ‌بر ۱۶۰ میلیارد تومان از اموال موقوفه مستندسازی شده است که باید به اوقاف برگردانده شود.»
ارزش موقوفات یک استان ۲۰ تا ۲۵ هزار میلیارد تومان
روز ۲۵آبان۱۳۹۷، حجت‌الاسلام مجیدی، مدیرکل اوقاف قزوین اعلام کرد: «ارزش موقوفات استان قزوین ۱۹ هزار میلیارد تومان است.» این رقم البته مربوط به حدود دو سال پیش است و با توجه به ارزش‌افزوده زمین در این مدت این رقم باید افزایش چشم‌گیری داشته باشد. در آخرین اظهارنظر رییس اوقاف قزوین روز ۳۱خرداد۱۳۹۹ گفته قزوین جزو ۱۳ استان کشور در فراوانی وقف است و موقوفات منفعتی ۲۵ هزار میلیارد تومان ارزش ریالی دارد.
اگر قزوین را براساس گفته‌های رییس اوقاف میانگین بگیریم و ارزش موقوفات ۳۱ استان ایران را متوسط ۲۵ هزار میلیارد تومان فرض کنیم، ارزش کل موقوفات کل کشور حدود ۷۷۵ هزار میلیارد تومان محاسبه می‌شود.
هزار میلیارد تومان، کف هزینه‌های اوقاف در یک استان
روز پانزدهم آبان ۱۳۹۷ حجت‌الاسلام اسماعیل تدینی، رییس اوقاف کرمان مدعی شد: وقفیات هرساله یک هزار میلیارد تومان به مسائل اجتماعی تزریق می‌کند. به گفته او فقط کرمان ۸۵ هزار مستاجر اوقافی دارد.
اگر این رقم را به کل استان‌ها تعمیم دهیم به این نتیجه می‌رسیم که دستگاه اوقاف هرساله چیزی بیش از ۳۱ هزار میلیارد تومان را به «مسایل اجتماعی» تزریق می‌کند. دقیقا معلوم نیست منظور این فرد از تزریق به مسایل اجتماعی چیست؟ به چه کسانی تحت چه عنوان داده می‌شود؟
شهرهای کوچک و موقوفه‌های میلیاردی
روز ششم شهریور ۱۳۹۸، مدیرکل اوقاف و امور خیریه استان آذربایجان غربی اعلام کرد: «سند وقفی ۲۷۰ میلیارد تومانی در شهرستان خوی اخذ شد.»
دو سال پیش‌تر یک مقام اوقاف در این استان از پدیده «موقوفه خواری» انتقاد کرده و گفته بود سند مالکیت ۱۷ میلیارد تومانی از چنگ «موقوفه‌خوران» بیرون کشیده شده است.
روز هجدهم آذر ۱۳۹۷ رییس اوقاف ابهر گفته مالکیت ۳ موقوفه ۲۰ میلیارد تومانی در خرم‌دره «اخذ» داده است.
روز سی‌ام خرداد ۱۳۹۹ رییس اداره اوقاف قشم از ثبت یک موقوفه جدید به ارزش ریالی ۵ میلیارد تومان با نیت ترویج و تبلیغ فرهنگ اهل‌بیت خبر داده است.
بیضا نام یک شهر در سپیدان استان فارس است. ارزش موقوفات این شهر کوچک، به گفته «رییس اوقاف بیضا» بالغ‌بر ۸۳ میلیارد تومان است.
نهضت سندزنی به نام اوقاف
آن‌طور که در میان اخبار پراکنده منتشرشده در سایت اوقاف مشخص است، در فاصله سال‌های ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۸ هزاران میلیارد تومان اسناد به نام سازمان اوقاف به ثبت رسیده است.
روز بیست و ششم فروردین ۱۳۹۵ یک مقام اوقاف در استان مازندران اعلام کرد ۷۵ میلیارد تومان اسناد و هزینه موقوفات مازندران بررسی و تایید شده است.
روز بیست و چهارم تیر ۱۳۹۵ رییس اوقاف تبریز گفت: «در سه‌ماهه اول نزدیک ۲۰۰ مورد سند اخذ شده که ارزش آن بالغ‌بر ۳۲ میلیارد تومان بوده است و امید در پایان سال جاری بتوانیم نسبت به سنددار کردن تمامی موقوفات شهر تبریز اقدام کنیم. در زمینه حقوقی نیز ۱۷ مورد پرونده در حال جریان است که در خصوص ۹ مورد آن به نفع اداره اوقاف رای صادر شده است و عمده‌ترین آن نیز مربوط به بخشی از موقوفه تاج ماه بیگم به ارزش بیش از ۳۰ میلیارد تومان است.»
روز ۲۸آذر۱۳۹۶، معاون حقوقی ثبتی اداره کل اوقاف و امور خیریه فارس «از اخذ اسناد مالکیت ۱۱ میلیون مترمربع موقوفات به ارزش بیش از یک هزار میلیارد در سال جاری خبر داد.»
روز یازدهم بهمن ۱۳۹۶ گفته شد که «به همت اداره اوقاف شهرستان بوشهر ۲ هزار مترمربع از اراضی موقوفه به ارزش هشت میلیارد تومان رفع تصرف گردید.»
روز پنجم اردیبهشت ۱۳۹۸ مدیرکل اوقاف و امور خیریه هرمزگان خبر داده: «۲۰ هزار مترمربع از اراضی موقوفه در منطقه «داماهی» واقع در بلوار سید مصطفی خمینی (ره) بندرعباس به ارزش ۴۰ میلیارد تومان تثبیت مالکیت شد.»
روز دوم تیر ۱۳۹۸ رییس اوقاف کرمانشاه مدعی شد: «تاکنون دو هزار میلیارد تومان از اموال موقوفات احیا در این استان مستند شده است.»
از: ایران وایر
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید