بازداشت و محاکمه متعاقب یکی از فمینیست‌های برجسته چین که بورسیه تحصیلی معتبری برای تحصیل در بریتانیا دریافت کرده بود، به بحث‌هادر مورد مسئولیت مؤسسات خارجی برای محافظت از دانش‌پژوهان دامن زده است.

در ۱۹ سپتامبر ۲۰۲۱ سوفیا هوانگ ژوکین، روزنامه‌نگار و وانگ جیان‌بینگ، فعال حقوق کارگری، در مسیر رفتن به فرودگاه در شهر جنوبی گوانگ‌ژو چین “ناپدید شدند”. خانم هوانگ در آستانه پرواز به بریتانیا بود تا با بورس تحصیلی چونینگ با بودجه دولت بریتانیا در رشته مطالعات جنسیتی در دانشگاه ساسکس تحصیل کند.

خانم هوانگ – که گزارش و پویش او در مورد مسائل حقوق زنان به شروع جنبش #من‌هم چین در سال ۲۰۱۸ کمک کرد – یکی از فمینیست‌های برجسته کشور چین به شمار می‌آید.

اکنون، پس از بیش از هفت ماه بازداشت، انتظار می‌رود که او و آقای وانگ به اتهام “تحریک برای براندازی دولت” محاکمه شوند، اتهامی جدی که می‌تواند منجر به سال‌ها زندان شود.

جوآنا چیو، نویسنده و خبرنگار سابق در پکن، به بی‌بی‌سی گفت: “پرونده سوفیا، بحثی جهانی را، که بسیار زودتر از اینها باید به راه می‌افتاد به جریان انداخته است، درباره نقش نهادهای جهانی برای محافظت از پژوهشگران و محققان چینی که در معرض خطر آزار و اذیت هستند.”

“از آنجایی که هوانگ برای تحصیل در دانشگاه ساسکس یک بورسیه تحصیلی با بودجه دولت بریتانیا دریافت کرده بود، این مؤسسات وظیفه دارند از آزادی او حمایت کنند.”

در ماه‌های اخیر، حامیان چینی آن‌ها در لندن، تایپه و هنگ‌کنگ تظاهرات همبستگی برگزار کرده‌اند و کارزاری را تحت هشتگ #FreeXueBing راه‌اندازی کرده‌اند و از حامیان‌شان خواسته‌اند تا کارت پستال‌هایی را برای آزادی آن‌ها به بازداشتگاه گوانگژو ارسال کنند. در بریتانیا نیز حامیان آن‌ها از نهادهای بریتانیایی می‌خواهند که موضع محکم‌تری در مورد پرونده خانم هوانگ اتخاذ کنند.

یکی از حامیان چینی مستقر در لندن که به دلیل نگرانی‌های امنیتی خواست نامش فاش نشود، گفت: “ما این کار را انجام می‌دهیم تا نشان دهیم که قرار نیست ساکت شویم. ما از دانشگاه، چونینگ و دولت بریتانیا می‌خواهیم اقدامات بیشتری انجام دهند.”

حامیان، دانشگاه و برنامه بورس تحصیلی چونینگ را متهم می‌کنند که از ترس به جان خریدن دشمنی دولت چین حرفی نمی‌زنند.

دانشجویان چینی تقریباً ۲۰ درصد از ثبت نام‌های بین‌المللی در دانشگاه ساسکس را تشکیل می‌دهند و شهریه آنها – در کنار همکاری با مؤسسات چینی – جریان درآمد مهمی را فراهم می‌کند.

هنگامی که ناپدید شدن خانم هوانگ برای اولین بار گزارش شد، دانشگاه ساسکس و چونینگ بیانیه زیر را منتشر کردند: “ما در مورد ایمنی و محل نگهداری دانشجوی خود نگران هستیم. کارکنان ما در تلاش برای جستجوی جزئیات بیشتر هستند.”

اما از آن زمان تاکنون، هیچ کدام بیانیه دیگری منتشر نکرده‌اند.

در یک ایمیل داخلی که به بی‌بی‌سی درز شده است، بعد از درخواست‌های ما برای اظهار نظر، به دانشجویان و کارکنان هشدار داده شده که در مورد وضعیت سوفیا صحبت نکنند. دانشگاه مزبور گفت که این موضوعی حساس است و درخواست‌های رسانه‌ها باید توسط دفتر مطبوعاتی بررسی شود و آن را موکول به بررسی دغدغه‌های حفاظت از داده‌ها کرد.

کریس گفت: “[دانشگاه] ادعا می‌کند که فعالان و رهبران آینده فمینیسم را پرورش می‌دهد [اما] سپس به دانشجویان دستور داده که در این مورد حرفی نزنند. وضعیت درست جوری است که انگار در چین هستید.”

سخنگوی دانشگاه در پاسخ به بی‌بی‌سی گفت که دانشگاه “به شدت نگران امنیت و محل نگهداری دانشجوی آینده خود است” و با چونینگ و وزارت امور خارجه “تماس منظم” داشته است.

این سخنگو افزود که دانشگاه توصیه‌های وزارت امور خارجه را دنبال کرده است که به بی‌بی‌سی گفته است که “موضوع را به دقت پیگیری می‌کند.”

در ماه دسامبر، بیش از ۱۰۰ محقق فعلی و سابق بورسیه چونینگ نامه‌ای را امضا کردند که در آن از تیم رهبری چونینگ خواستند تا خواهان آزادی این دو شود و از وزارت امور خارجه درخواست شروع گفتگو با دولت چین در مورد پرونده‌های آنها را کردند. اعضای اتحادیه دانشگاه‌ها و کالج‌های بریتانیا نیز بیانیه‌ای در حمایت از خانم هوانگ و آقای وانگ منتشر کردند.

چونینگ به درخواست‌های بی‌بی‌سی برای اظهار نظر پاسخ نداده است.

لیجیا ژانگ، نویسنده فمینیست چینی در لندن، به بی‌بی‌سی گفت که از سکوت جامعه بین‌المللی در مورد پرونده هوانگ در مقایسه با پرونده پنگ شوآی، ستاره تنیس که یکی از مقامات بلندپایه سابق حزب کمونیست چین را به آزار جنسی متهم کرد، “سرخورده” شده است.

ناپدید شدن پنگ به طور گسترده در رسانه‌های بین‌المللی پوشش داده شد و باعث شد بسیاری از افراد مشهور تنیس و انجمن تنیس زنان از طرف او صحبت کنند. انجمن تنیس زنان همچنین مسابقات در چین را به دلیل این پرونده به حالت تعلیق درآورد.

تجربه خود خانم هوانگ از آزار جنسی، انگیزه او برای انجام یک نظرسنجی مهم در سال ۲۰۱۷ بود که نشان می‌داد بیش از ۸۰ درصد از روزنامه‌نگاران زن در چین آزار جنسی را تجربه کرده‌اند، اما سکوت کرده‌اند.

او همچنین در مورد پرمخاطب ترین موارد جنبش #من‌هم در این کشور گزارش داد و سال گذشته به خاطر گزارشش در مورد فعال فمینیست لی کیائوچو جایزه گرفت.

اکنون، او یکی از ده‌ها هزار فعال از جمله فمینیست‌هایی است که پس از فعالیت‌های حقوق بشری در سال‌های اخیر در چین “ناپدید” شده‌اند. او همچنین پس از نوشتن پست وبلاگی در مورد اعتراضات دموکراسی‌خواهانه هنگ کنگ در سال ۲۰۱۹ به مدت سه ماه در چین بازداشت شده بود.

دیانا فو، دانشیار علوم سیاسی در دانشگاه تورنتو، به بی‌بی‌سی گفت که پرونده خانم هوانگ “نماد” چالش‌هایی است که مدافعان در چین تحت سرکوب‌های شدید پکن علیه جامعه مدنی با آن مواجه هستند.

فو گفت: “دولت، جنبش #MeToo را بخشی از جنبش فراملی حامی ارزش‌های لیبرال دموکراتیک می‌داند. این نوع کنش‌گری را نه تنها تهدیدی منجر به بسیج مردم، بلکه یک تهدید ایدئولوژیک می‌بیند.”

به گفته حامیان و محققان، بسیاری مانند خانم هوانگ و آقای وانگ، که از حقوق جنسیتی و دیگر اهداف عدالت اجتماعی دفاع می‌کنند، به عنوان عوامل نیروهای متخاصم غربی معرفی شده‌اند و به صورت آنلاین توسط ترول‌های ملی‌گرا مورد حمله قرار گرفته‌اند.

لیو لیپنگ، سانسور کننده سابق پلتفرم رسانه‌های اجتماعی چینی ‘وِیبو’ که اکنون در ایالات متحده مستقر است، در مصاحبه‌ای نادر با بی‌بی‌سی گفت: “در اینترنتِ چین، تمایز بین یک کامنت‌گذار اینترنتی دولتی و یک کاربر معمولی دشوار است.”

لیو بین سال‌های ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۳ به حذف محتوای “حساس” روی پلتفرم ‘وِیبو’ کمک می‌کرد و روزانه ۶۰ هزار پست را بررسی می‌کرد. او در مورد خانم هوانگ می‌گوید که مقامات چینی یک کارزار اطلاعات گمراه‌کننده و جعلی را علیه او آغاز کرده‌اند.

لیو گفت: “هوانگ خبرنگار بسیار معروفی است. اگر می‌خواهید همه چیز را از گذشته او حذف کنید، کار بسیار دشواری است.” [در عوض] از نظرات توهین آمیز استفاده کردند تا بر درک مردم از او تأثیر منفی بگذارند. این یک پدیده ترسناک است.”

‘وِیبو’ به درخواست بی بی سی برای اظهار نظر پاسخ نداده است.

سفارت چین در بریتانیا به بی‌بی‌سی گفت چین “متعهد به رعایت برابری اجتماعی و عدالت است” و “قاطعانه با هر کسی که به بهانه حمایت از حقوق و آزادی‌های بشر، اطلاعات جعلی و تهمت علیه چین منتشر می‌کند، مخالف است”.

در حالی که پرونده‌های هوانگ و وانگ به دادگاه تحویل داده می‌شود، کریس و سایر حامیان خارج از کشور قصد دارند به افزایش آگاهی از وضعیت اسفناک آن‌ها ادامه دهند.

کریس گفت: “بودن در داخل یا خارج از چین، مانند قرار گرفتن در داخل یا بیرون یک دیوار است. اما بودن در بیرون به این معنی نیست که شما آزاد هستید.”

“تنها زمانی که آنها آزاد باشند، همه ما می‌توانیم واقعا آزاد باشیم.”