مزدک لیماکشی، پداگوگ و دبیر ریاضی و فیزیک
در مقدمه کتاب صمد بهرنگی ترجمه آثار تربیتی پژوهشگران آمریکایی را به سخره می گیرد و از زوایای مختلف رد می نماید.
این که کتاب ها برای محیط و فضای آمریکا نوشته شده و متکی بر تجربه های تربیتی آمریکاست، این که بچه های ایران روزانه یک وعده غذای کامل می خورند، این که پدران و مادران بچه های آمریکایی باسوادند، این که مدارس ایران حتی سقف ندارند و به همین سادگی دست آوردهای تربیتی اندیشمندان آمریکایی را نفی می کند و تا حتی متد پژوهشی آن ها را مسخره و تنفر آمیز قلمداد می کند. صمد با طرح این که به جز چند مدرسه در تهران و تعدادی مدارس در برخی شهرستان ها محیط تربیتی سالمی ندارند و چگونه میشود کتاب های مربیان آمریکایی را به عنوان سرمشق استفاده نمود نظریاتش را توجیه می کند.
بیائید ببینیم تا همین جا تزهای صمد تا چه حد درست و تا چه حد سست بنیاد بوده است. صمد برای توضیح درستی دیدگاه هایش برخی مسائلی را مطرح می کند که با واقعیات همخوانی نداشته است. بر خلاف گزاره صمد که فقط چند مدرسه در تهران و تعدادی در شهرستان ها فضای تربیتی سالمی نداشتند درست نیست. در سراسر شمال ایران در همه شهرها مدارسی مجهز و نیمه مجهز وجود داشته است و بچه ها نه یک وعده غذای کامل بلکه سه وعده غذای کامل می خوردند. این که صمد تا این اندازه از اوضاع مدارس بی خبر بوده جای تعجب دارد. با این توجیهات نفی تئوری های آموزشی، چون آمریکایی هستند و موسسه فرانکلین آن آثار را ترجمه کرده بی پایه می باشد. این انتقاد متدودیک صمد دال بر این که بدون در نظر گرفتن شرایط کشور نباید تئوری هایی که در دیگر کشورها کار آیی دارند به اجرا در آورد را می توان فهمید اما نفی آن تئوری ها و این که نباید در دانشسرای عالی و یا دانشگاه های تدریس کرد نادرست است. علوم تربیتی دست آورد مشترک همه اندیشمندان است و ما از دوره افلاطون تا کنون، هم از تجارب و هم دست از آوردهای علمی یکدیکر سود برده و می بریم.
اکنون پس از گذر سال ها و آشنایی با علوم تربیتی اسلامی که می خواهند همه چیز را از متون قرآنی بیرون بکشند و همچنین علوم تربیتی کشورهای کمونیستی که می خواستند و می خواهند یک ایدیولوژی را بر جوانان تحمیل کنند در می یابیم که علوم تربیتی و فلسفه آموزش و پرورش می بایست علمی و دمکراتیک و بدون در آمیزی مذهب و ایدیولوژی و متکی به اندیشه های دمکراتیک اندیشمندان علم تعلیم و تربیت باشد. صمد در ابتدای مقدمه کتاب کندو کاوی در مسائل تربیتی ایران از جان دیویی انتقاد و نفی می کند. بر خلاف صمد و برخی دیگر در ایران دیویی بر جسته ترین تئوریسین تعلیم و تربیت در جهان است و بر کشورهای اروپایی در آن زمان و در پی آن اکثر کشورهای جهان از آثار او برای تقویت سیستم آموزشی خود چه در سطوح دانشگاهی و چه در مدارس سود بردند و نتایج آن را همگان می بینند.
در مقدمه کتاب مسائل زیادی مطرح شده که برخن درست و بیشتر نادرست بوده است اما هدف من حتی پرداختن به همه مسائل مقدمه کتاب نبوده و نیست. این کتاب برای فهم بیشتر مسائل و مشکلات مدارس بویژه مدارس روستایی در آن زمان می توانست مورد استفاده متخصصین تعلیم و تربیت قرار بگیرد. صمد متاسفانه با نفی امثال دیویی که از فلیسوف های دانش علمی و دمکراتیک بوده و نقش بسزایی در آموزش و پرورش جهان داشته آغازی بد داشته است.
صمد بیشتر با دیدن مشکلات عظیمی که در زمینه آموزشی وجود داشته بیشتر می خواسته یک تنه همه مسائل را حل کند و شاید به همین دلیل شعار گونه با مسائل برخورد می نموده است. نکته مثبت کاری که او آغاز کرده بود این است که باید اندیشمندان ایرانی راه حلی برای مشکلات آموزشی پیدا کنند و کارهای پژوهشی در ایران باید انجام شود. دکتر پرویز کاردان بر جسته ترین اندیشمند تعلیم و تربیت ایران می گوید که کار ما در ایران بیشتر ترجمه آثار دانشمندان خارجی بوده و کمتر خودمان دست به کارهای تحقیقی زده ایم. خوشبختانه در ۴۵ سال اخیر گروهای پژوهشی دست به کارهایی در خوراهمیت زده اند اما حکومت مانع از کاربرد آن ها در سیستم آموزشی شده و امثال جمیله علم الهدا مشغول پیدا کردن دانش تربیتی از درون قرآن و احادیث می باشند.
در کتاب کندوکاوی در مسائل تربیتی ایران به مسائل بسیاری پرداخته شده که نقد آن ها می تواند حتی برای امروز ما قابل استفاده باشد
مزدک لیماکشی
پداگوگ و دبیر ریاضی در ایران و دبیر ریاضی و فیزیک در سوئد(استکهلم)
به کانال تلگرام سایت ملیون ایران بپیوندید